حدود ۲۸ ماه بعد از ضربه انصارالله یمن به تاسیسات نفتی آرامکو که بخش مهمی از تولیدات انرژی عربستان را مدتی از کار انداخت، این بار عملیات پیچیده موشکی _ پهپادی، خطوط دفاعی اماراتی‌ها را درهم شکست. در جریان حمله ۲۳ شهریور ۹۸ (۱۴ سپتامبر ۲۰۱۹) به تاسیسات نفتی عربستان در «بقیق» و «خریص» تقریبا نیمی از تولیدات نفتی عربستان از مدار خارج شد و بازارهای جهانی را تحت تاثیر قرار داد. بعد از حمله به امارات نیز خبرگزاری «رویترز» خبر داد قیمت نفت به بالاترین حد خود در هفت سال اخیر رسیده و بهای برنت از مرز ۸۷ دلار عبور کرده است.
با وجود این پیامدها، بسیاری از منظر سیاسی و نظامی به آن نگریسته و به تحلیل نتایج آن پرداختند.
واکنش‌ها به حمله انصارالله و تحلیل واکنش‌ها
به دنبال حمله پیش از ظهر دوشنبه ۲۸ دی‌ماه (۱۸ ژانویه)، «یحیی سریع» سخنگوی نیروهای مسلح یمن اعلام کرد کشورش عملیات «طوفان یمن» را در پاسخ به افزایش حملات ائتلاف متجاوز آمریکایی، سعودی و اماراتی با چندین موشک و پهپاد با موفقیت انجام داده و فرودگاه دبی، ابوظبی و پالایشگاه نفت در «المصفح» ابوظبی و تعداد دیگری از سایت‌ها و تأسیسات مهم و حساس امارات هدف قرار گرفته است.
در ادامه، شبکه تلویزیونی «المیادین» خبر داد، حمله ارتش و کمیته‌های مردمی یمن به عمق خاک امارات با ۲۰ پهپاد و ۱۰ موشک بالستیک انجام شده است. با وجود اینکه امارات به طور رسمی اعلام کرد حق پاسخ به این حملات را برای خود محفوظ می‌داند اما نکته‌ای که بسیاری از تحلیلگران به آن اشاره کردند «محافظه‌کارانه» بودن موضع اماراتی‌ها بود. از این منظر اهداف اصلی عملیات طوفان یمن در ابوظبی فاصله اندکی با تاسیسات مهم دبی داشته و این نگرانی را نزد سران امارات به‌وجود آورده که انصارالله به‌راحتی خواهد توانست ضربات مهلکی را به اقتصاد امارات وارد کند.
با این حال، سعودی‌ها در بیانیه خود به طور کامل در کنار امارات ایستاده‌اند و رسانه‌های این کشور نیز برای فضاسازی‌ها علیه طوفان یمن، حجم بالایی از تولیدات رسانه‌ای را در روزهای اخیر منتشر ساختند؛ از جمله روزنامه «عکاظ» که به نقل از رئیس شورای علمای پاکستان (یکی از کانون‌های اصلی وهابیون در شبه‌قاره) خواستار برخورد جدی با انصارالله یمن شد.
تکمیل‌کننده این موج رسانه‌ای، حملات جنگنده‌های سعودی به اماکن مسکونی در صنعا پایتخت یمن بود که در واکنش به عملیات اخیر صورت گرفت. همچنین روز جمعه اول بهمن‌ماه حملات هوایی سعودی به زندانی در استان صعده باعث کشته‌شدن دست‌کم ۷۰ نفر شد و ده‌ها مجروح برجا گذاشت.
این وقایع بهانه‌ای را هم برای تکرار حملات سران ریاض به تهران فراهم ساخت. به گزارش «الشرق الاوسط»، «خالد بن سلمان» معاون وزیر دفاع سعودی ادعا کرد «عربستان و کشورهای منطقه تلاش می‌کنند یمن به عنوان بخشی از کشورهای عربی باقی بماند و مردم آن از امنیت، ثبات و توسعه برخوردار باشد. شبه نظامیان حوثی ترور و ویرانی را انتخاب و از مردم یمن به عنوان هیزمی که آتش طرح‌های را برمی‌افروزد، استفاده می‌کنند.»
