جای خالی مسئولیت شهروندی در حل معضل زباله مازندران

به گزارش ایرنا ، هر شهروند مازندرانی پایش را که از خانه بیرون می گذارد اگر فقط اندکی دقت کند متوجه ریشه معضل زباله در استان می شود ، چون کوچه و خیابانی نیست که عاری از زباله باشد در حالی که این روزها حتی در کوچه پس کوچه های روستاها هم سطل زباله وجود دارد.

این روزها مشاهده رها کردن  و ریختن انواع ماسک ها ،دستمال کاغذی های مصرف شده ، ته سیگاری ،دستکش های نایلونی ، قوطی های ضد عفونی کننده ، انواع ظروف یکبار مصرف در کوچه ها و خیابان ها و داخل جوی چندان عادی شده است که کسی از آن به عنوان معضل زباله یاد می کند و شاید حتی زباله به حساب نیاورند. فرقی ندارد در کوچه و خیابان یا پارک و بازار سطل زباله وجود داشته باشد یا نداشته باشد ، در هر صورت شهروندان بی اعتنا به فلسفه وجودی این سطل ها ، زباله را روی زمین رها می کنند تا خودشان را خلاص کنند.

این وضعیت در جاهایی که سطل زباله وجود ندارد و یا در فاصله استانداردی درخیابان ها توزیع نشده باشد ، با شدت بیشتری دیده می شود. حاشیه خیابان های اصلی و حریم شهرهای مازندران و حتی روستاهای مازندران هم از این وضعیت در امان مانده است.

به این وضعیت باید بی مبالاتی برخی شهروندان را در رهاسازی زباله های خانگی در حاشیه کوچه ها و خیابان ها و یا کنار سطل های زباله ، انباشته شدن سطل های زباله ، پراکنده زباله داخل و کنار سطل ها توسط زباله گردها و دهها تصویر ناخوشایند دیگر را هم باید اضافه کرد ، ضمن این که وقتی پایتان را از بافت شهر بیرون می گذارید تا به شهر بعدی برسید متوجه تشکیل منطقه آزاد رهاسازی زباله خواهید شد.

دامن درازی معضل زباله در مازندران سبب شده است تا حل آن به اولویت اصلی برنامه های تمامی استانداران مازندران طی سه دهه گذشته تبدیل شود و استاندار جدید مازندران هم بتازگی برای پاکسازی شهرها و جاده‌ها از زباله مهلت ۱۵ روزه تعیین کرده است.

سید محمود حسینی پور استاندار جدید مازندران در دستورالعملی به همه فرمانداران ، بخشداران ، دهیاران ، شهرداران و دستگاه های مرتبط به ویژه محیط زیست ، راه و شهرسازی و راهداری تاکیدکرد :پاکسازی و جمع آوری زباله ها در شهر ها و جاده های بین شهری مستلزم ایجاد یک نهضت و عزم همگانی است،مدیریت پسماند در شهر ها و روستاها ی استان به گونه ای باید باشد که هیچ فرد بومی و غیر بومی زباله را در طبیعت رها نکند.اگر تا ۱۵ روز آینده در شهرها و جاده ها زباله ای مشاهد شود، شهردار یا مسئول مربوطه را بدون تعارف عزل می کنم.

به طور یقین این بار نیز همانند دستورالعمل های ابلاغی استانداران گذشته مازندران همه مسئولان استانی و شهرستانی با همکاری تشکل های زیست محیطی همایش پارکسازی های معابر عمومی ، خیابان ها و طبیعت سبز را به نمایش می گذارند ،اما مساله ای که بسیار مهم و حایز اهمیت است ، حل این معضل به صورت ریشه ای است ، مقوله ای که تمام دنیا فقط با اراده و سرمایه گذاری از این طلای کثیف بیشترین بهره برداری را می برند. 

