تن‌پوشی نو با نوای نوروز

همه چیز نشان از آمدن عید نوروز می‌دهد، بازارها مملو از جمعیت است، شاید قصدی برای خرید نداشته باشد اما برخی هم به بازار آمده اند تا سنت دیرینه عید نوروز را که همان نو بودن است را بجا بیاورند، به قول قدیمی‌ها همه چیز باید نونوار شود چون عید باستانی نوروز نزدیک است.

مردی با موها و ریش‌هایی جوگندمی از دل و جان فریاد می‌زند،‌ تیشرت زنانه داریم در رنگ‌ها و شکل‌های مختلف، بیایید شب عید است، چشم‌های دختران و زنان جوان به سمت لباس زنانه‌ای که مرد با دستانش بالا گرفته، می‌افتد،‌ چنان جذابیتی را ایجاد می‌کند که چند نفر از افرادی که شاید برای نگاه کردن به بازار آمده‌اند، به سمت فروشنده می‌روند و سوال از قیمت این البسه را می‌پرسند. عید است دیگر.

از آن سو مردی که تنها در این کلاف در هم پیچیده مردم، گام‌هایش را آسوده برمی‌دارد که تنه‌اش به تنه دیگری نخورد و شاید با کفش‌هایش فرد جلویی را لگد نکند،‌ نیم نگاهی به این لباسی که این مرد جوان روی دستانش گرفته می‌اندازد، در دلش می‌گوید وقتی این همه جمعیت از بانوان این لباس را می‌خرند پس حتما جنس و قیمت آن خوب است و شاید با خود  می‌گوید می‌توانم آن را برای خواهر یا همسرم بخرم.

در میان این همه جمعیت که برای نو شدن در فصل بهار آمده‌اند تعدادی هم به عنوان افراد باربر در این شلوغی دنبال جابجایی بار البسه و پوشاک و هزاران کالای دیگر برای خرید مردم هستند، در این حین چنان سلانه سلانه از بین این همه جمعیت می‌گذرد که نه بارش کج شود و به مقصد نرسد و نه با چرخ دستی‌اش یا کوله‌ای از این لباس‌ها که بر دوش دارد به فردی برخورد کند،‌ همه اینها در گذر از این جمعیت بالا بسیار سخت است اما عید است و باید هرکسی کار خودش را انجام دهد یکی دنبال خرید است و دیگر دنبال کردن برای درآوردن لقمه‌ای نان برای خانواده‌اش.

در سویی دیگر دستفروشانی هستند که لباس‌هایی رنگارنگ به مانند رنگین‌کمان جلوی خود پهن کرده و بانوان که همیشه پای ثابت بازار هستند، دوباره مشتری این فروشنده خوش ذوق می‌شوند، بانویی که بدون ماسک و ۲ کودک پنج تا هشت ساله به همراه خود دارد، یکی از این کودکان چنان از گشت و گذار در این خیابان‌های شلوغ خسته است که بدون توجه به نگاه‌های مادرش، روی پله کنار خیابان نشسته است و دیگری هم زمانی که مادرش روی زانو نشسته تا این لباس‌ها را ببیند به او تکیه کرده است تا ببینند بالاخره مادرشان خریدش را انجام می‌دهد که به خانه بروند یا نه؟

هرکسی با هدفی وارد بازار شده است، از خرید لباس، کیف و کفش گرفته تا خرید لوازم خانه و شیرینی و تنقلات، اما آنچه که بیشتر به چشم می‌خورد؛ مردم بیشتر توان خرید برخی اقلام را دارند و بوی عید امسال با دیگر سال‌ها بخاطر کرونا کمی متفاوت‌تر است.

