تبدیل مطالبه به منازعه بدلیل نبود مهارت گفت و گو است

رضا اسماعیلی روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این مشکل در جوامعی نمود دارد که نمی توانند مسائل خود را بصورت گفت و گو حل کنند و بجای آن به روش هایی مانند خشونت و نزاع های خیابانی که منجر به  قتل و ستیزه جویی جسمی می شود روی می آورند.

وی با بیان اینکه در همه جوامع اختلافات در هدف و راه و روش رسیدن به اهداف وجود دارد، گفت: برای حل این مساله باید پنجره های گفت و گو  باز شود که این مساله در خانواده شروع میشود و سپس به مدرسه و دانشگاه می رسد.

این پژوهشگر اجتماعی افزود:  معلمان و استادان در سیستم آموزشی باید بتوانند گفت و گو کردن برای دست یافتن به راه حل و توافق را به دانش آموزان و دانشجویان آموزش دهند.

این استاد جامعه شناسی گفت: رسانه‌ها نیز در این بخش سهم مهمی را عهده دار هستند و باید برنامه‌های گفت و گو محور داشته باشند.

نقش مهم سیستمهای واسط برای انتقال مطالبات مردم به مسوولان

وی نقش سیستم‌های واسط برای انتقال مطالبات مردم به مدیریت ها را نیز بسیار مهم برشمرد و گفت: این سیستم ها اقدامی اجتماعی انجام می دهند و با انتقال مطالبات و انتظارات مردم به مدیران و مسوولان نقش مهمی در تصمیم سازی برای رفع مشکلات دارند.

اسماعیلی افزود: وقتی این چرخه و فرآیند به نحو مطلوب طی نشود جامعه دچار مشکل می شود و به نوعی نظام ارتباطی تصمیم گیران و کسانی که در تصمیمات ذی نفع هستند دچار یک فلج ارتباطی و یا کاستی در این زمینه شود.

وی تصریح کرد: سیستم پس از مدتی به جای گفت و گو ها و ارتباطات معقولانه وارد فرآیندهای تنازع و نزاع می شود که شکل زد و خورد پیدا می کند.

این پژوهشگر اجتماعی گفت:  تشکل ها، انجمن ها و سازمانهای محلی و مردمی می توانند این مسائل را پیگیری کنند و برای این منظور شاید سالها و ماهها با سیستمهای تصمیم گیر چانه زنی کنند تا به توافق برسند.

 اسماعیلی با بیان اینکه حیات سیستمی مانند آب در گرو این است که به مطالبه ها برای آن پاسخ داده شود ، افزود: در موقعیت جامعه تمدنی اصفهان باید مساله آب را با تصمیمات تدریجی و نه زمان بَر،  از حالت انباشت خارج و در مدار منطقی و آرام قرار داد.

وی خاطرنشان کرد: جامعه ایران مانند سایر جوامع از گروه‌ها و اقشار متنوعی برخوردار است که مطالبات آنها یکسان نیست، بخشی مطالبات حالت عمومی دارد و مربوط به بیشتر مردم است اما وقتی مطالبات بصورت خاص‌تر، گروهی و قشری می شود ممکن است تفاوتهایی داشته باشد.

این جامعه شناس افزود: پدیده‌هایی مانند آب و جاری بودن رودخانه زاینده رود یک مطالبه عمومی است که هم بُعد اجتماعی، فرهنگی و هم زیست محیطی و تمدنی دارد.

وی با بیان اینکه نحوه بروز این مطالبات متفاوت است، گفت: اقشار نوجوان و جوان بطور عمده حالت کنشگری دارند و بدلیل اینکه از انرژی و توان جسمی بالاتری برخوردارند، ملاحظه اندیشی در آنها کمتر دیده می شود .

اسماعیلی با تاکید بر اینکه پذیرش این مطالبات بسیار مهم است، افزود: مسوولان این درخواست ها را به عنوان مطالبه عمومی و صنفی برای اقشار کشاورز که نان، زندگی و حیات آنها مربوط به رودخانه زاینده رود است قبول دارند.

وی ادامه داد: از طرفی نیاز به جاری بودن این رودخانه علاوه بر پاسخگویی به نیازهای کشاورزی، زیبایی، تفریحی و  روحی و روانی مردم، باعث رفع نگرانی شهروندان از پدیده‌هایی مانند فرونشست می شود .

به گفته وی، در زمان حاضر مردم احساس می کنند کل محصول، اندوخته، دارایی و آینده آنها در معرض خطر است و ممکن است واکنش نشان دهند.

سیاست تاخیری مسوولان در پاسخگویی؛ عامل دیگر تغییر رویه بیان مطالبات

این جامعه شناس افزود: از دیگر عوامل تبدیل بیان مطالبات به تنازع و درگیری می توان به سیاست تاخیری مسوولان در پاسخگویی به خواسته‌های جامعه و مردم اشاره کرد.

