پژوهش‌های اسلامی باید ناظر به علوم انسانی باشد

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مرتضی جوادی آملی عصر یکشنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران با اشاره به علوم اسلامی و انسانی اظهار داشت: علوم اسلامی برگرفته از منابع وحیانی و کتاب و سنت و اهل بیت (ع)‌ است

وی با اشاره به رسالت حوزه‌های علمیه افزود: حوزه‌های علمیه باید در ابواب و بخش‌های مختلف بکوشند و هر آنچه که می‌توانند از جایگاه منابع وحیانی غنی کتاب و سنت به وسیله عقل و نقل استنباط کنند، و آن را نیز در یک قالب علمی مانند فقه، فلسفه، کلام و تفسیر ارائه دهند.

وی خاطرنشان کرد: اگر علوم اسلامی به رشته‌های مختلف علوم انسانی از جمله اقتصاد، حقوق، سیاست و تاریخ تبدیل نشود، به صورت مستقیم برای جامعه کارآمدی نخواهد داشت.

جوادی آملی با بیان اینکه از حوزه‌های علمیه انتظارهایی داریم که ذاتا متوجه آنها نیست افزود: قانون اساسی کشور از یک قانون نانوشته به نام فقه سیاسی گرفته شده و فقه نیز یک دانش غنی اسلامی و مولود حوزه‌های علمیه است و منبعی شده که قانون اساسی بر اساس آن نوشته شود.

رئیس بنیاد اسرا با یادآوری اینکه خبرگانی که قانون اساسی را نوشتند ضمن اطلاعی که از قوانین دنیا داشتند، از منبع فقه استفاده کردند گفت: آیت‌الله جوادی آملی تعبیرشان این بود که ما قانون اساسی از واشنگتن تا تاشکند را خواندیم و در نهایت رسیدیم به آن چیزی که مبتنی بر منابع و مبانی خودمان باید داشته باشیم‌.

وی ادامه داد: در ابتدای انقلاب آمدند، مبتنی بر علوم اسلامی، علم انسانی به عنوان قانون و حقوق ساختند، اگر این منطق ادامه پیدا می‌کرد و کسانی بر مجالس قرار می‌گرفتند که از فقه، فلسفه و کلام اسلامی فهم درستی داشتند، مسیر قانونی کشور به گونه دیگری حرکت می‌کرد.

جوادی‌آملی گفت: همه باید در مجلس نماینده داشته باشند چون مجلس فقط حیثیت قانون‌گذاری ندارد، شئون دیگری هم دارد ولی اصلی‌ترین حیثیتی که بر نمایندگان است این است که بتوانند مبتنی بر منابع و مصادر اسلامی قانونی تنظیم کنند که برای جامعه مفید باشد.

وی با تاکید بر گسستی که در حال حاضر بین علوم اسلامی و انسانی وجود دارد بیان داشت: ۲ نقص عمده‌ داریم، نخست آنکه تولید کنندگان علوم اسلامی الزاما توجهی به علوم انسانی ندارند، باید در حوزه‌های علمیه این نقص را به‌درستی بشناسیم و برطرف کنیم، چرا که دانشی که به نام دانش‌اسلامی نظیر حقوق‌اسلامی، فلسفه‌اسلامی و کلام‌اسلامی تولید می‌شود، اگر معطوف به علوم انسانی نباشد یک نقص است.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر یک نقص دیگر داریم و اینکه علوم انسانی ما متاثر از علوم اسلامی شکل نمی‌گیرد، و در مسائل مختلف پزشکی، مهندسی، خانواده و تربیت‌های اجتماعی و کل علومی که در فضای علوم انسانی به شدت با آن کار داریم، با علوم اسلامی فاصله زیادی دارد.

وی تصریح کرد: علوم انسانی که امروز در جوامع علمی و دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شود، مصادر و منابع، کتاب‌ها و استادان آن متفاوت است و خروجی‌های آن را نیز شاهد هستیم، این گسست وجود دارد، باید خلاءهای پیش‌آمده که موجب چالش‌های جدی است را برطرف کنیم.