رها سازی و ریختن زباله در معابر عمومی ،انهار و در طبیعت مازندران به عنوان ساده ترین رفتار اجتماعی و رعایت حقوق شهروندی در حالی همچنان مورد بی توجهی قرار می گیرد که شهرداران در نصب سطل های زباله به فاصله استاندارد کوتاهی می کنند، شهروندان حاضر نیستند زباله دم دستی خود را به فاصله رسیدن به سطل زباله با خود حمل کنند، تفکیک زباله ها از مبداء نیز اصلا  وجود ندارد، کمبود و معیوب بودن سطل های بزرگ زباله برای انداختن زباله های خانواده ها در کوچه و خیابان ها شهرهای استان ، به هم ریختگی زباله های دپو شده توسط زباله گردها و  استفاده از خودروهای حمل زباله غیرمکانیزه  همراه با سر و صداهایی  آزار دهنده در ساعات استراحت شهروندان از مشکلات این بخش است.  

تفکیک زباله از مبداء به عنوان نخستین گام در حل این معضل لاینحل در حالی در مازندران در اندرخم یک کوچه قرار دارد که قانون حمایت از این طرح برای استان های شمالی بویژه مازندران به دلیل حساسیت و شکنندگی زیست محیطی آن وجود دارد. بر اساس ماده ۴ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها ، می بایست  تا پایان سال ۹۰ یعنی یک دهه پیش  پسماندهای عادی در تمامی مراکز استان ها و شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر و تا پایان سال ۹۲ تمامی شهرها و روستاهای کشور به صورت تفکیکی شده جمع آوری می شد.
همچنین بر اساس ماده ۱۹۳ قانون برنامه پنجم توسعه ، تا پایان سال چهارم اجرای این برنامه یعنی سال ۹۴ دفن پسماند در شهرهای ساحلی و شمالی با جمعیت بیش از ۲۰۰ هزار نفر باید ممنوع می شد.با توجه به وجود قانون و مصوبات آن ،مدیریت پسماند در استان مازندران همچنان با مشکلات زیادی مواجه است ،به طوری که زباله در مازندران این روزها از بلای جان طبیعت فراتر رفته و تبدیل به بلای جان ساکنان این استان شده است .
مشکل زباله در مازندران به دلیل شکنندگی و حساسیت های محیط زیستی و همچنین گردشگر پذیربودن همواره یکی از مهم ترین دغدغه مردم استان و دوستداران محیط زیست بوده است. دغدغه ای که دهه ها به دلیل فقدان وجود راه حل مناسب در دل سبزترین مناطق استان از جمله جنگل و مراتع دفن می شود و نه تنها چهره زیبای  طبیعت بکر استان را زشت کرده، بلکه پیامدهای زیست محیطی همچون شیرابه های خطرناک و سمی را برای مازندران به یادگار می گذارد.

طبق گزارش های رسمی به طور میانگین روزانه سه هزار تن زباله در استان مازندران تولید می شود که در برخی از ایام سال این رقم به ۲ برابر افزایش می یابد و تقریبا تمامی آن در دل طبیعت دپو می شود. زباله هایی که نه تنها خسارت زیست محیطی به منابع استان می زنند، بلکه چهره مازندران را به عنوان سرسبزترین خطه کشور با زشتی ناراحت کننده ای مواجه کرده است.

مشتی نمونه خروار

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بهشهر با بیان این که معضل زباله همچنان از مهمترین دغدغه های همه مردم و مسئولان به ویژه دسوتداران محیط زیست است، گفت: واقعا جای تعجب و سئوال است که چطور برخی از شهروندان هیچ سهمی برای خودشان در حل معضل زباله قایل نیستند و زباله ها را در خارج از منزل در هر جایی که باشند رها می کنند.

محمود هادیان افزود: این که استاندار دستورالعمل پاکسازی عمومی شهرها و روستاهای استان را داده است، کاملا منطقی است ،اما راهکارها باید اساسی و زیر بنایی باشد.دفع غیر بهداشتی زباله ها ،دفع فاضلاب‌های خانگی روستایی در حاشیه منازل مسکونی به دلیل نبود سامانه مناسب فاضلاب و بالا بودن سطح آب‌های زیر زمینی ، دفع غیر استاندارد فاضلاب های صنعتی ، آلودگی رودخانه ها و دریا و تخریب جنگل و مرتع از مشکلات محیط زیست استان مازندران است.
وی تصریح کرد: این که حدود ۹۰ درصد تکثیر ماهیان در رودخانه های شیلاتی استان مازندران از بین رفته است ،نشانه بی توجهی به روند رو به رشد آلودگی رودخانه هاست ، به نظر می رسد استاندار باید به این مقوله توجه کند که  زباله مازندران به یک بنگاه اقتصادی برای گروهی که در شهرداری ها نفوذ کرده و مسئولیت جمع آوری ،حمل و دفع زباله را انجام می دهند ،تبدیل شده است که نشانگر دامن درازی این مشکل است.

