درباره ولادیمیر زلنسکی؛ کمدینی که رئیس‌جمهور شد

«زلنسکی روی صفحه تلویزیون به ما نشان داده که یک رئیس‌جمهور چگونه باید باشد. او نشان داده که آمال یک رئیس‌جمهوری چه باید باشد- مبارزه با فساد در عمل و نه در حرف، کمک به فقرا و کنترل سرمایه‌داران»؛ اینها بخشی از سخنان یکی از رای‌دهندگان در انتخابات اوکراین به خبرگزاری آسوشیتدپرس است که به این بازیگر کمدی رای داد. اما باید دید که «ولادیمیر زلنسکی» که بود و چگونه به ریاست‌جمهوری اوکراین رسید و چه عملکردی از خود نشان داد.  

تولد و خانواده

ولادیمیر زلنسکی در ۲۵ ژانویه ۱۹۷۸ میلادی از پدر و مادری یهودی در شهر کریفیی‌ریه در جمهوری شوروی سوسیالیستی اوکراین به دنیا آمد. پدرش الکساندر زلنسکی استاد و رئیس بخش سایبرنتیک و سخت‌افزار محاسباتی در موسسه اقتصاد کریفیی‌ریه بود و مادرش ریما زلنسکا یک مهندس بود. سمیون ایوانوویچ زلنسکی پدربزرگش نیز در جنگ جهانی دوم در بخش تفنگ موتوری ۵۷ گارد در ارتش سرخ خدمت کرده بود و پدر و سه برادر سمیون در هولوکاست کشته شده بودند.

زلنسکی در ۲۰۰۳  میلادی با النا کیاشکو که نویسنده نیز بود، ازدواج کرد که حاصل این ازدواج ۲ فرزند به نام‌های اُلِکساندار و کیریلو بوده است.

تحصیلات

زلنسکی دوران کودکی خود را به دلیل شغل پدرش در شهر اردنت مغولستان سپری کرد تا اینکه در ۱۶ سالگی در آزمون زبان انگلیسی قبول شد و برای تحصیل در سرزمین‌های اشغالی کمک هزینه تحصیلی دریافت کرد اما پدرش مخالفت کرد تا اینکه مدتی بعد مدرک حقوق خود را از مؤسسه اقتصاد کریفیی‌ریه دریافت کرد اما هیچگاه کار حقوقی انجام نداد و وارد عرصه بازیگری و هنرمندی شد و نقش‌های کمدی اجرا کرد.

ورود به عرصه بازیگری و نمایش

زلنسکی زندگی هنری خود را زمانی که در رشته حقوق تحصیل می‌کرد با بازی در تئاترهای دانشجویی شروع کرد و بعد از آن به همراه دوستانش تیم هنری تشکیل داد و در یک شوی تلویزیونی طنز با نام KVN شرکت کرد و شناخته شد. پس از آن تیم جدیدی با عنوان « Kvartal ۹۵» تشکیل داد و از ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ میلادی در بسیاری از اقمار جدا شده شوروی نمایش‌های طنز اجرا کرد.

این بازیگر جوان بعد از این بود که توانست بر محبوبیت خود بیافزاید و با جذب سرمایه، شرکتی به نام Kvartal ۹۵ تأسیس کرد. این شرکت به عنوان یکی از بزرگترین شرکت‌های تولید محتوای رسانه‌ای سرگرم‌کننده شناخته می‌شد. زلنسکی خودش یکی از ایده‌پردازان و تهیه‌کنندگان فیلم‌های ساخته شده توسط این شرکت بود و در فیلم‌های زیادی ایفای نقش کرد.

زلنسکی علاقه شدیدی به فیلم داشت و به نوعی معتاد فیلم بود. او به احتمال زیاد همه نمادین‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای جهان را تماشا کرده و دائم از همکارانش حمایت می‌کرد تا روحیه و انرژی خلاقانه‌ای برای آنها فراهم کند. البته نسبت به خانواده‌اش هم بی‌تفاوت نبود و به نوشته رسانه‌ها، خانواده‌اش «بهشت امن» او بود.

محبوبیت با «خادم ملت»

زلنسکی ۳۷ ساله در ۲۰۱۵ میلادی با بازی در مجموعه تلویزیونی طنزی با عنوان «خادم ملت» خود را به اوج محبوبیت رساند. او در این مجموعه تلویزیونی در نقش یک معلم تاریخ ساده به رئیس‌جمهور کشور تبدیل شد که در این نقش تصادفی می‌بایست با فساد فراگیر در دستگاه‌های دولتی با درون مایه طنز، مبارزه کند.

