اعتیاد یکی از آسیب‌های اجتماعی است که می تواند افراد را در همه سنین گرفتار کند، این معضل خانمانسوز یک بیماری مغزی مزمن و عود کننده تلقی می‌شود، در واقع در اثر مصرف موادمخدر، تغییراتی در مغز انسان رخ می‌دهد که رفتار اختیاری مصرف را به رفتاری اجباری تبدیل می‌کند.
در نتیجه اعتیاد از همین طریق به مدت طولانی برای فرد ادامه پیدا می‌کند و منجر به اختلالات زیادی در جسم و روان او می‌شود، در این میان کودکان یکی از آسیب پذیرترین گروههای سنی در برابر این معضل هستند چرا که در بسیاری از موارد، آنها بدون آگاهی و اختیار، تحت تاثیر والدین یا محیط نامناسبی که در آن قرار دارند، دچار این مشکل می‌شوند.
اعتیاد از طرفی هم موجب ازهم پاشیدگی شخصیت فردی، نهاد خانواده و از سوی دیگر عامل موثر بر تباهی حیات اجتماعی و نابودی جامعه است، این پدیده توانایی سازماندهی و ساماندهی یک جامعه سالم را از بین برده، عملکرد بهنجار اجتماعی را مختل ساخته و نوعی بحران اجتماعی را به جامعه انسانی تحمیل می‌کند.
بر این اساس برنامه کارزار رسانه ای پیشگیری از اعتیاد با محوریت برنامه مصون سازی خانواده محور کودکان در برابر اعتیاد امری مهم محسوب می شود که با هدف آگاهسازی جامعه از مضرات اعتیاد، با ارائه بسته‌های آموزشی به شهروندان و تبلیغات محیطی و رسانه ای اجرا می شود.
بر این اساس خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز زنجان برای بررسی بیشتر موضوع "مصون سازی خانواده محور کودکان زیر سن دبستان در برابر اعتیاد" میزگردی را با حضور دکتر سلمان حسینی سرپرست اداره کل بهزیستی استان زنجان، دکتر یوسف بیانلو رییس انجمن جامعه شناسی استان زنجان، عباس غیاثی رئیس اداره مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی اداره کل آموزش و پرورش و سکینه بیگلری معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان زنجان برگزار کرد و در آن به ابعاد مختلف این موضوع پرداخت.
آموزش‌های اعتیاد در کودکان باید مشاهده‌ای باشد
سرپرست بهزیستی استان زنجان با بیان اینکه برنامه های آگاهسازی بیشتر جنبه آموزش دارد و این مهم برای کودکان باید بصورت آموزش های مشاهده ای و پنهان باشد گفت: این گروه هدف نمی‌توانند به صورت مستقیم در کلاس حضور داشته باشند تا برای آنها توضیح داد که اعتیا اینگونه است و نباید این کار را انجام داد.
سلمان حسینی افزود: بر این اساس برای انتقال بهتر مفهوم اعتیاد و بایدها و نبایدهای این حوزه به کودکان در کارزار رسانه ای گروه تئاتری در مورد پیشگیری از سوء مصرف موادمخدر برنامه اجرا می کنند تا مخاطبان به طور غیرمستقیم و با مشاهده نمایش های آموزشی یاد بگیرند که اعتیاد چه عوارضی دارد و در این میان تجارب نشان می دهد پیشگیری امری مهم بوده و بیشتر شبیه آموزش است و بدون آن معنایی ندارد.
وی با بیان اینکه در همین راستا ۲ کار مهم را باید انجام داد که ارائه آموزش مهارت های زندگی از موارد مهم محسوب می شود، اظهار داشت: آموزش مهارت " نه " گفتن به کودکان نیز از دیگر موارد مهمی است و این مهم نیز باید در قالب آموزش های مشاهده ای و پنهان به گروه هدف ارائه شود.
این مسوول با تاکید بر اینکه ارائه همین آموزش های نه گفتن به کودکان می تواند آنان را در سنین بزرگسالی از بروز بسیاری از آسیب های اجتماعی به ویژه اعتیاد مصون نگه دارد، ادامه داد: باید به سمتی حرکت کنیم که این مهارت را به کودکان آموزش دهیم.