این مسئول زیست محیطی شرق مازندران گفت: طبق اعلام و اظهارات رسمی کارشناسان محیط زیست شیرابه های زباله تاثیرات مخربی بر مناطق پایین دست، جنگل ها و رودخانه های استان گذاشته است ،با ورود شیرابه های زباله ، انواع سموم کشاورزی و فاضلاب های صنعتی به رودخانه ها و از آنجا به دریا ،سلامت آبزیان رودخانه ای و دریایی استان را تحت تاثیر قرار داده است.

بهشهر نخستین شهر در اجرای ضرب‌الاجل استاندار 

همسو  با اجرای دستور استاندار جدید مازندران مبنی بر طرح مازندران پاک ، نخستین همایش پاکسازی ورودی های شهر بهشهر با همکاری اداره حفاظت محیط زیست ، شهرداری ، اعضای شورای اسلامی بهشهر ، هلال احمر و تشکل های زیست محیطی روز گذشته در ورودی شرقی این شهرستان برگزار شد.به طور یقین این بار نیز همه شهرداران و مسئولان استان در پی این دستور العمل اقدام به اجرای این نمایش فرهنگی علیه برخی از ضد فرهنگ ها عملیاتی می کنند، اما کارشناسان محیط زیست معقدند مشکل زباله استان باید به صورت اصولی و با اراده  و سرمایه گذاری حل و فصل شود.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست بهشهر مقدار زباله تولید شده در شهرهای بهشهر، خلیل شهر ورستمکلاه را بیش از ۷۵تن در روز عنوان کرد و گفت که این مقدار جدای از تولید زباله در مناطق روستایی است . با پیگیری به عمل آمده خوشبختانه کارخانه کمپوست پس از سه ماه تعطیلی شروع به فعالیت کرد و اکنون این  کارخانه با ظرفیت ۲۵۰ تن  ، روازنه ۸۰ تن زباله را تبدیل به کود می کند.

هادیان با بیان این که زباله های تفکیک شده  به مرکز قدیمی شهر همچنان ادامه داشته که باید این فرایند تغییر کند، توضیح داد: شهرداری در حال پیگیری ساماندهی این موضوع است ، همه باید  اولویت تفکیک زباله از مبداء را جدی بگیریم و محیط زیست آمادگی کامل در جهت اجرا طرح تفکیک زباله از مبدا با مشارکت شهرداری و شورای  شهر وسازمان مردم نهاد را دارد. طرح تفکیک زباله می‌تواند بیش از ۶۰ درصد در ساماندهی زباله موثر باشد.

هر چند در سال های اخیر با استفاده از ماشین آلات پیشرفته جمع آوری و حمل زباله مازندران بهداشتی شده است ، اما همچنان دفن و دفع زباله در استان علاوه بر اینکه بخش اعظمی از درآمد شهرداری ها را به خود اختصاص می دهد ، با تبعات اجتماعی و بهداشتی همراه است .
از آنجایی که روستاهای مازندران در کنار یکدیگر و در مجاورت شهرهای استان قرار دارند معضل زباله روستاها نیز به زباله شهرهای استان اضافه شده و حتی نوع زباله های روستایی نیز با شهرها یکسان شده است .
طرح جمع آوری و حمل و نقل زباله ها در روستاها با همکاری دهیاری های روستاها نیز در برخی از مناطق استان در چند سال اخیر انجام می شود .
ریختن زباله در حاشیه راه های اصلی مازندران دیگر معضل زیست محیطی ناشی از بلاتکلیفی دفع زباله در استان مازندران است که این مشکل علاوه بر اینکه هزینه زیادی را روی دست اداره کل راه ترابری می گذارد ، وضعیت ظاهری جاده ها را نازیبا و زشت کرده و علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی به صنعت گردشگری نیز صدمه وارد می کند.