اوجان نگینی بر تاریخ آذربایجان

محل دقیق شهر تاریخی اوجان توسط هیات باستان‌شناسی دانشگاه تهران در بررسی باستان‌شناسی منطقه اوجان در سال ۱۳۹۲ مورد شناسایی و مکان یابی قرار گرفت و از مستندات مهم این شهر می توان به  توصیف‌های ارائه شده از شهر اوجان در متون تاریخی و جغرافیایی به خصوص تصویری از مطراقچی نقاش سلطان سلیمان عثمانی اشاره کرد.

کاوش در این منطقه تاریخی از سال ۱۳۸۵ به کارفرمایی دانشگاه تهران با هدف مکان یابی شهر «اوجان» آغاز شده است.
به گفته رحیم ولایتی استاد باستان شناسی دانشگاه تهران در سال های گذشته تمامی مناطق شهرستان بستان آباد قدم به قدم بررسی شده و در این بررسی ها بیش از ۶۰۰ محوطه شاخص پیش از تاریخ، دوره تاریخی و دوره اسلامی را شناسایی و گزارش چهار فصلی به سازمان میراث فرهنگی ارائه شده است.
وی با بیان اینکه مکان یابی شهر اوجان نیز انجام شده است، اظهار داشت: متاسفانه حدود ۳۵ هکتار از شهر تاریخی «اوجان» در اوایل انقلاب به شهرک صنعتی واگذار و اکنون این شهرک روی بخشی از شهر باستانی اوجان واقع شده است.
وی گفت: ۹۵ هکتار از این شهر آزاد است که بخشی از آن کشاورزی شده و در اختیار مردم بوده و بخشی نیز جزو اراضی ملی است.
ولایتی با اشاره به اینکه تاکنون چهار بنای خاص از داخل شهر «اوجان» شناسایی شده است، گفت: مهم ترین و شاخص ترین آنها قلعه حکومتی است که در قرن ششم هجری توسط سلجوقیان تاسیس و در زمان ایلخانان بازسازی شده است.
وی یادآوری کرد: شهر اوجان از جمله شهرهای بزرگ بعد از تبریز بوده و وسعت آن بزرگ تر از مراغه امروز است.
سرپرست تیم کاوش شهر باستانی «اوجان» تاکید کرد: به دلیل سه زمین لرزه بزرگ که در آذربایجان اتفاق افتاده، شهر اوجان به طور کامل متروک و در زیر خاک مدفون شده است.
وی یادآوری کرد: در دوره ای که زندگی در «اوجان» جریان داشت، این شهر از جمله شهرهای بزرگ راه ابریشم محسوب می شد.
ولایتی اضافه کرد: در شهر باستانی «اوجان» کاروان سراها، مساجد، قصر شاهی و قلعه وجود داشت ولی اکنون بر روی آن کشاورزی انجام می شود.
وی افزود: قلعه اوجان با توجه به اینکه حدود ۸۰۰ سال زیر خاک مدفون بوده است اکنون تلاش می کنیم اسکلت کامل آن را بیرون بیاوریم و هدف ما این است که همراه با کار باستان شناسی، آن را مرمت و بازسازی کنیم.
استاد باستان شناسی دانشگاه تهران ابراز امیدواری کرد دولت و سازمان میراث فرهنگی تیم کاوش «اوجان» را در شناسایی هویت فرهنگی و تاریخی منطقه کمک کنند.
وی گفت: سلطان سلیمان عثمانی وقتی که موفق به فتح شهر تبریز نمی شود، به اوجان سفر می کند؛ در آن زمان نقاشی به ام مطراقچی همراه سلطان سلیمان بود که در مسیر حرکت پادشاه نقاشی های از تبریز، میانه و اوجان کشیده است.
ولایتی اضافه کرد: این نقاشی ها که در آن قلعه و قصر شاهی «اوجان» در محوطه بزرگی به تصویر کشیده شده، عامل شناسایی خوبی برای گروه کاوش و مستند نگاری شهر اوجان است.

استاندار آذربایجان شرقی روز گذشته در بازدید از این شهر تاریخی از کشف سایت جدیدی در این شهر متعلق به دوره هخامنشیان خبر داد و گفت: عملیات کاوش در این سایت با تامین اعتبار آغاز خواهد شد.

عابدین خرّم در بازدید از پایگاه ملی اوجان اظهار کرد: منطقه تاریخی اوجان یکی از شناسنامه‌های مهم تاریخی استان است که حفاظت از آن علاوه بر اداره‌کل میراث‌فرهنگی، وظیفه تمامی ارگان‌ها و دستگاه‌های دولتی و همچنین تمامی اقشار جامعه است، در این راستا استانداری آذربایجان شرقی نیز برای پیشبرد اهداف حفاظتی و صیانتی این منطقه ارزشمند تمامی تلاش خود را به کار خواهد گرفت تا این روند با کمک متخصصان حوزه باستان شناسی، تسهیل یابد.

محوطه بزرگ تاریخی اوجان در جنوب شهر بستان‌آباد فعلی در غرب روستای اشرف آباد و در ساحل شرقی رودخانه «اوجان چای» و در مرکز چمن اوجان واقع‌ شده بود که در پی حوادث مختلف از جمله زلزله و جنگ‌های مختلف در حال حاضر از این شهر مهم آثار اندکی به‌جای مانده است.