وی با اشاره به اینکه از طرفی مهارت های فرزند پروری نیز امری مهم تلقی می شود، چراکه الدین به فراگیری آموزش برای تربیت صحیح فرزندان نیاز دارند، گفت: هر چند در این ارتباط کارهای خوبی انجام گرفته اما این موضوع مهم مغفول مانده است که یکی از اهداف کارزار رسانه ای مصنونیت کودکان در برابر اعتیاد است و تحقق این مهم به مصونیت جامعه و کاهش آسیب های اجتماعی کمک می کند.
سرپرست بهزیستی استان زنجان با بیان اینکه موضوع مهارت های فرزند پروری باید بیش از گذشته مورد توجه متولیان امر قرار گیرد، ادامه داد: در مجموع انجام اقدامات یاد شده می تواند ما را به نتایج دلخواه برساند.
فعالیت ۱۸۷ محیط شهری و روستایی در زمینه پیشگیری از اعتیاد
حسینی با بیان اینکه پیشگیری از سوء مصرف موادمخدر از طریق خانواده می تواند با پیشگیری و کاهش سایر رفتارهای ناسالم همراه باشد، اظهار داشت: خانواده ها می توانند با تامین نیازهای اساسی، ایجاد فضای امن خانوادگی، راهنمایی، قانون گذاری مناسب ونظارت بر زندگی فرزندانشان آنان را از بسیاری رفتارهای مشکل ساز و پرخطر از جمله مصرف موادمخدر و بزهکاری دور نگه دارند.
وی با بیان اینکه نیاز به آگاهسازی و ایجاد مصونیت خانواده ها با افزایش دانش بیش از پیش احساس می شود، افزود: در حال حاضر تعداد ۱۸۷ محیط شهری، روستایی، آموزشی و محیط کاری با جمعیتی بالغ بر ۱۰۳ هزارو ۸۵۷ نفر تحت پوشش برنامه های پیشگیری اولیه از اعتیاد از طریق این اداره کل هستند.
این مسئول بااشاره به اینکه در راستای پیشگیری از اعتیاد اطلاع‌رسانی محلی با رعایت فرهنگ ـ زبان و لهجه‌های بومی اقشار مختلف جامعه تأثیر قابل توجهی در انتقال پیام و مفاهیم پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و موادمخدر دارد افزود: در این زمینه رسانه های محلی اعم از رادیو، تلویزیون و روزنامه های محلی به دلیل ماهیت فراگیر خود نقش برجسته ای در پیشگیری از اعتیاد دارند.
سرپرست بهزیستی استان زنجان با بیان اینکه آموزش مهارتهای اجتماعی و مهارتهای زندگی باید با رعایت سن مخاطبین و به صورت واضح و روشن و با زبانی ساده و قابل فهم و بدون پیچیدگی و همراه با خلاقیت و نوآوری، محصولات تازه‌ای را به جامعه ارائه نماید، خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی نیازمند تقویت مهارتهای مقاومت فردی و اجتماعی آحاد جامعه بویژه نوجوانان و جوانان هستیم تا با مداخله مطلوب در گرداب آسیب‌های اجتماعی قرار نگیرند.
حسینی به خط ملی اعتیاد اشاره و تاکید کرد: مرکز خط ملی اعتیاد به شماره ( ۰۹۶۲۸ )، راهنمایی و اطلاع رسانی در زمینه پیشگیری و درمان اعتیاد انجام می دهد و در صورت نیاز افراد را متناسب با نیازهایشان به مراکز درمان دارای مجوز رسمی ارجاع می دهد که ساعات کار این مرکز ۸ صبح تا ۸ شب است و مردم می توانند با شماره گیری شماره ۰۹۶۲۸ بدون کُد، با مرکز تماس حاصل کرده و راهنمایی های لازم را دریافت کنند.
نگاه علمی کارشناسانه باید به موضوع اعتیاد کودکان داشت
دبیر کمیته فرهنگی و پیشگیری شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان زنجان با بیان اینکه نگاه جامعه شناسی بر این است که باید همه آموزش ها را از زمان کودکی آغار کرد گفت: در زمان حاضر توجه به این رده سنی و ایجاد کارزار رسانه ای با هدف توجه عموم به ویژه والدین به این موضوع مهم بوده است.