با وجود اینکه امارات به طور رسمی اعلام کرد حق پاسخ به این حملات را برای خود محفوظ می‌داند اما نکته‌ای که بسیاری از تحلیلگران به آن اشاره کردند «محافظه‌کارانه» بودن موضع اماراتی‌ها بود.این در حالی است که روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» چند روز پیش از لزوم آمادگی عربستان برای حمله همه‌جانبه به یمن سخن گفته بود.
علاوه بر مواضع این‌چنینی از سوی شریک اصلی امارات در جنگ علیه مردم یمن به رهبری ریاض، محور اخوانی ترکیه و قطر نیز حمله پهپادی_موشکی را در بیانیه‌هایی جداگانه محکوم و متعارض با قوانین بین‌المللی توصیف کردند؛ رویکردی که بسیاری از ناظران آن را مرتبط با فرایند تنش‌زدایی محور اخوانی با امارات دانسته و مسائلی چون بهبود مناسبات آنکارا با ابوظبی در ماه‌های اخیر و جلب نظر اماراتی‌ها برای سرمایه‌گذاری در ترکیه را در آن دخیل خواندند.
و اما در عراق، بیانیه‌های گروه‌های مقاومت مانند «حزب‌الله» و «عصائب اهل الحق» تفاوتی چشمگیر با مواضع رسمی دولت بغداد داشت؛ بیانیه‌هایی که به نوشته بسیاری از رسانه‌های عربی و منطقه‌ای دارای دو ویژگی عمده بود؛ نخست استقبال و ابراز خرسندی از موفقیت‌آمیز بودن عملیات و دوم تنبیهی دانستن طوفان یمن.
رویکرد پایتخت‌های غربی و تل‌آویو به حملات روز دوشنبه
و اما درباره واکنش فرامنطقه‌ای‌ها، علاوه بر آمریکایی‌ها که در نخستین واکنش از سوی مشاور امنیت ملی دولت «جو بایدن» خود را متعهد به امنیت امارات و حملات را «تروریستی» دانستند، اتحادیه اروپا، انگلیس و دبیرکل سازمان ملل با شدت و ضعف متفاوت عملیات پهپادی_موشکی اخیر را محکوم کردند.
در میان رسانه‌های غربی، «بی‌بی‌سی» واکنش آمریکا به این عملیات را «تند» توصیف کرد و «صدای آمریکا» نوشت: بیانیه ایالات متحده «به‌شدت» حملات «مرگبار» حوثی‌ها را محکوم کرده است. با این حال یکی از مهمترین محورهایی که مورد توجه تحلیلگران قرار گرفت به چالش کشیده شدن واشنگتن و سه دولت اروپایی عضو برجام بود که مذاکرات هسته‌ای را با تهران در وین دنبال می‌کنند.
از سوی دیگر، دولت دموکرات آمریکا با انتقادهای متعددی در زمینه سیاست‌های منطقه‌ای مواجه شد. «جیم اینهاف» سناتور جمهوریخواه و عضو کمیته نظامی کنگره آمریکا در صحفه توئیتر خود مدعی شد حمله حوثی‌ها به دوستان ما در امارات بار دیگر نشان داد که خارج کردن این گروه از فهرست گروه‌های تروریستی اشتباه بوده است.
