۲ زن جوان جلوی می آیند سلام می کنند و با نگاهی به برگه هایی که در دست دارند می خواهند توجه ام را به سمت آن برگه ها بکشانند . بعد از احوالپرسی و تقاضای اینکه چند لحظه می توانیم وقت شما را بگیریم توقف می کنم تا ببینم آنها چه می گویند .
با نشاندن دادن برگه هایی که در دست دارند یکی از آنها باب توضیح را باز می کند و می گوید : برای اینکه به بیماران نیازمند کمک کنیم هدایای نقدی مردم را جمع می کنیم و در مقابلش رسید دریافت وجه را به شمار می دهیم و خواستیم ببینیم شما تمایل دارید تا به این بیماران کمک کنید ؟
کنجکاو می شوم تا ببینم حرف و کارشان تا چه اندازه صحت دارد و واقعی است یعنی اینکه آنها از سوی چه ارگان یا نهاد خیریه ای مجوز برای اینگونه فعالیت و جمع آوری کمک دارند . همین باعث شد تا از آنها بخواهم که برگه هایی که در دست دارند ببنیم آنچیزی که در این برگه ها بیشتر نظرم را جلب کرد فاقد مهر بودن بود یعنی این برگه ها که بنا به گفته خودشان قراره به عنوان رسید دریافت وجه در اختیار مردم قرار گیرد شناسه ای ندارد .
همین مساله باعث شد تا درباره چرایی مُهردار نبودن برگه ها جویا شوم و پرسیدم : به نظرم قاعده رسمی و قانونی این است که اگر در قالب موسسه و یا نهاد خیریه ای هستید و برای آن مجموعه فعالیت می کنید در ازای دریافت وجه از مردم برگه ای که به آنها می دهید مهمور به مُهر باشد ولی برگه شما این ویژگی را ندارد .
یکی از آن ۲ زن که انگار قبل از من هم با چنین سووالی از سوی مردم مواجه شده بود تند و سریع پاسخ داد : ما یک جمع خودجوش از بانوان هستیم که دست به این کار زدیم و الان و در زمان شب عید که همه مشغول خرید وسایل عید برای فرزندان خود هستند به فکر بیمارانی باشند که در خانه هستند و خرج زندگی آنها را که بالاست دریابند .
باز هم نتونستم خودم را با این جواب او قانع کنم و از او خواستم مرا به مدیریت آن جمعی که نام می برد معرفی کند تا حداقل خودم بتوانم این کمک ها را هر ازگاهی به او تحویل بدهم که این بار هم جواب درست وقانع کننده ای دریافت نکردم و این پاسخ را شنیدم « هر کدام از خانم هایی که مثل من و دوستم کمک ها را جمع آوری می کنیم و به بیماران تحویل می دهیم ، مدیر و رییس نداریم .از آنها بابت اینکه بع خاطر مجهول و غیر اعتماد بودن کارشان نمی توانم مبلغی را پرداخت کنم عذرخواهی کردم و راهم را ادامه می دهم .
گوشه ای ایستادم و به بهانه دیدن وسایل ویترین مغازه آن دو زن را زیر نظر گرفته بودم تا ببینم افراد دیگر در پاسخ به خواسته آنها چه جوابی می دهند . در همین حین جلوی زن میانسالی را گرفتند و همان درخواست مبنی بر کمک به بیماران نیازمند را مطرح کردند و آن زن بدون اینکه چیزی از آنها سووال کند مبلغی را به آنها داد .
این سووال که چطور بدون چک کردن صحت و درستی فعالیت آن دو مبادرت به پرداخت پول کرد ذهنم را درگیر کرد و نتوانستم تحمل کنم و به او نزدیک شدم و با این سووال که این خانم ها بابت چی پول جمع می کنند خواستم سر صحبت را باز کنم . او هم با این عنوان که « شب عید است و آدم تا می تونه به نیازمندان باید کمک کند » ، گفت که آنها برای نیازمندان و بیماران کمک نقدی جمع آوری می کنند و من هم در حد توانم کمک کردم .
