مهار حمله سایبری بنزینی با مدیریت موفق بحران

به گزارش روز سه شنبه خبرنگار ایرنا، حوالی ساعت ۱۱ ظهر چهارم آبان‌ماه، حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت باعث شد تا عرضه بنزین با اختلال مواجه شود.

حمله‌ای که ابعاد وسیعی داشت و حتی عرضه بنزین به قیمت آزاد را نیز دچار چالش کرد. با این حال به فاصله چند ساعت، امکان عرضه بنزین آزاد فراهم شد و در کمتر از ۱۲ ساعت نیز راهکاری برای اتصال دوباره پمپ‌بنزین‌ها به سامانه هوشمند سوخت از سوی کارشناسان صنعت نفت مطرح شد که با موفق بودن آن، اتصال به سامانه هوشمند سوخت نیز در دستور کار قرار گرفت.

افزایش تعداد جایگاه‌های سوختی که به مدار بازگشتند، باعث شد تا شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی فهرستی از این جایگاه‌ها را منتشر کند تا افرادی که نیاز فوری به بنزین دارند، با مراجعه به آنها، سوخت مورد نیاز خود را دریافت کنند.

نکته مهم آن بود که در حالی که عرضه بنزین به‌طور کامل متوقف شده بود اما از آنجا که جایگاه‌های سی. ان. جی به سامانه هوشمند متصل نیستند، اختلالی در عرضه این سوخت به وجود نیامد و حتی مصرف سی. ان. جی در کشور تا ۳۰ درصد افزایش پیدا کرد.

مرکز ملی فضای مجازی با انتشار اطلاعیه‌ای، حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت کشور را تایید کرد. با این تایید، علاوه بر آنکه کارشناسان فنی به دنبال راه‌اندازی مجدد پمپ‌بنزین‌ها و سامانه هوشمند سوخت برآمدند اما وظیفه دیگری نیز که جلوگیری از حمله دوباره بود در دستور کار قرار گرفت تا از اتفاق مشابه جلوگیری شود.

پیگیری حضوری رئیس جمهوری از اختلال در سامانه هوشمند سوخت

رییس‌جمهوری یک روز بعد از حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت بازدید سرزده‌ای از وزارت نفت برای بررسی آخرین وضعیت عملیاتی کردن جایگاه‌های عرضه سوخت داشت.

آیت الله سید ابراهیم رئیسی در این بازدید با بیان اینکه وزارت نفت برای حل مشکل پیش آمده کار بزرگی انجام داده است، عنوان کرد: در مسیر، وضع جایگاه‌های عرضه را بررسی کردم که خوشبختانه شرایط مساعد بود و سوخت‌گیری در جریان است.

رئیس‌جمهوری افزود: لازم است همه دستگاه‌ها در مقابل حملات احتمالی دشمن آمادگی داشته باشند، از وزیر نفت و مجموعه کارکنان وزارت نفت برای سرعت عمل در فعال‌سازی جایگاه‌ها تشکر می‌کنم.

همچنین آیت الله رییسی ظهر همان روز (چهارشنبه ۵ آبان) از جایگاه توزیع سوخت در میدان فردوسی تهران بازدید کرد و با حضور در سطح شهر تهران، ضمن بازدید از جایگاه توزیع سوخت، در گفت وگو با مراجعان به این جایگاه، وضعیت عرضه سوخت را پیگیر شد.

پیگیری رئیس جمهوری البته تنها به این بازدیدهای حضوری، محدود نبود و تا حل مشکل، این پیگیری ها ادامه داشت. 

اطلاع‌رسانی به موقع برای مقابله با بازار داغ شایعات

اختلال در سامانه هوشمند سوخت اگرچه به دلیل حمله سایبری روی داده بود اما باعث شد تا شایعه افزایش قیمت بنزین نیز تقویت شود.

در فضای مجازی این شایعه به سرعت منتشر شد اما وزیر نفت بلافاصله آن را تکذیب کرد و گفت که سهمیه‌های بنزین دست نخورده در کارت‌های سوخت باقی است و افزایش قیمت بنزین صحت ندارد.

با وجود این شایعه اما خبری از تجمع مردم در جایگاه‌های سوخت نبود و در همه هشت روزی که اتصال کامل سامانه هوشمند سوخت زمان برد، آشوب و درگیری مشاهده نشد.

این موضوع که البته با اطلاع‌رسانی دقیق و به موقع از سوی وزارت نفت انجام شد، با همدلی مردم به اوج رسید و پذیرش به موقع واقعیت از سوی وزارت نفت، همراه با اطلاع‌رسانی دقیق و همچنین عذرخواهی به موقع در کنار تلاش برای تخصیص سهمیه بنزین جبرانی باعث شد تا آرامش در کشور حفظ شود.

