بحران اوکراین؛ چه تحریم‌هایی علیه روسیه وضع شد؟

تحریم‌های تازه آمریکا، از شب قبل حمله روسیه به اوکراین استارت خورد. ایالات متحده در پی به رسمیت شناختن استقلال جمهوری‌های «دونتسک و لوگانسک» توسط پوتین رئیس جمهوری روسیه، شرکت روسی سازنده خط لوله گاز نورداستریم‌۲ و مدیران آن را تحریم کرد، این تحریم‌ها طی این چند روز توسط چندین کشور به رهبری آمریکا، بخش‌های مختلف روسیه را دربرگرفت.

وزارت خزانه‌داری آمریکا سه‌شنبه شب به وقت محلی اعلام کرد که بانک توسعه و امور اقتصادی خارجی (VEB) «ونش اکونومبانک» و بانک  (PSB) روسیه در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار گرفتند.

واشنگتن همچنین ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری، سرگئی لاوروف وزیر خارجه، سرگئی شایگو وزیر دفاع و والری گراسیموف رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روسیه را تحریم کرد. البته تحریم‌های آمریکا علیه روسیه، تازگی ندارد، بلکه سابقه آن به سال ۲۰۱۴ باز می‌گردد، درست زمانی که نیروهای روسیه وارد کریمه شدند تا بخشی از اوکراین را ضمیمه خود کنند.

از همین روی، روسیه از مدت‌ها پیش خود را آماده تحریم‌ها علیه خود و مقابله با آن کرده و تلاش کرده است فرصت‌های جدید اقتصادی را به خود بگشاید، در واقع مسکو طی سال‌های گذشته تلاش کرده که وابستگی خارجی خود به ویژه با غرب را کاهش دهد.

راشاتودی گزارش داد:  بنابر اعلام بانک مرکزی روسیه، ارزش ذخایر مالی دولت این کشور - در قالب ارز و طلا تا ماه ژانویه (۲۰۲۲) - بیش از ۶۳۰ میلیارد دلار بوده است؛ که رکورد تاریخی در این زمینه محسوب می‌شود.

بنابر اعلام بانک مرکزی روسیه، ارزش ذخایر مالی دولت این کشور - در قالب ارز و طلا تا ماه ژانویه (۲۰۲۲) - بیش از ۶۳۰ میلیارد دلار بوده است؛ که رکورد تاریخی در این زمینه محسوب می‌شود.این رقم، روسیه را به عنوان دارنده چهارمین ذخایر بزرگ مالی دنیا معرفی کرده است که برای زمان قابل توجهی به منظور جلوگیری از افت ارزش پول ملی این کشور (روبل) می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

وزارت امور خارجه روسیه روز چهارشنبه ۴ اسفند پس از اعلام تحریم‌ها، بیانیه‌ای صادر  و اعلام کرد که بسته تحریمی اعلام شده ازسوی آمریکا، یکصد و یکمین بسته علیه روسیه است که بخش های مالی را دربرمی‌گیرد و شامل فهرست بزرگی از افرادی است که بطور شخصی علیه آنها تحریم وضع می‌شود و این اقدامات در راستای تلاش‌های مستمر برای تغییر سیاست و رویکرد روسیه است. 

تحریم‌های بانکی

روز جمعه ششم اسفند ماه یک روز پس از حمله روسیه به اوکراین، آمریکا ۱۰ موسسه مالی بزرگ روسیه که ۸۰ درصد شبکه بانکی روسیه را در دست دارند،‌ تحریم کرد. همچنین دسترسی بانک دولتی «اسبربانک» روسیه از شبکه مالی آمریکا قطع شد.

بانک «وی‌تی‌بی» و سه بانک بزرگ روسیه در فهرست تحریم کامل و جامع آمریکا قرار گرفتند و تمامی دارایی‌هایشان در آمریکا مسدود شد. علاوه براین، آمریکا ۱۵ موسسه مالی روسیه را نیز تحریم کرد.

همچنین وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که ۱۰ شخصیت نزدیک به ولادیمیر پوتین و خانواده آنها نیز شامل تحریم‌های گسترده این کشور می‌شوند.

اروپا نیز دارایی‌های پوتین و سرگئی لاوروف در خاک اروپا را بلوکه کرد. کانادا و آمریکا هم مشابه همین تحریم‌ها را علیه پوتین و لاوروف وضع کردند. کانادا ۵۸ مقام روسی را در لیست تحریم قرار داد و استرالیا ۲۵ شرکت و مقام روس را تحریم کرد.