ورود به انتخابات با شعار مبارزه با فساد

زلنسکی که با بیش از ۲ دهه فعالیت در حوزه کمدی، بازیگری و تهیه‌کنندگی به یکی از شناخته‌شده‌ترین چهره‌ها در صنعت سرگرمی اوکراین تبدیل شده بود با بازی در نقش یک رئیس‌جمهور، سودای سیاست در سرش افتاد. به همین دلیل در ۲۰۱۸ میلادی با کمک همکارانش حزب «خادم ملت» را تاسیس کرد و با شعار مبارزه با فساد نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری اوکراین شد.

این بازیگر که حالا دیگر محبوبیت زیادی پیدا کرده بود، کمپین‌های تبلیغاتی خودش را بیشتر در شبکه‌های اجتماعی راه‌اندازی کرد و توانست و توجه جوانان را جلب کند. زلنسکی در برخی از سخنرانی‌های خود از زبان روسی استفاده می‌کرد و همین امر هم باعث گرایش برخی از شهروندان روس‌زبان شرق اوکراین به سمت او شد.

پیشتاز در نظرسنجی‌ها

زلنسکی که در انتخابات ۲۰۱۹ میلادی در اوکراین شرکت کرده بود تا پنج هفته پیش از حضور رای‌دهندگان در پای صندوق‌های رای در نظرسنجی انجام شده به وسیله موسسه بین‌المللی جامعه‌شناسی کیف (KIIS) نسبت به رقبای خود؛ یعنی پترو پوروشنکو رئیس‌جمهور پیشین و یولیا تیموشنکو نخست وزیر سابق، پیشتاز بود. زلنسکی در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری که ٣٩ نامزد داشت از دیگر رقبا پیش افتاد و همراه با پترو پروشنکو به دور دوم رفت.

زلنسکی در این انتخابات بیشتر بر تفاوت‌هایش با نامزدهای دیگر تاکید کرد تا اینکه برنامه‌ها و ایده‌های روشن و مشخص ارائه کند. البته فساد فراگیر، کشمکش‌های اقتصادی و درگیری پایان نیافته با شورشیان مورد حمایت روسیه در شرق اوکراین در این دوره از انتخابات خودنمایی می‌کرد و زلنسکی هم به آنها توجه داشت. به همین دلیل زلنسکی ۴۱ ساله موضوع مبارزه با فساد را سرلوحه مبارزات خود قرار داد. او پیشنهاد کرد تا افرادی که در پرونده‌های مربوط به اختلاس محکوم می‌شوند، مادام‌العمر از تصدی منصب‌های دولتی محروم شوند و خواستار مذاکرات مستقیم با روسیه برای پایان دادن به بحران در شرق اوکراین شد.

زلنسکی پس از انداختن رای خود به صندوق گفت: «یک زندگی تازه و عادی آغاز شده است. یک زندگی بدون فساد، بدون رشوه». البته در همین زمان ارتباط زلنسکی با یک سرمایه‌دار جنجالی تبعیدی که ایستگاه تلویزیونی‌ متعلق به او با برنامه‌هایش مخاطبان را در آستانه رای‌گیری زیر رگبار خبری گرفته بود، هدف انتقاد قرار گرفت و همچنین منتقدانش او را متهم کردند که مالکیت خود بر یک ویلای چند میلیون دلاری در ایتالیا را اعلام نکرده بوده که این امر با شعار شفاف‌سازی در تضاد است.

البته انتخابات اوکراین تحت تاثیر اتهام‌هایی همچون خرید رای هم قرار گرفت و پلیس آنجا اعلام کرد که بیش از ۱۶۰۰ شکایت تنها برای نقض قانون در روز انتخابات و صدها مورد دیگر درباره ادعاهای تقلب در رای‌گیری مانند تلاش برای رشوه دادن و برداشتن صندوق‌های رای دریافت کرده است.

زلنسکی رئیس‌جمهور می‌شود

زلنسکی که با شعار «مبارزه با فساد اقتصادی، برنامه‌ریزی برای رفاه و توسعه و روابط با اتحادیه اروپا، ناتو و روسیه» وارد کارزار انتخابات اوکراین شده بود، توانست در ۳۱ مارس ۲۰۱۹ میلادی پیروز عرصه انتخابات شود.