عبور پهپادهای یمنی از مناطقی که پایگاه‌های آمریکایی و انگلیسی در آن قرار دارد و از نیروی پدافند اسرائیلی هم در خاک خود میزبانی کرده، پرسش‌ها و تردیدهایی جدی را درباره کارایی این پایگاه و پدافندها در حمایت از امارات ایجاد کرده‌است.دو روز بعد از این حملات، خبر منابع صهیونیستی درباره تحویل تسلیحات جدید به امارات بازتاب گسترده‌ای پیدا کرد. روزنامه عبری‌زبان «یدیعوت آحارونوت» به نقل از منابعی در تل‌آویو از احتمال تحویل سامانه‌های دفاعی به اماراتی‌ها خبر داد و نوشت: مدیر شرکت صهیونیستی «اسکای لاک» تقاضای رهبران ابوظبی برای دریافت سریع تجهیزات سپر ضدپهپادی را تائید کرده است.
طوفان یمن چه پیامی برای بازیگران تحولات این کشور داشت؟
پس از حمله اخیر نیروهای یمنی به امارات، «ضیف الله الشامی» وزیر اطلاع‌رسانی دولت صنعا در صفحه توئیتر خود نوشت: با این اقدام پیام تنبیهی را که می‌خواستیم به اماراتی‌ها بدهیم منتقل کردیم. تارنمای «سبأ نت» یمن به نقل از الشامی نوشت: این حمله بیانگر سطح بالای دقت و قدرت نیروهای یمنی و دستیابی آن‌ها به سلاح‌های بازدارنده راهبردی است که می‌توانند قلمرو دشمنان را در آینده هدف قرار دهند.
«عبدالله حجر» مشاور سیاسی دولت صنعا نیز اظهار داشت: ما پیش از این به امارات پیام هشداری را ارسال کرده بودیم که اگر از حمایت خود از مزدوران دست برندارد و نیروهای خود را در مارب، البیضا و شبوه مستقر کند، واکنش نشان خواهیم داد. امارات این پیام هشدارآمیز را درک نکرد. اکنون اگر امارات به تجاوز خود ادامه دهد در آینده نخواهد توانست ضربات سنگین ما را تحمل کند.
به نوشته تارنمای «المیادین»، «محمد البخیتی» یکی از رهبران انصارالله هم گفت: ما اهداف بسیار حساسی را در امارات در فهرست خود قرار داده‌ایم.
پس حمله موشکی و پهپادی انصارالله دو گزینه پیش روی امارات باقیمانده، یا اینکه باید به توافق آتش‌بس ۲۰۱۹ خود با انصارالله بازگردد یا با تمرکز همه نیروهای خود در جنگ یمن برای تقویت جایگاه همپیمان سعودی خود تلاش کند.در این باره «عبدالباری عطوان» سردبیر روزنامه فرامنطقه‌ای «رای الیوم» چاپ لندن نیز گفت: عملیات اخیر پیامی از صنعا به ابوظبی با این محتواست که یمن می‌تواند امارات را هدف قرار دهد. حمله یمن به امارات را به دلیل رفتارهای ابوظبی پیش‌بینی کرده بودم. امارات نخواهد توانست این‌گونه حملات یمن را تحمل کند.
بهانه‌ای برای موج تازه حملات رسانه‌ای به ایران
رسانه‌های پرشمارِ همسو با سعودی‌ها و نیز فارسی‌زبان‌های خارجی پس از حملات انصارالله بیش از آنکه عملیات طوفان یمن را ناشی از واکنش به تجاوزات خود بدانند آن را تصمیمی دانستند که در تهران شکل گرفته است.
مهمترین محورهایی که از نگاه کارشناسان شبکه «ایران اینترنشنال» در ارتباط با حملات انصارالله مورد تاکید قرار گرفت این بود که این اقدام غیرمترقبه و تنبیهی، نشانه نارضایتی شدید از بدعهدی اماراتی‌هاست که به جای خروج تدریجی از منازعات یمن، با عقب راندن نیروهای یمنی در استان شبوه، به دنبال کنترل استان استراتژیک مارب هستند.
از نگاه کارشناسان این شبکه، این عملیات را می‌توان مرتبط با نتایج انتخابات عراق دانست که باعث تضعیف محور مقاومت شده و پایان صبر تهران مقابل همکاری‌های تنگاتنگ رژیم اسرائیل و امارات در عملیاتی اینچنین و تهدید اقتصاد شیخ‌نشین‌های جنوبی نمود یافته است.