وی ادامه داد: جامعه ایران جامعه ای است که بطور مُدام انباشتی از انتظارات و خواسته‌ها را تجربه می کند و مدیران بطور معمول در پاسخگویی به مباحث رفاهی و خدمات زیربنایی که برای جامعه لازم است از سیاست تاخیری استفاده می کنند.

اسماعیلی افزود: برخی مسوولان رسیدگی به مشکلات را به آینده ارجاع می دهند و از آنجا که متوسط مدت مدیریت ها زیر چهار سال است معتقدند که پس از این دوره دیگر مسوولیتی ندارند و کسی نمی تواند تحقق آن وعده را از آنها بخواهد.

وی ادامه داد: این رویه به تاخیر انداختن پاسخگویی و انباشت و تراکم مطالبات موجب افزایش بی اعتمادی نزد مردم جامعه می شود  توان پاسخگویی به مطالبات از سوی سیستم حل کننده نیز کاهش می یابد.

این استاد جامعه شناسی یادآور شد: بر این اساس طولانی شدن روند رسیدگی به حوزه‌هایی که مردم در آن مشکل دارند موجب منتهی شدن آن به حالت اعتراضات و وجه خشونت آمیز آن می شود.

وی با بیان اینکه رفع مشکل برخی از این پدیده‌های اجتماعی تا ربع قرن به طول می انجامد افزود: برخی محدودیتهای زیستی و جغرافیایی مانند آب بُعد جغرافیایی دارد، از این رو بی توجهی به آن موجب تبدیل شدن به مساله اقتصادی و در نهایت چالش اجتماعی شده که اگر راه حل مناسب برای آن طراحی نشود در ادامه به بعد سیاسی و امنیتی کشیده می شود.

این جامعه شناس افزود: چرخه ای که این معضل را از بُعد جغرافیایی به امنیتی تبدیل می کند حلقه‌های واسطی دارد که مربوط به مدیریت بخشهای مختلف است اما قدامی برای رفع این مشکل نکرده‌اند تا اینکه حالت تخریبی پیدا کرده است.

تلاش عده‌ای برای دامن زدن به اختلافات و تبدیل مطالبات به تقابل‌های حکومتی

اسماعیلی با بیان اینکه مطالبی که تاکنون گفته شد از زوایه درونی بود، افزود: : از زاویه بیرونی دامن زدن به این منازعات و اختلافات بحثی است که بسیاری تمایل دارند که این مطالبات را به منازعات سیاسی و تقابل های حکومتی تبدیل کنند که نباید نادیده گرفته شود.

وی تصریح کرد: تلاشهای بیرونی صورت گرفته تا آب به عنوان خواسته، انتظار طبیعی و نیاز اقتصادی و معیشتی سمت و سوی خاص پیدا کند و به یک مساله و منازعه سیاسی تبدیل شود و رسانه‌های مربوطه نیز در این مسیر اقدامات و تلاشهای خود را می کنند.

استفاده از رویکرد فعال به جای رویکرد منفعل

اسماعیلی با بیان اینکه در واقع استفاده از رویکرد فعال به جای رویکرد منفعل در این زمینه می تواند بسیار راهگشا باشد افزود: اکنون دچار فقدان دیپلماسی آب بین استانهای مختلف هستیم که نیاز است  نخبگان از صنف اندیشمندان، کشاورزان و معتمدان به گفت و گو پیرامون آب بپردازند و از سوی دیگر گفت و گوی سیاسی در حد مذاکرات رسمی بین استانداران،ائمه جمعه و نمایندگان مجلس در استانهای مختلف صورت گیرد.

وی ادامه داد: همچنین دیپلماسی رسانه ای برای حل این منازعات برای رفع فقدانهایی که در مجموعه های مدیریتی در حوزه افکار و ارتباطات وجود دارد نیاز است.

این جامعه شناس افزود: ساختار واقعیتی که این مساله در آن شکل گرفته است مانند محدودیت های محیطی از جمله کاهش بارندگی، نامناسب بودن کشت ها و افزایش سطح زیرکشتهایی (که مدام هر سال به آن اضافه شده است)، افزایش تعداد حلقه های چاه و نبودن آمایش سرزمین پیرامون حوضه آبریز زاینده رود و از سوی دیگر مساله ضعف مدیریتی چالش های مهمی است که رفع آن نیازمند بازاندیشی جامع است.

به گزارش ایرنا، تجمع کشاورزان اصفهان پس از ۱۷ روز در بستر خشک زاینده‌رود، سوم آذر امسال با توافق صورت گرفته با مسوولان پایان یافت و مطالبات آنها مورد پیگیری قرار گرفت اما با وجود اینکه صنف کشاورزان بطور رسمی اعلام کرد که برای جمعه پنجم آذر دعوت به تجمع دوباره صورت نگرفته است بازهم روز جمعه، تعدادی از افراد در بستر زاینده‌رود حضور یافتند که به التهاب و درگیری‌هایی منجر شد.