دکتر یوسف بیانلو با بیان اینکه در صورتی که برنامه هایی از قبیل توانمندسازی، آموزش و حتی الفبای مهارت های زندگی را از مهدهای کودک آغاز نکنیم و این امر بصورت سیستمی نباشد، کارآیی چندانی نخواهد داشت اضافه کرد: کارهایی که در سنین بالاتر انجام می گیرد نتیجه آنچنانی نخواهد داشت.
این جامعه شناس ادامه داد: بر این اساس جوامعی مثل ژاپن و کره جنونی و حتی کشورهای اسکاندیناوی اگر موفق و توسعه یافته هستند، بر اساس واقعیت های اجتماعی حرف اول را در زمینه مسائل آموزشی می‌زنند و این مهم بخاطر آن است که سیستم آموزشی اولیه این کشورها در مهدهای کودک به صورت علمی وحرفه ای عمل می کند.
رییس انجمن جامعه شناسی استان زنجان ادامه داد: متاسفانه آنگونه که باید و شاید به لحاظ اعتبارات و حمایت ها در جوامع سوم به ویژه کشورمان انجام نمی گیرد و در این ارتباط بودجه ارگان هایی نظیر آموزش و پرورش و بهزیستی در مقایسه با کشورهای هم ردیف خودمان بسیار پایین است.
وی با اشاره به اینکه کارزار رسانه ای مصون سازی در برابر اعتیاد برای کودکان اقدامی پررنگ و ارزشمند است اما موضوع مهم این است که باید نگاه علمی کارشناسانه به آن داشت، گفت: بر این اساس باید از کلیشه گرایی و شعار گرایی اجتناب کرد و برای جامعه هدف یعنی کودکان اقدامات اثر گذارتری از قبیل توانمندسازی انجام داد تا نتایج آن ثمربخش باشد.
بیانلو با بیان اینکه در هر کاری باید پس از انجام آن نوعی احساس رضایت در فرد ایجاد شود، افزود: در غیر اینصورت خسته کننده خواهد بود که این موضوع نیز در سیستم اجتماعی، اداری و بروکرواسی فسیل می‌شود.
وی تاکید کرد: کمک های بین بخشی و اجماع علمی می تواند به پیشبرد کارها و اجتناب از کلیشه گرایی کمک کند تا در نهایت نتایج آن قابل مشاهده باشد.
این جامعه شناس با بیان اینکه همین موضوع "نه" گفتن به ظاهر شاید کلمه ساده ای باشد، اما از اهمیت فراوانی برخوردار است ادامه داد: مهارت های "نه" گفتن بعد فردی و شخصیتی را در بر می گیرد، فرد با آموزش این مهارت بطور قطع می تواند خود را مدیریت کند و این در حالی است که همه افراد در ارتباط با خانواده و گروه دوستان هستند.
وی با اشاره به اینکه در این بخش مقوله روانشناسی و ارتباطات اجتماعی مطرح می شود، اضافه کرد: ارائه مهارت های زندگی توانمندسازی اشخاص برنامه های منسجمی است که نیازهای فرد را تامین می کند اما بخاطر مسائل مختلفی انجام نمی شود.
بیانلو با بیان اینکه یکی از نکات مطرح شده در انجمن جامعه شناسی خلاء نبود گفت و گو یا مهارت صحیح گفت و گو در جامعه است، افزود: واقعیت این است که بیشترین بخش مدیریت افراد در سیستم های اجتماعی انجام می گیرد و در واقع بیشترین بخش تصمیم گیری و توانمندسازی با برنامه ریزی در این سیستم رخ می دهد.
دبیر کمیته فرهنگی و پیشگیری شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان زنجان با اشاره به اینکه نرخ اعتیاد در جهان ۵.۶ درصد و در ایران ۵.۴ درصد است گفت: این رقم در استان زنجان ۱.۸ و یا ۲ درصد است اما به این مهم باید توجه داشت که عدم اجرای برنامه های پیشگیرانه می توانست وقایع بدتری را رقم بزند.
بیانلو با بیان اینکه به این مهم باید توجه داشت که سیستم مدیریتی کلان جامعه درگیر مسائل کلانی شده است، ادامه داد: همین مساله موجب می شود که کشورمان تحت الشعاع برخی مسائل قرار گیرد و از بسیاری از مسائل اصلی غافل شود.
