ارتقای بهره‌وری منابع آبی، نیاز صنایع گلستان در دوره خشکسالی

آسمان چند هفته ای است که برای گلستانی ها سخاوتمند شده و با بارش برف و باران، اندکی از نگرانی کمبود منابع آبی اهالی این استان شمالی را کم کرده است.

با وجود این بارش ها، خشکسالی و کمبود آب در بخش‌های مختلف گلستان درد کهنه و مزمنی است که با این برف و باران ها التیام نخواهد یافت.

شاید بارش گاه و بیگاه باران بخشی از مشکلات حوزه کشاورزی و باغداری را برطرف کند اما تعداد زیادی از واحدهای صنعتی و شهرک های صنعتی استان که از موضوع کمبود آب رنج می‌برند به آب بسیار بیشتری برای جبران نیاز خود احتیاج دارند.

 برای گذر از دوره خشکسالی و کاهش اثرات ناشی از این رخداد طبیعی علاوه بر پیش بینی منابع آبی جدید باید صرفه جویی و بهره وری حداکثری از منابع آب موجود به طور جدی در دستور کار قرار گیرد.

هرچند در ساز و کارهای بلند مدت برای مقابله با خشکسالی گلستان و تامین آب مورد نیاز صنایع راهکارهای متفاوتی پیش بینی شده اما تا زمان تحقق و اجرای این پروژه باید صرفه‌جویی را به عنوان روش موثر و جدی پیگیری کرد.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان گفت: تحقق رشد هشت درصدی بخش معدن استان برای سال ۱۴۰۱ در گرو تعامل و همکاری و مصون سازی فعالیت های معدنی و استفاده از ظرفیت های شورای معادن استان است.

حسین طلوعیان ادامه داد: تامین حداقل یک سوم از کسری ۵۰۰ هزار متر مکعبی منابع آبی از طریق شیرین سازی آب دریای خزر، شیرین سازی منابع آبی زیر زمینی و بهره‌برداری از سدهای بزرگ و کوچک در دست احداث از  الزامات دستیابی به رشد هشت درصدی حوزه صنعت گلستان است.

نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی هم به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به توانمندی‌ و پتانسیل گلستان برای سرمایه گذاری، توجه دولت و افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی می تواند این استان را به یکی از قطب‌های اقتصادی تبدیل کند.

عبدالجلال ایری اظهار داشت: به عنوان نمونه برخی از شهرک های صنعتی گلستان مانند اترک به دلیل تامین نشدن آب با مشکل مواجه هستند که لازم است در این بخش سرمایه گذاری‌ بیشتری صورت بگیرد.

سخنگوی کمیسیون عمران مجلس گفت: این شهرک صنعتی می‌تواند محل مناسبی برای استقرار صنایع بزرگ، متوسط و کوچک باشد.

اجرای طرح‌های صنعتی بزرگ در گلستان نیازمند تامین آب

ایری ادامه داد: با وجود آنکه ۲ چاه آب با ظرفیت هفت لیتر بر ثانیه در شهرک صنعتی اترک در حال بهره برداری است اما برای اجرای طرح‌های صنعتی بزرگ در این شهرک نیازمند تامین آب از منابع دیگر از جمله سدهای موجود در استان و یا شیرین سازی آب دریا هستیم.

رضا شهمرادی مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی گلستان هم به خبرنگار ایرنا گفت: به دلیل برخی مشکلات ۲۲۰ واحد معادل ۲۵ درصد از مجموع ۸۲۵ واحد صنعتی مستقر در شهرک‌های صنعتی گلستان غیرفعال هستند.

وی بیان کرد: در برخی از شهرک‌های گلستان مشکل آب وجود دارد که باید مجوز حفر چاه جدید گرفته شود، در برخی شهرک ها مشکل برق وجود دارد که باید این ظرفیت افزایش یابد تا سرمایه گذاران جدید با مشکل مواجه نشوند.

مدیرعامل آب منطقه ای گلستان هم به خبرنگار ایرنا گفت : یکی از نیازهای اولیه برای استقرار صنایع گوناگون اعم از صنایع کوچک یا بزرگ، وابسته یا غیر وابسته به کشاورزی، منفرد یا مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی در استان گلستان، وجود آب با کمیت مورد اطمینان و کیفیت مناسب است که برای جبران عقب ماندگی صنعتی استان، میزان آب لازم در افق سال ۱۴۰۴، حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب برآورد شده است .

سیدمحسن حسینی افزود: از مجموع رقم ۱۰۰ میلیون متر مکعبی مورد نیاز، تامین ۵۰ درصد آن از منابع آب سطحی و نیم دیگر از منابع آب زیرزمینی پیش‌بینی شده است.

وی بیان کرد: صرفه‌جویی و مدیریت بهینه مصرف آب موجب کاهش هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم واحدهای صنعتی و کاهش مصارف انرژی در بسیاری از بخش‌ها می‌شود.

وی ادامه داد: توسعه بدون نیاز به آب جدید، کاهش هزینه تصفیه پساب و کاهش ریسک تامین آب به ویژه در خشکسالی‌ها از دلایل مهم صرفه‌جویی آب در بخش صنعت گلستان است.