او در نخستین نشست خبری‌اش پس از انتخابات گفت که مهم‌ترین اولویت‌اش در مقام رئیس‌جمهوری «بازگرداندن اسیران اوکراینی از روسیه» است. زلنسکی همچنین بر «احیای پیمان مینسک، حفاظت از زبان اوکراینی و تغییر مقام‌ها به ویژه دادستان کل اوکراین» تأکید کرد.

 زلنسکی در ۲۰۱۹ میلادی در حالی سکان هدایت اوکراین را دست گرفت که منتقدانش معتقد بودند که او منافع اقتصادی در روسیه دارد و با سرمایه‌داری به نام کولوماینسکی همکاری می‌کند. به همین دلیل هم با آن چهره تلویزیونی‌ که در فیلم خادم ملت بازی کرد، تفاوت دارد.

عملکرد دوره ریاست‌جمهوری

زلنسکی در دوره ریاست‌جمهوری خود تا به امروز همواره سعی کرده تا مردم اوکراین را امیدوار نگه دارد و نشان دهد که می‌خواهد با فساد مبارزه کند و همراه مردم است. برای نمونه در سخنانی در جلسه فوق‌العاده مجلس اوکراین که به انتخاب نخست‌وزیر جدید اختصاص داشت، گفت: «در این سال‌ها، دولت‌های زیادی در اوکراین بر سر کار آمدند که شامل دولت تکنوکرات‌ها، دولت دزد خزانه، دولت نجات، اقتصاددانان خوب و سایر دولت‌ها؛ باور دارم که سرانجام دولتی برای مردم روی کار می‌آید» یا اینکه در سخنانی خطاب به مردم اوکراین که از شبکه‌های تلویزیونی این کشور پخش می‌شد، گفت: «حمایت شما و انسجام و درک وضعیت ما را تشویق می‌کند. ما یک بار دیگر ثابت کردیم که کشور یکپارچه هستیم. در شرایط بحرانی منسجم می‌شویم و به هر دشمنی حتی دشمن نامرئی تودهنی می‌زنیم».

باید یادآور شد که در دوره ریاست‌جمهوری زلنسکی، اوکراین شاهد اتفاق‌هایی بود که محبوبیت او را کاهش داد. بخشی از تحقیقات موسوم به «اسناد پاندورا» که در اکتبر ۲۰۲۱ میلادی انتشار یافت، مشخص کرد که همزمان با انتخاب زلنسکی در سال ۲۰۱۹، او و شرکای تجاری‌اش از برخی شرکت‌های تلویزیونی برای خرید املاک گران قیمت در لندن استفاده کرده‌اند اما زلنسکی دست داشتن خود یا همکارانش در چنین پولشویی را رد کرد.

نتایج نظرسنجی موسسه بین‌المللی جامعه‌شناسی کی‌یف نشان داد که تنها ۳۰ درصد از مردم اوکراین خواستار نامزدی مجدد زلنسکی برای دوره دوم ریاست جمهوری هستند و حتی کمتر از این رقم؛ یعنی ۲۳ درصد به نفع وی رای می‌دهند.

شرایط اقتصادی اوکراین سبب شد که تاتیانا شملوا اقتصاددان اوکراینی بگوید که «معجزه رخ نداد و فقط اوضاع بدتر شد» و ولادیمیر فسنکو رئیس مرکز تحلیلی پنتا نیز گفت که «زلنسکی اشتباه کرد که رویارویی با جرگه سالاران اوکراین را که نیروهای سیاسی اصلی، احزاب و شبکه‌های تلویزیونی را کنترل می‌کنند، آغاز کرد. این یک بازی بسیار خطرناک است» اما باید گفت که زلنسکی ۲۰۲۲ با زلنسکی ۲۰۱۹ در میان مردم تفاوت زیادی پیدا کرده است.