نگاه متفاوتی باید به آموزش در فضای مجازی داشت
رییس اداره مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی اداره کل آموزش و پرورش استان زنجان نیز با بیان اینکه آموزش و پرورش تکالیف بالا دستی و استانی را عهده دار است، ادامه داد: ماحصل اتفاقات در چند سال گذشته بر مبنای تجربه، موید آن است که جایی برای خطا کردن وجود ندارد.
عباس غیاثی افزود: در بحث اجرای برنامه های پیشگیری از اعتیاد، دستگاههای متولی همکاری می کنند اما با این وجود اعلام می شود مصرف گل در جوانان افزایش یافته و در این میان اولین سوالی که پیش می آید این است که برنامه های اجرا شده کارآیی لازم را داشته است که این سوال بجایی است.
غیاثی با بیان اینکه مسائل اجتماعی بسیار پیچیده است که نمی توان با اجرای چند برنامه از معضلی پیشگیری کرد ادامه داد: برنامه هایی کاملا اتفاقی و تصادفی در این زمینه اجرا می شود و در این میان ساختارهای مختلفی از قبیل مشکلات اقتصادی و یا همین ویروس کرونا موجب می شود بخش وسیعی از آموزش ها نتیجه لازم را برای گروههای هدف به دنبال نداشته باشد.
وی اظهار داشت: سال های گذشته ستاد موادمخدر آخرین یافته های آموزش غیرمستقیم را با همکاری بهزیستی در پایه های اول ابتدایی و مهدهای کودک اجرا می کرد و بنا به دلایلی از قبیل نبود اعتبار ابتر باقی ماند که از این قبیل برنامه ها در جامعه باید برای گروههای هدف برگزار شود، تا آثار آن ملموس باشد.
رییس اداره مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی اداره کل آموزش و پرورش استان زنجان با بیان اینکه آموزش و پرورش استان در حوزه اعتیاد به ویژه آموزش در فضای مجازی پیش‌رو است، گفت: به عنوان نمونه برای آموزش پیشگیری از استرس کرونا در ناحیه ۲ زنجان به تعداد ۱۰ جلسه علمی برای دانش آموزان فیلم بارگذاری شده است که دانش آموزان پس از دیدن آن و پاسخگویی به ۲۰ سوال طرح شده گواهینامه رسمی دریافت می کنند.
وی با اشاره به اینکه این آموزش در مدت ۱۰ روز گذشته بدون اجبار فقط ۲ هزار نفر شرکت کننده داشت که می توان گفت این موضوع کلیشه و خسته کننده است خاطرنشان کرد: بر این اساس باید در حوزه فضای مجازی نیز از کلیشه ای شدن مطالب دوری کرد و در جاهایی نیز ساختار شکنی در آموزش ها انجام داد.
غیاثی با تاکید بر اینکه بروز آسیب ها بر تحصیل دانش آموزان تاثیر می گذارد، خاطرنشان کرد: بررسی ها نشان می دهد نبود همین ارتباطات و تعاملات بین دانش آموزان و والدین می تواند بروز ناهنجاری‌ها را به مراتب افزایش دهد.
خانواده اصلی‌ترین و مهم‌ترین کانون جهت پیشگیری از اعتیاد
معاون پیشگیری بهزیستی استان زنجان نیز در ادامه دستیابی به هدف بزرگی مانند پیشگیری از اعتیاد را بدون همکاری خانواده ها و ارتقا سطح آگاهی والدین دشوار عنوان کرد و گفت: خانواده اصلی‌ترین و مهم‌ترین کانون جهت پیشگیری از اعتیاد است.
سکینه بیگلری در ارتباط با برنامه کارزار رسانه ای پیشگیری از اعتیاد نیز اضافه کرد: بسیاری از خانواده ها گمان می کنند که فرزندشان نباید نام مواد مخدر و اعتیاد را بشنود و نگران این موضوع هستند که صحبت از اعتیاد باعث کنجکاوی می شود، اما پژوهش ها نشان داده است اگر پدر و مادر بدون اغراق و با مبانی علمی و به دور از ترس با فرزندشان در مورد مواد مخدر صحبت کنند در پیشگیری از اعتیاد بسیار موثر است.