ورای این ادعاها که در قالب تحلیل‌های رسانه‌ای بیان شد، این محور در «ایران اینترنشنال» برجسته بود که در کشاکش مذاکرات هسته‌ای، تهران از حمله انصارالله به امارات بهره‌خواهد بود تا نشان دهد هر زمان که بخواهد می‌تواند معادلات منطقه را به هم بریزد و از این رو طرف‌های غربی مذاکرات وین باید جایگاه و قدرت واقعی جمهوری اسلامی ایران را درک کنند.
«الشرق الاوسط» در گزارش تحلیلی خود درباره رخدادهای اخیر نوشت: عملیات اخیر نشان می‌دهد که تهران از نقش امارات در مبارزه با طرح ایران در یمن کدورت دارد. این حمله دارای پیام‌های متنوعی و نخستینِ آن خطاب به دولت بایدن است که به سرعت و بدون هیچ‌گونه توجیهی نام حوثی‌ها را از فهرست تروریسم خارج کرد.
روزنامه «العرب» چاپ لندن هم در گزارش خود مدعی شد: حمله انصارالله به امارات پیامی از سوی ایران به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و آمریکاست. محتوای پیام آن است که ایران به سوی تنش گام برمی‌دارد؛ این در حالی است که همه طرف‌ها برای رسیدن به آرامش در منطقه از طریق حل مسالمت‌آمیز بحران یمن یا تفاهم از طریق مذاکره درباره پرونده هسته‌ای تلاش می‌کنند. اکنون واضح است که سخن گفتن درباره دیپلماسی و لبخند زدن یک چیز است و پیام‌های نظامی ایران چیزی دیگر. ایران می‌خواهد این احساس را به وجود آورد که تنها بازیگری است که می‌تواند ثبات منطقه را تضمین کند یا دامنه تنش‌ها را افزایش دهد. همچنین این اقدام پیامی به آمریکا است که دارای مواضعی پرنوسان است.
از سوی دیگر، برخی رسانه‌ها به صورت غیرمستقیم به پیامدهای عملیات یمنی‌ها برای ایران پرداختند. در تحلیل «المیادین» در این بار می‌خوانیم: عملیات طوفان یمن همزمان با یک سنگ چهار گنجشک را نشانه گرفت؛ امارات، اسرائیل، عربستان و آمریکا.
این رسانه درباره پیامدهای حمله یمن برای رژیم صهیونیستی نوشت: دومین گنجشک اسرائیل بود. درست است که اکنون امارات و تاسیسات آن در دبی و ابوظبی هدف قرار گرفته اما پیامدهای حمله یمنی‌ها برای اسرائیل بسیار سخت‌تر از امارات بود. موفقیت عملیات در ابوظبی و از فاصله بیش از یک هزار و ۲۰۰ کیلومتری، نگرانی‌های اسرائیل را به دنبال داشته و این رژیم احتمال می‌دهد که در آینده نزدیک هدف حمله یمنی‌ها قرار گیرد. عملیات اخیر امیدهای رژیم اسرائیل به امارات به عنوان مرکز راهبردی در منطقه خلیج‌فارس برای مقابله اطلاعاتی، امنیتی و نظامی با ایران را از بین برده است.
طوفان یمن به سود انصارالله تمام می‌شود؟
برخی رسانه‌های اماراتی و سعودی ادعا می‌کنند پیامدهای عملیات اخیر بیشتر گریبانگیر انصارالله خواهد شد.
روزنامه «الاتحاد» امارات بدون اشاره به همراهی این کشور با سعودی‌ها در حمله به مناطق مختلف یمن، مدعی می‌شود: راهبرد گروه حوثی‌ها برای تحقق هرگونه تحولی در راستای منافع خود یا زیان زدن به منافع ملی امارات، سرابی بیش نیست. اقدامات تروریستی این گروه دارای پیامدهای خطرناکی برای صلح و امنیت بین‌المللی و حرکت دریانوردی در گذرگاه‌های آبی راهبردی منطقه است. این موضوع اقتضا می‌کند که جامعه بین‌المللی به وظایف خود در پایان دادن به خطرات گروه حوثی‌ها اقدام کند و بار دیگر این گروه را در فهرست تروریسم قرار دهد.
