به گزارش ایرنا از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی ایمانی‌پور روز یکشنبه در همایش بین‌المللی میراث مشترک ایران و هند: نسخ خطی (ظرفیت‌ها و چالش‌ها) که به صورت حضوری و مجازی برگزار شد، اظهار داشت: هندوستان از دیرباز یکی از کانون های فرهنگ و تمدن در قاره کهن است. وجود ادیان و آیین‌های گوناگون، اقوام و زبان‌های مختلف و آداب و رسوم متنوع سبب شده این سرزمین از تنوع و آمیختگی فرهنگی بسیاری برخوردار باشد.
وی افزود: پیوند فرهنگی و ادبی ایران و هندوستان در طول تاریخ، پیوندی استوار و غیر قابل انکار بوده و با فراز و فرودهای بسیار در گستره روزگاران استمرار داشته است. شاعران، ادبا و حکما حلقه اصلی و مؤثر روابط ایران و هندوستان در دوره اسلامی به ویژه در عصر گورکانیان به شمار می‌رفتند.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اظهار داشت: شعر و ادبیات فارسی در هند این عصر، به اوج خود رسید و شاعران با هنرمندی‌های بسیار، تعامل فرهنگی و ادبی این ۲ سرزمین را در آثار خود به تصویر کشیدند. موارد فراوان از شواهد و آثار تاریخی در دست است که پیوندهای بسیار صمیمانه‌ای را میان ۲ قوم ایرانی و هندوستانی نشان می‌دهد.
ایمانی پور به تاج محل و نشانه‌های معماری ایرانی در هندوستان اشاره کرد و گفت: در اغلب بناهای تاریخی این کشور که امروزه جهانگردان بسیاری را جذب می‌کند، عناصر فراوانی از فرهنگ و تمدن ایران وجود دارد. بیش از صدها هنرمند، صنعتگر، ادیب و عارف ایرانی بعد از اسلام تاکنون به هندوستان کوچ کرده‌اند که منشاء آثار متنوع و برجسته در حوزه فعالیت خود بوده‌اند. برجسته‌ترین آن تاج محل است که هنرمندان ایرانی در طراحی و ساخت آن نقش داشته‌اند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان قدمت و پیشینه زبان فارسی در هند مطرح کرد: بخشی از تعاملات عمیق ۲ کشور در زمینه ادبیات مربوط به تولید آثار غنی شعر و ادب فارسی توسط ادبا و نویسندگان هندی است که در بارزترین نمونه آن، در سبکی موسوم به سبک هندی نمود یافته است و شاعران بزرگ ایرانی و هندی همانند صائب تبریزی، طالب آملی، کلیم کاشانی، بیدل دهلوی، غالب دهلوی، امیرخسرو دهلوی و صدها شاعر بزرگ دیگر آثار ارزشمندی را از خود در این سبک به یادگار گذاشته‌اند.
ایمانی پور ادامه داد: بر اثر تلاش‌های این شعرا، ادبا و نویسندگان در حال حاضر بیش از یک میلیون نسخه خطی فارسی در کتابخانه‌های مختلف هندوستان بر جای مانده است. باید اذعان کرد که بخش مهمی از تاریخ و گذشته سرزمین هند به ویژه در قرون میانه اسلامی تا برآمدن انگلیسی‌ها و حتی مدتی پس از آن در این کشور به زبان فارسی تألیف و تدوین شده است.
وجود پیوند عمیق ادبی ایران و هند
وی با اشاره به انتخاب زبان فارسی به عنوان زبان کلاسیک کشور هند عنوان کرد: اخیرا در اصلاحیه قانون نظام آموزشی هند در سال ۲۰۲۰ زبان فارسی به عنوان زبان کلاسیک هند برسمیت شناخته شد و آموزش آن در برنامه‌های مدارس قرار گرفت.
