اجازه ندهیم مفاخر ایران را مصادره کنند

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات ایرنا، به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، افتتاحیه همایش ملی «بزرگداشت حکیم نظامی شاعر بزرگ ایرانی» در محل تالار شهید مطهری انجمن با حضور جمع محدودی از شرکت کنندگان برگزار شد.

نباید حکیم نظامی را مصادره کنند

سید محمد حسینی در این نشست با اشاره به سفرش در سال ۱۳۹۰به گنجه و دیدار از مزار نظامی گفت: کتیبه‌های فارسی در این مقبره وجود داشت که متأسفانه بعدها مدیران مرکز نظامی گنجوی در آذربایجان، آن را از بین بردند و در توضیح این کار گفتند ما می‌خواهیم تأکید کنیم که نظامی گنجوی نماینده ادبیات جمهوری آذربایجان است.

او ادامه داد: آنها می‌خواهند واقعیت را کتمان کنند. آیا این همه نسخ خطی که در همه جای عالم وجود دارد را می‌خواهید نفی کنید؟ این شدنی نیست و همه می‌دانند که نظامی چه علاقه‌ای به ایران و زبان فارسی داشته و این علاقه و وابستگی را در اشعار خودش هم بیان کرده‌است.

معاون رئیس جمهور گفت: واژه فارسی، هم به معنای زبان فارسی است هم به معنای ایرانی بودن؛ لذا نظامی این واژه را در هر دو معنا در اشعار خود به‌کار گرفته‌است.

وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان تأکید کرد: رسالت و مسئولیت اهل ادب این است که در این زمینه کار کنند و نباید اجازه دهیم مفاخر و مشاهیر و بزرگانمان را دیگران به نام خودشان مصادره کنند. الان جنگ روایت‌ها در جریان است و دولت ها سعی می‌کنند درباره برخی از مسائل فرهنگی و تاریخی، آن گونه که به نفع آن هاست، روایت کنند.

گوهرهای پنج گنج نظامی

درادامه این برنامه محمود شالویی مشاور وزیر و مدیرکل حوزه وزارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ایراد سخن پرداخت و گفت: یکی از مشکلات اساسی دوره ما، تهاجم فرهنگی است و اینکه از سوی برخی از مردم اصالت های علمی و فرهنگی فراموش شده اند . متأسفانه برخی از جوانان هم  از بزرگان ما اطلاعات فراوان ندارند و حکایت‌ها و قصه‌های آنها را نمی خوانند و آشنایی محدودی با این مفاخر دارند.

وی افزود: حکیم نظامی نه تنها دارای پنج گنج است که دارای گنج های بسیاری است. ما بسیاری از آثار و نسخ خطی باقی مانده از خمسه نظامی را می شناسیم، اما نکته مهم این است که هر یک از پنج گنج ، حاوی حکمت ها و گوهر های مختلفی است که باید از میان انبوهی از دانش های این حکیم استخراج شود تا برای امروز و فردای ما مورد استفاده قرار بگیرد و بر اساس آن بتوانیم حیاتی مجدد پیدا کنیم.

شالویی ادامه داد: نظامی جامعیت علمی و حکمی فراوانی دارد. او می خواهد حکمت خویش را در قالب نظمی بیان کند که برای ما و آیندگان شیرین باشد تا جایی که به «محمد» فرزند خود می‌گوید: هر آنچه باید گفته شود، گفته ام و تو باید به سراغ علم الادیان و علم الابدان بروی.

شالویی در پایان گفت: به بهانه این روز در ۸۰ کشور هم به همت نمایندگی های فرهنگی ایران برنامه های متنوعی برگزار شده است. امیدواریم این اقدام عاملی باشد برای پرداختن بیشتر به حکما، بزرگان و مفاخر ایران و اینکه حتی یک روز هم در تقویم ملی ما بدون بزرگداشت این مفاخر نباشد و اطمینان داریم پرداختن به مفاخر و توجه دادن مردم و نسل جوان به آنها امری ضروری است تا موجبات تقویت هویت و ایرانیت ما را به دنبال آورد.