دسترسی برخی بانک‌های روسیه به سوئیفت قطع شد

«کمیسیون اروپا» بامداد یکشنبه پس از کشمکش‌های فراوان اعلام کرد که متحدان غربی توافق کردند دسترسی برخی بانک‌های روسیه از سیستم سوئیفت را قطع کنند.  دولت آلمان نیز که جز مرددان قطع دسترسی روسیه به سوئیفت بود، در نهایت پس از توافق کلی اعلام کرد که متحدان غربی دسترسی بانک مرکزی روسیه به بازارها را محدود می‌کنند.

سوئیفت (SWIFT)  مخفف (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication ) «جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی» است.

تحریم‌های صادراتی

در همان روز پنج‌شنبه حمله روسیه به اوکراین، ایالات متحده محدودیت‌های صادراتی گسترده‌ای را علیه روسیه اعلام کرد و دسترسی این کشور را به صادرات جهانی کالاها از تجهیزات الکترونیکی تجاری و رایانه‌ها گرفته تا نیمه‌رساناها و قطعات هواپیما محدود کرد.

تحریم‌های ورزشی و موارد دیگر

«فدراسیون فوتبال اروپا» میزبانی سن پترزبورگ در فینال لیگ قهرمانان اروپا را لغو کرد. «فدراسیون بین‌المللی اتومبیل‌رانی فرمول ۱» نیز مسابقات جایزه بزرگ در سوچی را منحل کرد. «فدراسیون جهانی اسکی» میزبانی‌های روسیه پس از حمله این کشور به اوکراین را لغو کرد. حتی روسیه از شرکت در رقابت‌ آواز «یوروویژن۲۰۲۲» امسال تحریم شد.

چند ساعت پس از حمله روسیه به اوکراین که در صبح پنج‌شنبه، «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا، پوتین را متجاوز خواند و گفت: اکنون او و کشورش متحمل عواقب این اقدام خواهند شد. امروز من با تحریم‌های قوی اضافی موافقت کرده و محدودیت‌های جدید در مورد صادرات به روسیه را معرفی می‌کنم.

رئیس جمهوری آمریکا افزود: این اقدامات هزینه شدید بر اقتصاد روسیه به صورت فوری و در درازمدت تحمیل خواهد کرد. ما عمدا این تحریم‌ها را طراحی کرده‌ایم تا تاثیر دراز مدت حداکثری بر روسیه داشته باشد و تاثیر کمی بر آمریکا و متحدان آن بگذارد.

بایدن تاکید کرد که واشنگتن این تمهیدات را تنها انجام نمی‌دهد. ما چندین ماه است در حال تشکیل یک ائتلاف جهانی هستیم که بیش از نیمی از اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهند.

رئیس جمهوری آمریکا افزود کشورهای عضو اتحادیه اروپا از جمله فرانسه، آلمان، ایتالیا و انگلیس، کانادا، ژاپن، استرالیا و نیوزیلند پاسخ مشترک ما به روسیه را تقویت می‌کنند. امروز با رهبران گروه ۷ صحبت کردم و در هماهنگی و موافقت کامل هستیم. ما توانایی روسیه در انجام معاملات با استفاده از ارزهای دلار، یورو، پوند و ین را محدود می کنیم.

روسیه قطعنامه پیشنهادی علیه خود را وتو کرد

اما روز جمعه اتفاق عجیبی در نشست شورای امنیت افتاد، قطعنامه‌ پیشنهادی آمریکا علیه روسیه در نشست عصر روز جمعه شورای امنیت در رابطه با حمله به اوکراین، توسط خود روسیه وتو شد.

بیانیه مشترک ۴۳ کشور پس از وتوی قطعنامه شورای امنیت توسط روسیه

پس از این اتفاق، نماینده دائم آمریکا ضمن قرائت بیانیه مشترک ۴۳ عضو سازمان ملل متحد گفت که روسیه در رأی‌گیری محکوم کردن «حملات به اوکراین» از اختیارات خود سوء‌استفاده کرد.

کانادا: پوتین را تحریم و از قطع دسترسی روسیه به سوئیفت حمایت می‌کنیم

«جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا نیز در یک نشست خبری در اتاوا اعلام کرد، دولتش از تحریم  پوتین و دیگر مقامات ارشد روسیه از جمله سرگئی لاوروف وزیر خارجه این کشور حمایت می‌کند. وی همچنین از قطع دسترسی روسیه به سوئیفت حمایت کرد.