جنگ و ناامنی

«من تصمیم گرفته‌ام عملیاتی نظامی را در خاک اوکراین انجام دهیم. این عملیات نظامی واکنشی به تهدیدهایی است که روسیه از جانب اوکراین احساس می‌کند، البته کرملین تصمیمی برای اشغال خاک این کشور ندارد. رژیم کی‌یف مسئول خون‌هایی است که ریخته خواهد شد و کشورهایی که بخواهند در عملیات نظامی روسیه مداخله کنند با پیامدهایی روبه‌رو خواهند شد که هرگز ندیده‌اند»؛ اینها بخشی از سخنان ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه است که نشان از عزم جدی او دارد و با همین قاطعیت هم در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ میلادی دستور پیشروی نیروهای خود به سوی کی‌یف پایتخت اوکراین را صادر کرد. رئیس‌جمهوری روسیه با تأکید بر اینکه کی‌یف وعده‌های خود در پیمان مینسک را زیر پا گذاشته، اعلام کرد این جنگ نیست و تنها به منظور حمایت از ساکنان شرق اوکراین که اغلب روس‌تبار هستند، وارد عمل شده است.

البته زلنسکی از زمان بالاگرفتن امکان وقوع جنگ در مرزهای شرقی کشورش، بارها خواستار آرامش در برابر استقرار نظامی روسیه در مرز با اوکراین شد و در یک نشست خبری هم گفت که هراس موجود نسبت به بروز جنگ بیش از اندازه است. او با رد ادعاهایی مبنی بر اینکه دولتش خطر قریب الوقوع جنگ را نادیده می‌گیرد، افزود: «ما درک می‌کنیم که چه اتفاقی می‌افتد و در مورد این موضوع با مردم خود صحبت می‌کنیم». او در جدی‌ترین پیغام خود را به اوکراینی‌ها اعلام کرد که بهتر است برای جنگ با روسیه آماده باشند.

زلنسکی بارها از جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا خواسته بود تا پیش‌بینی‌هایش را درخصوص معنی حضور فزاینده نیروهای روسی و تجهیزات نظامی آن‌ها در مرز با اوکراین کاهش دهد و به او گفته بود که متحدان خوش‌نیت اوکراین نیازی به آنالیز و بررسی تمامی اطلاعات درخصوص تهدیدها در مرز اوکراین ندارند اما این متحدان خوش‌نیت در میانه جنگ و درگیری سیاست واقعی خود را نشان دادند.

چند ساعت پس از حمله، زلنسکی برای مردم کشورش سخنرانی کرد و به آنان گفت: «برای همه چیز آماده هستیم و می‌توانیم بر هر شخصی پیروز شویم.» او در حالی این سخنرانی را ایراد کرد که امیدوار بود، کمک نظامی از غرب دریافت کند اما در حالی که یک روز از جنگ گذشته بود بار دیگر در سخنرانی به مردم کشورش گفت: «ما در دفاع از اوکراین تنها هستیم. هیچ کس در عمل کمکی به اوکراین نکرده است.» او همچنین اقدامات غرب مقابل روسیه را ناکافی دانست و گفت: «آیا این تحریم‌ها روسیه را مجاب کرده تا دست از حمله بردارد؟ از رهبران هر ۲۷ عضو ناتو پرسیدم که آیا اوکراین عضو ناتو می‌شود؟ و آنها هیچ پاسخی ندادند. زیرا می‌ترسند.»

زلنسکی امید خود را به کمک غرب و ناتو بسته بود اما هیچ کدام از کشورهای غربی با توجه به اینکه اوکراین در ناتو عضویت ندارد، به‌لحاظ نظامی وارد این منازعه نشدند و تنها به ارسال برخی کمک‌های نظامی و همین طور ابزار تحریمی علیه روسیه بسنده کردند.

البته رسانه‌ها معتقدند که واشنگتن به زلنسکی پیشنهاد فرار داده اما او نپذیرفته است و گفته که می‌خواهد در کشورش بماند. با همه اینها باید دید در آینده نتیجه جنگ چه خواهد شد.

منابع

۱ -https://www.unian.ua/politics/۲۲۷۶۰۳۴-yurist-zelenskogo-zareestruvav-novu-politichnu-partiyu-sluga-narodu.html

۲ -https://www.nbcnews.com/news/world/comedian-volodymyr-zelensky-leads-polls-ukraine-s-presidential-race-n۹۷۳۸۱۱

۳-https://www.reuters.com/article/uk-ukraine-election-poll/comedian-zelenskiy-leads-poll-in-ukraine-presidential-election-idUKKCN۱QE۱CG?edition-redirect=uk

۴-https://in۲english.net/۲۰۱۸/۰۴/۱۶/volodymyr-zelenskiy-a-famous-tv-personality/