راهکارهای تامین آب مورد نیاز صنایع گلستان

 حسینی به راهکارهای عملیاتی که در بعضی واحدهای صنعتی مورد استفاده قرار گرفته اشاره کرد و گفت: در مرحله نخست برخی اقدامات در حوزه  انتقال و توزیع آب قابل اجرا است که از آن جمله می توان به نصب کنتور اصلی، بررسی ادواری لوله‌ها و اتصالات و جلوگیری از نشت آب از شبکه‌های فرسوده، بهبود شبکه توزیع، تفکیک کامل خطوط شبکه‌های آبرسانی و نصب کنتورهای فرعی، تعیین شاخص مصرف بهینه برای مقایسه، کنترل دوره‌ای و طرح اقدامات تدریجی بهبود و کاهش مصرف آب اشاره کرد.

مدیرعامل آب منطقه ای گلستان استفاده از آب باران را یکی دیگر از راهکارهای جبران کمبود منابع آب در بخش صنعت برشمرد و گفت : ایجاد بستر مناسب سقف سوله‌های صنعتی برای جمع‌آوری باران، جمع‌آوری رواناب حاصل از بارش در محوطه و اطراف کارخانه با احداث کانال و هدایت به سمت استخر جمع‌کننده و عبور از فیلتر و پمپاژ به کانال زیر سقف سوله یا مخازن ذخیره برای استفاده برج‌های خنک کننده، خط تولید یا ایجاد گلخانه و فضای سبز از جمله روش های ثمربخش در این حوزه است.

حسینی به فرایند کاربرد آب به عنوان خنک‌کننده در صنایع اشاره کرد و افزود : عایق کاری محیط، جلوگیری از دورریز نابه‌جای آب‌های خنک‌کننده با ایجاد شبکه‌های چرخشی بیشتر بین بدنه‌هایی که نیاز به خنک کردن دارند و برج‌های خنک کننده از روش های عملیاتی موثر در کاهش مصرف آب است.

 حسینی گفت: پیشرفت تکنولوژیکی در جهت مصرف آب کمتر حرکت کرده بنابر این هرچه تکنولوژی تولید جدیدتر باشد به طور معمول آب مصرفی خطوط تولید نیز کاهش می‌یابد.

مدیرعامل آب منطقه ای گلستان گفت: تصفیه فاضلاب تولیدی کارخانه به عنوان آخرین راه صرفه‌جویی در مصرف آب مطرح می‌شود که از پساب تصفیه شده، بسته به نوع فرایند تصفیه، مصارفی مانند برگشت به فرایند تولید، شست و شو در مجموعه‌های تأسیساتی کارخانه، آبیاری فضای سبز و بخش کشاورزی استفاده می‌شود.

نیمی از کارخانه‌های بزرگ و کوچک گلستان در شهرک‌ها و نواحی صنعتی استان استقرار یافته‌اند.

۱۳ شهرک صنعتی در استان گلستان فعال است که حدود ۴۰۰ کارخانه فعال در آن مشغول تولید هستند. همچنین گلستان ۱۰ ناحیه صنعتی فعال دارد که حدود ۱۰۰ کارخانه در آن ها به تولید می پردازند.

۹۷ درصد واحدهای صنعتی دارای پروانه بهره برداری گلستان جزو صنایع کوچک به شمار می رود.

مطابق داده‌های شرکت آب منطقه ای گلستان در این استان از ۲.۵ میلیارد متر مکعب آب در دسترس شامل یک میلیارد و ۲۱۰ میلیون متر مکعب زیر زمینی و ۸۸۸ میلیون متر مکعب آب سطحی، ۸۴ درصد آن به بخش کشاورزی، ۱۰ درصد برای شرب و سه درصد هم برای هریک از حوزه های صنعت و محیط زیست در نظر گرفته می شود.

میانگین سرانه آب تخصیصی برای هر گلستانی بین  هزار و ۳۰۰ تا  هزار و ۴۰۰ متر مکعب در سال است.

آب مورد نیاز استان گلستان در افق ۱۴۰۴ برای بخش‌های شرب و بهداشت، محیط زیست، صنعت، خدمات و کشاورزی حدود ۶ هزار و ۵۰۰ میلیون متر مکعب پیش بینی می‌شود در حالی که توانمندی منطقه حدود ۲۵۰۰ میلیون متر مکعب است.

هم مرز بودن گلستان با ترکمنستان و فراهم بودن زمینه ارتباط با کشورهای آسیای میانه از طریق زمینی و ریلی، افزون بر ۱۰۰ کیلومتر ساحل خزر و خلیج گرگان و نزدیک بودن به بنادر امیرآباد بهشهر و نوشهر مازندران، فعالیت گمرک مرزی اینچه‌برون و وجود فرودگاه های گرگان و کلاله از جمله ظرفیت های زیرساختی استان برای افزایش زمینه فعالیت اقتصادی در شهرک‌ها و نواحی منطقه است.

استان گلستان با یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر جمعیت در شمال کشور قرار دارد و اقتصاد اصلی آن بر پایه کشاورزی بوده و سرمایه گذاری حوزه های خدمات و صنعت در رتبه های بعدی قرار دارد.