وی با بیان اینکه گوش دهی یکی از اصلی ترین راهبردهای برنامه های ارتقا سلامت و از کلیدی ترین اقدامات پیشگیری اولیه از اعتیاد است، اظهار داشت: کارزار رسانه ای پیشگیری از اعتیاد در سال جاری متمرکز بر "به کودک خود گوش دهید" یعنی اهمیت دادن و توجه کردن به کودک خواهد بود.
این مسوول اضافه کرد: رابطه خانواده و اعتیاد فرزندان کاملا مستقیم است، هر چقدر والدین به فرزندان خود به شکل متعادل و متناسب، عشق بورزند، نشان دهند که در مورد سلامت و آینده آنها نگران هستند، جوی صمیمانه و گفت و گو محور و نه مستبدانه تشکیل دهند و به کارهایی که منع می کنند یا توصیه می کنند خود نیز مقید باشند، نرخ اعتیاد فرزندان هم کمتر خواهد شد. در واقع نقش خانواده در پیشگیری از اعتیاد از خود رفتار و اعمال والدین شروع می شود.
وی خاطرنشان کرد: به وجود آمدن اعتیاد در یک خانواده به دلیل اینکه اکثر مواقع شروع آن با پنهان کاری است، سبب از بین رفتن اعتماد و روابط بین افراد در خانواده و ایجاد آسیب های جبران ناپذیر می شود.
خط اعتیاد پُلی برای مشاوره اعتیاد
این مسوول همچنین با اشاره به برنامه های اجرا شده در کارزار رسانه ای پیشگیری از اعتیاد ادامه داد: برنامه هشدارهای پیشگیری از اعتیاد به ویژه مصرف گل و شیشه برای نوجوانان ۱۶ تا ۱۸ ساله، معرفی خط اعتیاد ۰۹۶۲۸ است که با این محوریت و مصونیت کودکان با محوریت خانواده از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی بابیان اینکه در یک محله پُرتجمع و مابقی از طریق شبکه های اجتماعی نسبت به اطلاع رسانی و آگاهسازی مبادرت شد، گفت: بر این اساس کارزار رسانه ای پیشگیری از اعتیاد امسال در شهرستان های خرمدره، ماهنشان، ایجرود و زنجان برگزار می شود.
بیگلری افزود: چنین برنامه ای در حوزه استرس شغلی برای پیشگیری از استرس شغلی کارکنان و دیگری باورهای غلط در ارتباط با مصرف موادمخدر در محیط کا نیز انجام می گیرد که هدف آن اصلاح باورها در خصوص موادمخدر و توصیه فرهنگ پیشگیری از مصرف اولیه مواد اعتیاد آور در محیط کار است.
وی با اشاره به اینکه در سال ۹۷، ۱۳ محیط کاری تحت پوشش این برنامه قرار گرفتند اظهار داشت: در این خصوص فعالیت‌های متعددی از قبیل "با کنترل خشم گامی بزرگ در حفظ سلامت خود برداریم" و کارزار رسانه ای مصون سازی خانواده محور برای کودکان زیر ۱۲ سال در سال ۹۹ و امسال برگزا شده که گروه مخاطب آنها والدین کودکان زیر دبستان هستند.
معاون پیشگیری بهزیستی استان زنجان با تاکید بر اینکه افزایش آگاه سازی و اطلاع خانواده ها از مضرات اعتیاد تاثیر بسزایی در حوزه پیشگیری دارد، ادامه داد: به این مهم باید توجه داشت که اقدامات پیشگیرانه زود بازده نیستند و باید با تداوم فعالیت ها و استمرار آنها این مهم در گروه هدف به ویژه خانواده ها نهادینه شود.
وی با بیان اینکه لازمه تحقق این مهم اجرای راهکارهای پیشگیرانه مصرف موادمخدر است خاطرنشان کرد: از طرفی افراد درگیر اعتیاد بصورت ناآگانه به سمت این مواد می روند که همین مساله یاد شده می تواند تاثیر بسزایی در گرفتاری آنان به این معضل خانمانسوز داشته باشد و در این میان آگاه سازی و اطلاع رسانی نقش اساسی و حرف اول را دارد.
نظر شما