حکمت، ابداع و محبوبیت؛ سه ویژگی نظامی

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی نیز در این گفت: نفی و تحریف تاریخ عملی است که در محضر حضرت عقل محکوم است و امیدوارم شاهد حرکات غیرعقلانی به خصوص در حوزه بین المللی درباره حکیم نظامی نباشیم. این حکیم و شاعر پارسی بیش ار ۸۰۰ سال پیش از ایرانی سخن گفته است و اگر کسی به این نکته مهم توجه نکند به جنگ معنا می رود و از پیش رسوا شده است.

حسن بلخاری ادامه داد: سه ویژگی بسیار مهم در اندیشه حکیم نظامی می توان بر شمرد که عبارتند از: حکمت، ابداع و محبوبیت. باید توجه داشت که جنبه حکمی نظامی بر شاعری او ارجحیت دارد و همانطور که ما بدون تعارف و اغراق، فردوسی را حکیم می نامیم، نظامی را نیز باید حکیم بدانیم. نظامی می گوید: هر چه هست از دقیقه‌های نجوم/ با یکایک نهفته‌های علوم/ خواندم و سر هر ورق جستم/ چون ترا یافتم ورق شستم .بنابر همین کلام صادق ما او را اولا و بالذات حکیم می دانیم و بر حکمت او تأکید داریم، زیرا هر علمی به حکمت و هر حکمتی به تحیر منتهی می شود.

وی گفت: هگل فیلسوف شهیر آلمانی در رساله استتیک خود حضور روح مجرد را در دین، فلسفه و هنر بررسی می کند و در ایران نیز بیشتر تمرکز خود را بر نظامی، سعدی، مولانا و فردوسی قرار می دهد. در این میان او بین شاهنامه فردوسی و پنج گنج نظامی نگاهی تطبیقی داشته و فردوسی را قهرمان حماسه پهلوانی می داند و نظامی را قهرمان حماسه عاشقانه؛ اینجاست که با طرح حماسه عاشقانه پی به  وجه ابداعی حکیم نظامی می بریم.

استاد دانشگاه تهران ادامه داد: اما سومین وجه مهم در نظامی، محبوبیت اوست. نظامی نه تنها در میان عموم ملت ها محبوبیت است که در میان هنرمندان هم جایگاه خاصی دارد .از این رو پس از شاهنامه مصور (شاه طهماسبی)، تصویرگری خمسه نظامی (شاه طهماسبی) در مرحله دوم قرار دارد. نکته قابل توجه اینکه خمسه شاه طهماسبی به دلیل پایداری و جلالتی که دارد در ایران و جهان به عنوان اثر معیار شناخته می شود.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی گفت: در مکاتب نگارگری ایرانی سه موضوع مهم وجود دارد:۱-مذهب که همان معراج نامه هاست و عالی ترین تصویر معراج، در خمسه نظامی است. ۲- حماسه که شامل شاهنامه فردوسی و خمسه نظامی می شود و ۳- عشق و عرفان حکیم نظامی هر سه این موارد را در خمسه خود دارد و به همین علت است که او از محبوبیت والایی میان مردم و هنرمندان برخوردار است.

در این مراسم سید محمود دعائی مدیرمسئول روزنامه اطلاعات، اصغر دادبه استاد دانشگاه علامه طباطبایی، سید محمد حسینی معاون امور مجلس رئیس جمهور، مهدی ماحوزی دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی رودهن، سید علی اصغر میرباقری‌فرد استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان و رئیس انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، احمد تمیم‌داری استاد دانشگاه علامه طباطبایی، احمد خاتمی استاد ادبیات دانشگاه شهید بهشتی و محمود جعفری دهقی عضو هیأت‌علمی دانشگاه تهران و رئیس انجمن ایرانشناسی نیز حضور داشتند.