اتحادیه اروپا: نام پوتین و لاوروف در فهرست تحریم‌ها قرار گرفت

در پی این اقدامات زنجیره‌وار، «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد؛ نام ولادیمیر پوتین و لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در فهرست اشخاص تحت تحریم اتحادیه اروپا قرار گرفته است.

اتحادیه اروپا حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای روسیه می‌بندد

رسانه‌های آلمان روز یکشنبه همین هفته گزارش دادند، کشورهای اتحادیه اروپا حریم هوایی خود را به روی خطوط هواپیمایی روسی می‌بندند.
هنوز مشخص نیست که این ممنوعیت چه موقع اعمال خواهد شد. در حال حاضر کشورهای آلمان، ایتالیا، انگلیس، بلغارستان، جمهوری چک، لهستان، رومانی، اسلوونی، لتونی، لیتوانی و استونی حریم هوایی خود را به روی خطوط هواپیمایی روسیه بسته‌اند. کشورهای اروپایی حالا یکی بعد از دیگری عبور هواپیماهای روسی از حریم هوایی خود را ممنوع کرده‌اند.

«اورزولا فن در لاین» رئیس کمیسیون اروپا گفت این تحریم شامل تمام هواپیماهایی می‌شود که «در مالکیت، در ثبت یا در کنترل روسیه» هستند. این هواپیماها دیگر نمی‌توانند در کشورهای این اتحادیه بنشینند یا بلند شوند یا از حریم هوایی آنها عبور کنند.

به این ترتیب راه هواپیماهای روسیه به کشورهای غرب خود تقریبا قطع می‌شود.

گزینه قطع دسترسی روسیه به سوئیفت روی میز است

در پی این تحولات، «جن ساکی» سخنگوی کاخ سفید گفت: گزینه قطع دسترسی روسیه به سیستم سوئیفت همچنان روی میز است و تاکید کرد که ممنوعیت سفر، بخشی از تحریم‌های ایالات متحده علیه پوتین و سرگئی لاوروف است.

فرانسه: اروپا به دنبال قطع ارتباط مالی روسیه با سیستم مالی بین‌المللی است

«برونو لومر» وزیر دارایی فرانسه نیز تاکید کرد که اروپا به دنبال قطع ارتباط مالی روسیه با سیستم مالی بین المللی است. اتحادیه اروپا خواستار این است که تمام راه های ارتباطی میان روسیه و سیستم مالی جهانی را قطع کند.

واکنش روسیه به تحریم پوتین و لاوروف توسط انگلیس و اتحادیه اروپا

ساعتی پس از اظهارات مقامات انگلیس و اتحادیه اروپا مبنی بر اینکه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور و سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه هدف تحریم قرار گرفته و دارایی‌های آنها در انگلیس و کشورهای عضو اتحادیه اروپا مسدود می‌شود، وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد پوتین و لاوروف هیچ‌گونه دارایی یا حساب بانکی در کشورهای خارجی ندارند.

ساعتی پس از اظهارات مقامات انگلیس و اتحادیه اروپا مبنی بر اینکه ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری و سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه هدف تحریم قرار گرفته و دارایی‌های آنها در انگلیس و کشورهای عضو اتحادیه اروپا مسدود می‌شود،  اما وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد پوتین و لاوروف هیچ‌گونه دارایی یا حساب بانکی در کشورهای خارجی ندارند.

سفیر روسیه: به تحریم‌های ژاپن پاسخ قطعی خواهیم داد

در ادامه ژاپن نیز در همین پیوند و نخست وزیر این کشور اعلام کرد که با توجه به رویدادهای اوکراین، توکیو صادرات کالا به سازمان‌های روسی مرتبط با بخش نظامی را محدود می‌کند، همچنین دارایی‌های مؤسسات مالی روسیه را مسدود و اعطای روادید برای روس‌ها را محدود می‌کند.‎

پس از آن «میخائیل گالوزین» سفیر روسیه در توکیو گفت که مسکو به طور قطع به تحریم‌های جدید دولت ژاپن پاسخ خواهد داد.

تعلیق عضویت روسیه در شورای اروپا

«لوئیجی دی‌مایو» وزیر امور خارجه ایتالیا اعلام کرد عضویت روسیه در شورای اروپا، در پی حمله این کشور به اوکراین، به حالت تعلیق درآمده است.

دولت‌های اوکراین و لهستان خواستار تعلیق عضویت روسیه در شورای اروپا شده بودند و پیشنهاد آنها روز جمعه ۶ اسفند با ۴۲ رأی (از ۴۷ رأی) به تصویب رسید.

