بررسی جوانب واگذاری مدیریت منابع آبی به‌بخش کشاورزی در مرکز پژوهش‌ها

به گزارش روز دوشنبه ایرنا از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، معاونت مطالعات زیربنایی این مرکز در گزارشی به بررسی جوانب مختلف واگذاری مدیریت منابع آبی به بخش کشاورزی پرداخت.  

مرکز پژوهش های مجلس در این گزارش تاکید کرده است: تقویت امنیت غذایی به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی سیاستمداران کشور مطرح بوده و تصمیم‌گیران کلان کشور به‌ویژه در بخش کشاورزی، جهت رفع موانع پیش‌روی بخش تولید پیشنهادهای خود را ارائه می‌کنند. در همین راستا مدیریت بخش آب به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی در رونق تولیدات کشاورزی مورد توجه قرار گرفته و پیشنهاد واگذاری مدیریت بخش(هایی از) منابع آب به مصرف‌کننده مطرح شده است. هدف از ارائه این پیشنهاد فراهم آوردن زمینه مدیریت یکپارچه و تجمیع منابع و ملزومات برای متولی بخش کشاورزی بوده به‌طوری که بتواند موانع پیش‌روی تولید را مرتفع کند، همچنین زمینه ارزیابی و پیگیری از جهاد کشاورزی در دستیابی به اهداف تعیین شده تسهیل گردد. ازسویی، امروزه کشور با اضافه برداشت از منابع آب مواجه بوده و بخش کشاورزی بزرگ‌ترین مصرف‌کننده منابع آب سطحی و زیرزمینی کشور است. نکته‌ای که نشان می‌دهد کاستی‌ها و ناکامی‌های موجود در بخش کشاورزی، ارتباطی با عدم تمرکز مدیریت منابع آب کشور در این بخش، ندارد. علاوه‌بر این، به‌دلیل اثرگذاری گسترده مدیریت بخش آب بر سایر بخش‌های اقتصادی و زیربنایی کشور، هرگونه تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در این بخش می‌تواند تأثیرات مهم و در عین‌حال برگشت‌ناپذیری بر تمام ابعاد جامعه و حاکمیت کشور به همراه داشته باشد.

در این گزارش تصریح شده است: با توجه به آمار موجود، درحال حاضر بخش کشاورزی بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب در کشور بوده، ازسویی اضافه برداشت‌های صورت گرفته از منابع آب زیرزمینی و تداوم آن منجر به کسری شدید آبخوان‌های کشور شده است. ادامه روند کنونی یا اجرای تصمیماتی که منجر به تشدید برداشت از منابع آب شود، با نابودی منابع محدود آبی کشور همراه بوده و نه تنها مصرف‌کننده اصلی این بخش، بلکه حیات جمعی کشور را تهدید می‌کند. این شرایط، لزوم توجه هر چه بیشتر و تعمق درخصوص ابعاد مختلف پیشنهاد ارائه شده مبنی‌بر واگذاری مدیریت بخش(هایی از) آب کشور به مصرف‌کننده بخش کشاورزی را به خوبی گوشزد می‌نماید.

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: شرایط حاد آبی کشور، لزوم تعادل‌بخشی به وضعیت منابع محدود آبی و همچنین لزوم تقویت امنیت غذایی کشور از دید سیاستگذاران کلان کشور مغفول نمانده و در همین راستا هدفگذاری‌ها و طرح‌های متعددی در قالب برنامه‌های پنج‌ساله توسعه و پروژه‌های ابلاغی ازسوی دولت صورت گرفته است. برنامه‌ها، قوانین و پروژه‌های مطرح شده در این‌خصوص، وظایف و مسئولیت‌های مختلفی را متوجه سازمان‌های دخیل در امر مدیریت و بهره‌برداری از آب کرده که بررسی عملکرد این سازمان‌ها می‌تواند به روشن شدن نقص‌های موجود کمک کند. همچنین ارزیابی عملکرد وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی در دستیابی به اهداف تعیین شده و شناخت دلایل ناکامی‌های موجود، داوری کردن پیشنهاد ارائه شده درخصوص واگذاری مدیریت بخش(هایی از) آب به مصرف‌کننده بخش کشاورزی را ارتقا می‌بخشد.  

مرکز پژوهش ها تصریح کرده است که در گزارش پیش‌رو ضمن تشریح خلاصه‌ای از وضعیت منابع و مصارف بخش آب کشور، به‌صورت خلاصه به نقش‌های حال حاضر وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی پرداخته شده است. همچنین با بهره‌گیری از نتایج مطالعات تطبیقی،   وضعیت مدیریت آب در دنیا با تمرکز بر کشورهای همسایه ایران بررسی و در ادامه نکات مرتبط با موضوع پیشنهادی بیان شده است. موضوع پیشنهادی مذکور با ابهام‌ها و مشکلات عدیده‌ای روبرو بوده و با توجه به وظایف جهاد کشاورزی، اجرای آن منجر به تعارض شدید منافع و تضعیف شرایط آبی کشور می‌شود.