استدلال‌ها و نظرهای مخالف اما وزن بیشتری پیدا کرد. روزنامه فرامنطقه‌ای «رای الیوم» چاپ لندن پیامدهای طوفان یمن را چنین برشمرد: اکنون پس از حمله موشکی و پهپادی انصارالله دو گزینه پیش روی امارات باقیمانده است. یا اینکه باید به توافق آتش‌بس ۲۰۱۹ خود با انصارالله بازگردد. در این صورت امارات باید نیروهای وابسته به خود را از جبهه‌های شبوه، مارب، البیضاء عقب بکشد و آن‌ها را به پایگاه خود در سواحل الحدیده و نزدیک باب المندب بازگرداند. یا اینکه امارات باید به جنگ نیابتی خود در این مناطق ادامه دهد و با تمرکز همه نیروهای خود در جنگ یمن برای تقویت جایگاه همپیمان سعودی خود تلاش کند.
عملیات طوفان یمن همزمان با یک سنگ چهار گنجشک را نشانه گرفت؛ امارات، اسرائیل، عربستان و آمریکا.در ادامه آمده است: مشخص نیست رهبران امارات کدام گزینه را انتخاب می‌کنند. برای امارات سخت است از ائتلاف سعودی خارج شود و با افزایش تنش‌ها با ریاض، از بلندپروازی همپیمانان نظامی خود در جنوب یمن چشم‌پوشی کند. اما اگر این گزینه را انتخاب کند انصارالله به حمله‌های خود پایان خواهد داد. گزینه دوم امارات پرهزینه است زیرا انصارالله با ضربات انتقامی خود در عمق امارات، زیرساخت‌های نفتی و گردشگری به ویژه فرودگاه‌ها، تاسیسات شرکت نفتی «ادنوک» و ... را هدف قرار می‌دهد.
به نوشته «رای الیوم» حمله انصارالله همه اصول درگیری را به هم زده و جنگ یمن را به مرحله تازه‌ای وارد کرده است که پیش‌بینی تحولات مربوط به آن دشوار خواهد بود. اراضی اشغالی از صنعا حدود یک هزار و ۶۰۰ کیلومتر فاصله دارد و اکنون تل‌آویو احساس رعب و وحشت می‌کند، زیرا احتمال دارد در آینده پهپادها و موشک‌های بالستیک انصارالله این رژیم را هدف قرار دهند. این حمله بی‌سابقه به عمق امارات شاید به رسیدن به یک راه حل برای پایان دادن به جنگ یمن منجر شود. شاید هم این حمله سبب وخیم‌تر شدن و افزایش دامنه نبرد و دخالت دیگر طرف‌ها به ویژه کشورهای محور مقاومت در این جنگ شود همان‌طور که این اتفاق پیش از این در سوریه هم رخ داد.
تارنمای «العهد» لبنان هم در گزارش خود تصریح کرد: مدیریت شلیک موشک‌ها به سوی امارات نشان داد که پهپادها و موشک‌های بالستیک قدرتی فراتر از سامانه‌های هوایی بسیار پیشرفته حامیان امارات دارند. زیرا این موشک‌ها و پهپادها به طور کامل از حریم هوایی عربستان و امارات عبور کرده‌اند. عبور این پهپادها از این مناطق که پایگاه‌های آمریکایی و انگلیسی در آن قرار دارد و از نیروی پدافند اسرائیلی هم در خاک خود میزبانی کرده‌اند پرسش‌ها و تردیدهایی جدی را درباره کارایی این پایگاه و پدافندها در حمایت از امارات مطرح کرده‌است.
نظر شما