آلمان: نگران پیامدهای قطع دسترسی روسیه به سوئیفت هستیم

اما تحریم روسیه و تحت فشار قرار دادن آن، به همین سادگی‌ها هم نبود که رئیس‌جمهور آمریکا تصور می‌کرد. زیان قطع دسترسی روسیه به سوئیفت و تحریم گازی و نفتی این کشور تنها متوجه روسیه نخواهد بود بلکه تاثیر منفی بر اقتصاد جهانی خواهد داشت و کشورهای تحریم‌کننده نیز آسیب خواهند دید. به عنوان مثال صنایع آلمان که صادرات قابل توجهی به روسیه دارند می‌توانند از قطع ارتباط بانک‌های این کشور به سامانه سوئیفت زیان ببینند. وزیر دارایی آلمان در همین راستا اعلام کرد دولت متبوعش مخالف قطع کردن دسترسی روسیه به سوئیفت نیست، اما نگران پیامدهای این کار است.

«کریستین لیندر» با تاکید بر اینکه این اقدامات تنبیهی علیه روسیه؛ برای اروپا هم عواقب اقتصادی خواهد داشت و تورم افزایش پیدا خواهد کرد، افزود: باید تاثیرات این تحریم‌ها مدنظر قرار گیرد.

تردید آلمان، ایتالیا و فرانسه از حذف روسیه از سوئیفت

به همین سبب «اشتفن هبستریت» سخنگوی دولت آلمان با حذف این کشور از سیستم پرداخت بین‌المللی سوئیفت مخالفت کرد و از تردید برلین و همچنین ایتالیا و فرانسه در این باره خبر داد و گفت: این اقدام مستلزم آماده‌سازی طولانی‌تری است و همچنین اثرات قابل توجهی در اروپا خواهد داشت.

سخنگوی دولت آلمان همچنین از مخالفت برخی کشورهای اروپایی با تحریم‌های نفتی و گازی علیه روسیه خبر داد و گفت که این کشورها معتقدند نمی‌توان بلافاصله جایگزینی برای منابع انرژی روسیه یافت.‎

«کریستین لیندر» وزیر دارایی آلمان از منزوی شدن بخش مالی روسیه در نتیجه تحریم‌های اروپا خبر داده و از محاصره کامل بانک‌های روسیه حتی بدون حذف این کشور از سیستم سوئیفت سخن گفته و تاکید کرد: مبادلات تجاری تقریبا برای روسیه به پایان رسیده است.

فرانسه: برخی کشورهای اروپایی در مورد قطع دسترسی روسیه به سوئیفت ملاحظاتی دارند

«برونو لومر» وزیر اقتصاد و دارایی فرانسه اعلام کرد قطع دسترسی روسیه به سیستم مالی سوئیفت مانند استفاده از یک «بمب هسته‌ای مالی» است و برخی کشورهای اروپایی در این زمینه ملاحظاتی دارند.

۵۱کشور در بیانیه مشترکی پس از آنکه روسیه قطعنامه پیشنهادی آمریکا علیه خود را نشست شورای امنیت وتو کرد، اعلام کردند موضوع حمله روسیه به اوکراین را در مجمع عمومی سازمان ملل پیگیری خواهند کرد.

کرملین: روسیه برای هرگونه تحریمی آماده است

در پی افزایش تحریم‌ها، «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کرملین امروز دوشنبه اعلام کرد: اعمال تحریم‌ها، برای شخص پوتین اهمیتی ندارد و روسیه از قبل، خود را برای مقابله هر گونه تحریم آماده کرده است. این تحریم‌ها سخت است، مشکل ساز است، اما روسیه پتانسیل لازم برای جبران خسارت این تحریم‌ها را دارد.

حال سوال این است آیا این تحریم‌ها؛ روسیه را که امروز چهارمین ذخایر بزرگ مالی دنیا را در اختیار دارد و در سال‌های اخیر برای مقابله با تحریم‌ها، تلاش کرده تا اقتصاد خود را تقویت کند و درهای تجاری جدید غیر از غرب را به روی خود بگشاید، می‌تواند به سرعت بر اقتصاد این کشور اثرگذار باشد یا خیر؟ و آیا کشورهای تحریم کننده روسیه، از این اقدام خود آسیب خواهند دید؟

روسیه در حالی با تحریم‌های جدید روبه‌رو شده که این کشور  پس از مداخله نظامی در سال ۲۰۱۴ در اوکراین  نیز تحریم‌های گسترده‌ای را از سوی کشورهای مختلف متحمل شده بود.