چند روز بعد شایعه دیگری در فضای مجازی دست به دست شد. این شایعه که ابتدا در فضای مجازی و بعد از آن در رسانه‌های خارج از کشور مطرح شد، احتمال استفاده از اختلال در سامانه،  برای فروش بنزین آزاد و جبران کسری بودجه را مطرح می‌کرد.

مصرف بنزین سهمیه‌ای در روز به‌طور میانگین ۴۸ میلیون لیتر برآورد می‌شود که با توجه به عدد کل مصرف، نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد از بنزین مصرفی کشور، یارانه‌ای یا همان یک‌هزار و ۵۰۰ تومانی است. بنابراین با اختلال پیش آمده در سامانه هوشمند سوخت، این بنزین باید با بنزین آزاد جایگزین می‌شد زیرا بررسی‌ها نشان می‌دهد که تغییر محسوسی در مصرف بنزین در ۸ روز اختلال به وجود نیامده است.

در هشت روزی که اتصال همه جایگاه‌ها به سامانه هوشمند سوخت زمان برد، در مجموع ایرانی‌ها ۲۴۵ میلیون لیتر بنزین آزاد بیشتری را مصرف کردند. یعنی با وجود آنکه بنزین سهمیه‌ای در کارت‌های سوخت خود داشتند اما به دلیل نبود پمپ‌بنزین متصل به سامانه هوشمند سوخت، بنزین آزاد زدند.

در مقابل، وزیر نفت اعلام کرد که ۲۵۸ میلیون لیتر بنزین سهمیه‌ای برای جبران اختلال هشت روزه بنزین در نظر گرفته شده است که برای هر خودروی شخصی ۱۰ لیتر و موتورسیکلت‌ها پنج لیتر خواهد بود و این سهمیه جبرانی هم‌زمان با بنزین یارانه‌ای آذرماه، در کارت‌های سوخت شارژ خواهد شد.

با در نظر گرفتن همان اختلاف قیمت یک‌هزار و ۵۰۰ تومانی، بدین ترتیب  دولت ۳۸۷ میلیارد تومان درآمدی که می‌توانست از فروش بنزین آزاد داشته باشد را از دست داد.

این اعداد نشان می دهد دولت نه فقط درآمدی از این محل نداشته بلکه تنها با اختصاص سهمیه جبرانی بنزین، ۲۰ میلیارد تومان نیز درآمد کمتری خواهد داشت.

احیای سامانه هوشمند سوخت

با وجود معطلی چند ساعته مردم و عدم دسترسی به بنزین در روز چهارم آبان، اما آرامش و نظم باعث شد تا وزیر نفت در ساعت‌های پایانی از مردم که حوصله به خرج دادند و با وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی همکاری کردند، قدردانی کند.

وزیر نفت همچنین با عذرخواهی از مردم بابت اختلال پیش آمده در سامانه هوشمند سوخت، گفت: در ساعات اولیه همکاران و نیروهای صنعت نفت در همه جایگاه‌های سراسر کشور فعال شدند و جایگاه به جایگاه رفتند و با تغییر کُد در سیستم کارت هوشمند، آن را به حالت دستی درآوردند تا مردم بتوانند به سوخت دسترسی داشته باشند.

با پیگیری‌های مجموعه وزارت نفت، سرانجام کل جایگاه‌های عرضه سوخت در سراسر کشور از سه‌شنبه (۱۱ آبان) به سامانه هوشمند سوخت متصل و امکان عرضه بنزین و نفت‌گاز سهمیه‌ای در همه جایگاه‌های کشور فراهم شد.

این در شرایطی بود که با توجه به قطع ارتباط سیستم ارتباطی جایگاه‌های عرضه سوخت با سامانه دیسپچینگ مرکزی، نیاز بود در این عملیات چند روزه به صورت تک به تک به همه جایگاه‌ها مراجعه و به‌منظور اتصال ارتباط نازل‌ها با دفتر جایگاه‌ و پس از آن ارتباط دفتر جایگاه با ستاد شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نرم‌افزار در جایگاه‌ها  نصب می‌شد که این کار نیازمند مراجعه گروه‌های مختلف عملیاتی به‌صورت تک به تک به جایگاه‌های عرضه بود.

این اقدام در حالی انجام شد که سوخت‌رسانی در کشور حین اجرای این عملیات متوقف نشد و حدود ۴۵۰ گروه عملیاتی با کار شبانه‌روزی و همکاری گروهی و بی‌وقفه در شیفت‌های مختلف کاری، این عملیات را در ۳۷ منطقه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در سراسر کشور انجام دادند.

در این عملیات ۴۰ هزار نفر از کارکنان و مالکان جایگاه‌ها به طور مستقیم درگیر بودند.