به او درباره اینکه آیا آنها از سوی موسسه و یا نهاد خاصی این کار را انجام می دهند و اینکه خودش این سووال در او به وجود نیامده که کارت یا هویت آنها را کنترل کند ، می گوید : راستش را بخواهید اینقدر خیابان و معابر بابت خریدهای شب عید شلوغ است و آنقدر فکرم درگیر خریدن وسایل بود که اصلا فرصت این را نداشتم دنبال این مسائل باشم و به این نیت که بتوانم کمکی کنم دست به جیب شدم و مبلغ یکصد هزار تومانی را کارت کشیدم .
این بانو همچون دیگر افراد که به خاطر مشغله اش برای خرید عید فرصت و مجال چک کردن هویت آنها را نداشت و تنها به خاطر اسم بردن کار خیر برای نیازمند براحتی احساسات و عواطف آنها بدین گونه مورد هدف این افراد ناشناس و بدون هویت قانونی قرار می گیرد و بدین صورت مبالغ به آنها پرداخت می شود ، موضوعی که این روزهای پایان سال و با توجه به شرایط موجود از آن جمله شلوغی بازار شب عید و خریدهای نوروزی در شهرستان های مازندران دیده شده است و بنا به گفته کارشناسان و دست اندرکاران حوزه اجتماعی از آن به عنوان "تکدی گری مدرن " نام می برند که برخی افراد سوء استفاده گر با نام کار خیر بدین گونه از آن بهره می گیرند و به کام خواسته های خود می رسند .
خدشه دار شدن اعتماد عمومی به فعالیت های خیرخواهانه
یک جامعه شناس با اشاره به اینکه جلب اعتماد مردمی به راحتی و آسانی به دست نمی آید ، گفت :برای این که فردی یا موسسه ای بتواند به چنین جایگاهی برسد می بایست یکسری اقدامات را انجام دهد به طور مثال موسسه خیریه با بازتاب دادن خدماتی که با جمع آوری کمک های مردمی انجام داده اند می توانند این کار را انجام دهند .
حسین برزگر افزود : اگر می بینیم برخی موسسات خیریه توانسته اند طی سال ها کمک های مردمی خوبی را جمع کنند ناشی از همان فعالیت های صادقانه ای است که انجام داده اند و مردم به صورت ملموس آن را دیده اند .
وی ادامه داد : برای جمع آوری کمک های خیرخواهانه مردم در قانون روش های معمول و عرف آن مشخص و تعیین شده است و موسسات با تبعیت از آن در این مسیر حرکت می کنند اما در برخی زمان ها افرادی برای فریب مردم دست به اقدامی می زنند که می تواند و توانسته است به این اعتماد عمومی ضربه بزند .
به گفته این استاد دانشگاه مازندران ، این که می بینیم در روزهای پایانی سال برخی افراد با در دست داشتن برگه هایی در معابر به دنبال جمع آوری کمک مردمی هستند علاوه بر اینکه چهره ناخوشایندی دارد و تکدی گری را در اذهان تداعی می کند در بیشترمواقع این افراد بدون شناسنامه فعالیت و مجوز هستند و کلاهبرداران سیار محسوب می شوند .
وی گفت : این افراد که در سطح مناطق مختلف سیار هستند با جمع آوری کمک های مردم آن هم از روی ناآگاهی آنها به نوعی تیشه به ریشه اعتماد عمومی جامعه نسبت به موسسات خیریه می زنند .
برزگر اضافه کرد : به طور قطع کمک به موسسه خیریه دارای چارچوب و قوانین خاصی است و مردم از این قوانین بی اطلاع هستند و این عدم آگاهی نسبت به نحوه فعالیت خیریه ها باعث شده تا بسیاری از افراد سودجو با پرسه زدن در اماکن عمومی و به بازی گرفتن احساس مردم، از اعتماد عمومی سوء استفاده کنند.
وی ادامه داد : موسسات خیریه همواره درصدد تحقق رسالت های اجتماعی و کمک به هم نوعان خود هستند ، اما متاسفانه بسیاری از افراد با سوء استفاده از نام و نشان انجمن های خیریه، از اعتماد عمومی مردم سوء استفاده می کنند .
به گفته این کارشناس مسائل حوزه جامعه از بین رفتن اعتماد عمومی و آسیب دیدن این بخش به راحتی جبران نمی شود و زمان بر خواهد بود و این موضوع خدشه ای به فعالیت موسسات خیریه واقعی خواهد بود .