وی افزود: از طرفی انتظار داریم که علوم اسلامی محیط را بگیرد و اداره کند ولی اداره محیط در اختیار علوم انسانی است و علوم اسلامی تولید شده نیز بدون استفاده مانده است.

جوادی آملی اهمیت پژوهش‌های اسلامی را مورد توجه قرار داد و گفت:  هر کسی فراخور با امکاناتی دارد، تحقیق‌هایی را تولید می‌کند، ولی پژوهش‌های اسلامی باید ناظر به علوم انسانی باشد، این اتفاق باید در حوزه‌های علمیه رقم بخورد و صاحبان علوم انسانی متاثر از علوم انسانی ساحت‌های خود را بسازند و ایجاد کنند.

جوادی آملی گفت: پژوهش‌ها باید مبتنی بر منابع وحیانی و عمیق باشد، از این رو ژرف‌نگری و نگرش‌های عقلی خاص در کارهای پژوهشی بنیاد اسرا مورد توجه قرار می‌گیرد.

وی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به برخی از آثار در دست ارائه بنیاد اسرا گفت: تا پایان نیمه نخست سال آینده تفسیر تسنیم که یکی از آرزوها و آرمان‌های بلند آیت‌الله جوادی آملی بوده را ارائه خواهیم کرد، این فخر عالم تشیع است که به جامعه اسلامی تقدیم می‌شود، و جامعه اسلامی نیز بسیار بلند پروازانه می‌تواند در فضای تفسیر حرف بزند، کار بکند و یک پشتوانه عمیقی را در فضای تفسیری دارد.

معاون آموزش بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسرا نیز طی سخنانی با اشاره به اینکه آثار آیت‌الله جوادی آملی که مباحث درس فقه است در ۴۰ جلد انتشار می‌یابد گفت: تا به حال چهار جلد منتشر شده و سالانه نیز چهار جلد آن منتشر می‌شود.

حجت الاسلام علی روح‌اللهی افزود: در کنار کارهای مربوط به تنظیم و تولید آثار آیت‌الله جوادی آملی، چهار برنامه برای سال آینده پژوهشی پیش بینی شده، که نخستین آن نظریه‌پردازی و نظام‌سازی از کارهای این مرجع تقلید است.

وی اضافه کرد: این آثار برای نخبگان فایده‌های پژوهشی دارد و برای نظام‌سازی اندیشه آیت‌الله جوادی آملی و نظریه‌پردازی آن نیز مفید است که در دستور کار می‌باشد.

روح‌اللهی تدوین منظومه فکری و علمی آیت‌الله جوادی آملی را دومین برنامه ذکر کرد و افزود: این اقدام، یا در قالب مجموعه آثار و یا به روش‌های دائره المعارفی، با نمایه‌های موضوعی دقیق‌تری که محققان بتوانند استفاده کنند، خواهد بود.

وی ادامه داد: مطالعه‌ها و پژوهش‌های تطبیفی، میان رشته‌ای و حتی مضاف بر اساس اندیشه آیت‌الله جوادی آملی انجام شده، ولی هنوز در حال مطالعه است و به یک طرح پژوهشی نرسیده است.

معاون فناوری اطلاعات بنیاد اسرا نیز با اشاره به وجود ۱۰۰ پژوهشگر در این بنیاد گفت: حدود ۱۰۷ طرح پژوهشی در این بنیاد در جریان است.

وحید احمدی افزود: برخی از این طرح‌ها چند سال امتداد یافته و برخی نیز همین امسال تبدیل به محصول شدند.

وی بیان کرد: بحث‌های علمی که در فصلنامه‌های مختلف بنیاد اسرا از جمله شماره ۱۸ تا ۲۰ فصلنامه اخلاق و شماره ۳۳ تا ۳۶ فصلنامه حکمت اسرا است، از دیگر آثار پژوهشی به شمار می‌آید.