حجت‌الاسلام والمسلمین ایمانی‌پور تأکید کرد: تعداد گروه‌های زبان فارسی و قدمت این گروه‌ها در دانشگاه‌های این کشور نشان از پیوند عمیق ادبی ایران و هند دارد. البته این به معنای نادیده گرفتن موانع و مشکلات زبان فارسی در هند امروز نیست و این آمار و ارقام نباید برای ما فریبنده باشد و در وادی کم کاری بیافکند.
وی نسخه‌های خطی را سرمایه و پشتوانه‌ی فرهنگی هر ملت دانست و افزود: این گنجینه‌ها نمایانگر تاریخ علم و ارزش‌های هنری در قرون مختلف است. وجود نسخه‌های خطیِ ارزشمند، پشتوانه قوی علمی گذشتگان را نیز نشان می‌دهد. علاوه بر متون اصلی نسخ خطی، حواشی، شرح‌ها، اسناد، تقویم‌ها، وقف‌ها، امضاها و مهرها حاوی اطلاعات تکمیلی مهمی هستند که مطالعه آنها نیز برای محقّقان ارزش فراوانی دارد چرا که خطاطی، نقاشی، تذهیب و جلدسازی از هنرهایی هستند که با شناخت نسخ خطی تکامل یافته‌اند.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین، بیان کرد: از آن جا که زبان فارسی بیش از ۷۰۰ سال زبان دیوانی شبه قاره بوده است، تعداد بسیار زیادی نسخ خطی فارسی در کتابخانه‌ها و مراکز اسناد این کشور وجود دارد. بدیهی است که یکایک این نسخه‌ها میراث ارزشمند فرهنگی و تاریخی کشورهای شبه قاره و کشور ما به شمار می‌آیند، اما شرایط خاص اقلیمی و هوای گرم و مرطوب شبه قاره و شرایط نامناسب حفاظت و نگهداری این نسخه‌ها باعث شده که بسیاری از این نسخ خطی به مرور زمان دچار پوسیدگی شده یا در معرض پوسیدگی قرار گیرند.
وی ادامه داد: با وجود اینکه در سالیان اخیر به این مهم از سوی مسئولان دو کشور هند و ایران توجه ویژهای شده است اما به دلیل حجم بالای این نسخه‌ها، تا شناسایی، فهرست نویسی و تبدیل آنها به شکل دیجیتالی راه درازی در پیش است. بی‌شک تأخیر در این امر موجب از بین رفتن حجم عظیمی از میراث فرهنگی کشورهای شبه قاره و ایران خواهد شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین ایمانی‌پور با تأکید بر گسترش همکاری‌های فرهنگی بین ۲ کشور گفت: ثروت و دارایی‌های معنوی و فرهنگی مشترک ایران و هند بسیار زیاد است. ثروت و دارایی‌هایی که بر اثر تلاش‌های بی وقفه فرهیختگان و مشاهیر فرهنگی ایران و هند در طول تاریخ پدید آمده و حفظ این مواریث گران‌سنگ فرهنگی و تاریخی خود از ضروریات و واقعیات انکار ناپذیر است.
وی افزود: باید بهره‌گیری از ظرفیت عظیم و غیر قابل جایگزین میراث مشترک فرهنگی با تعریف و ترسیم یک راهبرد واقع بینانه در مدار درست و منطقی قرار گیرد و ضمن صیانت از این میراث گرانبها به عنوان یک گنجینه فرهنگی ـ تمدنی، از آن در جهت پررنگ‌کردن ارزش‌های اخلاقی، انسانی و بارور کردن هر چه بیشتر درخت علم و معرفت در گستره جغرافیایی وسیعی که همه ملت‌ها و دولت‌های این حوزه تاریخی و تمدنی را در برگیرد، استفاده شود.
همایش بین‌المللی میراث مشترک ایران و هند: نسخ خطی (ظرفیت‌ها و چالش‌ها)، با هدف بررسی مباحث مرتبط با نسخه‌های خطی در هند در روزهای ۲۴ و ۲۵ بهمن ماه برابر با ۱۳ و ۱۴ فوریه ۲۰۲۲ برگزار می‌شود.
نظر شما