جمع آوری کمک در سطح معابر ، تکدی گری و جرم است
با توجه به حساسیت موضوع و ضرورت آگاهی رسانی در این زمینه ، اداره کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران طی نامه ای ضمن هشدار در خصوص فعالیت برخی افراد در قالب جمع آوری کمک در سطح معابر و نیز درب منازل ، اعلام کرد که این نوع فعالیت های مصداق تکدی گری است و براساس ماده ۷۱۲ و ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی جرم محسوب می شود و این نامه به ارگانهای مرتبط همچون نیروی انتظامی ، دادستانی ، بهزیستی و کمیته امداد برای برخورد قانونی و نیز اطلاع رسانی ارسال شد .
معاون دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران ضمن تایید اخذ کمک های مردمی در قالب کمک به نیازمندان و بیماران در سطح معابر توسط افراد ناشناس گفت : پیش از این و در ماه های گذشته این روال جمع آوری پول از مردم توسط برخی موسسات خیریه انجام شد و با کسب گزارش ها در این زمینه طی نامه ای از سوی دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران غیر قانونی و جرم بودن این کار گوشزد شد .
سعدیه سهرابی افزود : روش های غیر متعارف جمع آوری کمک های مردمی حکم تکدی گری دارد و براساس ماده ۷۱۲ و ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی جرم است و موسسات خیریه می بایست براساس آنچه در قانون آمده است صرفا در محل دفتر مرکزی ، شعب و نمایندگی های موسسه در مناطق مختلف مبادرت به جمع آوری کمک ها کنند .
وی ادامه داد : همچنین با نشر شماره حساب موسسه دیگر راه جمع آوری کمک های مردمی از سوی موسسات و مجموعه ها خیریه می باشد و روش های دیگری همچون حضور در معابر و درب منازل مورد تایید قانونی نیست .
به گفته معاون دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران جمع آوری کمک های مردمی در این قالب های تعریف شده راه هر گونه سوء استفاده و کلاهبرداری را می بندد چرا که تمام ورودی و خروجی مبالغ مشخص شده است.
وی افزود : با ابلاغ نامه مدیر کل اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران مبنی بر تخلف بودن این رویه ، ارگان های مرتبط در زمینه جمع آوری کمک های مردمی همچون بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) به موسسات زیر مجموعه خود هشدارهای لازم را داده اند و این رویه برچیده شد ، اما این روزها و در ایام خرید شب عید مشاهده شده که برخی افراد این بار نه از سوی موسسات و مجموعه های خیریه بلکه افرادی ناشناس در سطح معابر شهرها و روستاها این کار را انجام می دهند و مردم نیز با اعتمادی که به نام خیریه دارند و همچنین تحریک عواطف احساسی شان مبالغ را برای کمک به نیازمندان پرداخت می کنند .
سهرابی که از این شیوه جمع آوری کمک های مردمی با عنوان " گدایی مدرن " نام برد و گفت : این شیوه که برخی افراد سودجو بدون وابستگی به موسسات خیریه به کار بسته اند باعث می شود تا مردم با اعتمادی که به نام و فعالیت خیریه ها دارند این مبالغ را پرداخت کنند .
وی افزود : هر چند این رویه در همان لحظه باعث کسب پول از برخی افراد می شود اما با افزایش سطح آگاهی مردم و اعلام شرایط قانونی جمع آوری کمک های مردمی توسط موسسات خیریه می توان آنها را به سمت روش صحیح پرداخت راهنمایی کرد .
معاون دفتر اجتماعی استانداری مازندران با اظهار این که موسسات خیریه نیز باید سعی کنند که با اطلاع رسانی مناسب که در معرض دید عموم هم باشد مردم را در این زمینه آگاه کنند تا بدانند راههای درست و قابل اعتماد کمک را برای انجام این کار انجام دهند، از مردم نیز خواست تا در این ایام نزدیک به سال جدید نگذارند افراد با تحریک احساسات و همچنین حس نوعدوستی آنها راه سواستفاده برای برخی افراد باز شود و به بهانه جمع آوری کمک به نیازمندان مبالغی را از آنها دریافت کنند .
بنا به اعلام معاون دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مازندران مجوز فعالیت موسسات خیریه ها از سوی وزارت کشور صادر می شود که در حال حاضر ۸۰ موسسه خیریه استان مجوز فعالیت از وزارت کشور و فرمانداری ها را دارند .
نظر شما