عید نوروز چنان همه را به بازار و خیابان می‌کشاند که زن و مرد ندارد، همه یا برای کار و کسب درآمد و یا برای خرید و گاهی هم در واقع برای سرگرمی و تفریح به بازار می‌آیند، کششی که نوروز دارد،‌ در هیچ فصلی جز بهار دیده نمی‌شود، همان که اسفند می‌آید انگار که نوروز رسیده است چون شور و حال مردم برای حضور در بازار دوچندان می‌شود، گشت و گذار در خیابان‌ها افزایش می‌یابد، خانه تکانی و نونواری شروع می‌شود و شور و شعف خاصی را با خود می‌آورد که در وصف نمی‌گنجد.

در هیاهوی بازار در آستانه عید نوروز ۱۴۰۱ که کرونا رنگ همه چیز را تغییر داده بود اما این روزها دیگر رنگ زندگی، سرسبزی،‌ زیبایی بهار و بوی عود بیشتر به مشام می‌رسد تا کرونا، چه کششی دارد بهار و نوروز که مردمی که شاید دست خالی به بازار می‌آیند تا در شادی عید همراه دیگران باشند، سنتی که از دیرباز برای ما بوده و همچنان بوی بهار بهترین بویی است که همه استشمام می‌کنند؛ همه می‌دانیم که بوی زندگی و سرسبزی است.

این روزها زندگی جریان دارد، بوی عید همه را با خود به بازار کشانده است،‌ دختران و زنان جوانی که در کنار مردان ثابت قدم تا پاسی از شب برای دستفروشی در این روزهای پایانی سال به بازار آمده‌اند تا نوید عید را بدهند و این خود نوعی کشش دارد که مردم برای دیدن همه این زیبایی‌های بهاری به رسم و سنت گذشته به بازار بیایند و کار و زندگی در این روزهای پایانی سال با هم عجین شده است.

بازار نوروزی بیشتر تا جایی که چشم کار می‌کند با شلوغی خرید نوروزی در برخی اقلام و کالاهاست، مغازه‌هایی که آجیل و خشکبار دارند به نسبت هرسال خلوت‌تر از سال‌های گذشته می‌شود گویی سفره‌های نوروزی مردم نیز توان خرید آجیل را ندارد، سال‌های خیلی دور هم عید نوروز برای بانوان برکاتی داشت که یکی از هدف‌های اصلی برای حضور در این روزهای بازار خرید طلا و جواهرات بود که دیگر بخاطر شرایط کنونی اقتصاد دیگر خرید طلا هم معنایی ندارد چون توان خرید ندارند.

شاید از دلایلی که این روزها مردم اشتیاق فراوانی برای حضور در بازار دارند،‌ رنگ و لعابی است که خیابان‌ها و بازارها در آستانه نوروز به خود گرفته است، حضور پرشور دستفروشان،‌ لباس‌هایی جدید و بهاری، مشتاق بودن به پهن شدن سفره هفت سین در لحظه تحویل سال، سنت دیرینه‌ای برای نو شدن که از گذشته باقی مانده است و در واقع احترام به این سنت و شاید باقی ماندن آن برای همیشه باشد، اما نوعی سرگرمی و تفریح هم می‌تواند در کشاندن مردم به بازار تاثیر جدی داشته باشد.

این سنت دیرینه عید نوروز چیست که در این روزها مردم را چنان به بازار آورده است که با وجود شرایط کرونایی،‌ نامی و نشانی از کرونا در بازارها نیست، مردم کیپ تا کیپ در خیابان‌های منتهی به بازار کنار هم ایستاده‌اند و دیگر مانند چند روز گذشته که هنوز بوی عید نوروز به مشام نمی‌رسید نیست که برخی از مردم حتی روزهای حضور در بازار را فراموش کرده بودند و با دیدن همدیگر به خاطر کرونا، نمی‌توان گفت فرار؛ اما از هم دور می‌شدند اما این روزها بوی عید به مشام می‌رسد و مردم شورعید دیدنی در فصل زیبای بهار را دارند.

تجلی نوروز با خرید عیدانه

اکنون بخاطر نزدیک شدن به عید باستانی نوروز و فرارسیدن فصل بهار سرسبز، بازار چنان شلوغ است که جای سوزن انداختن ندارد،‌ تمام کوچه‌ها و خیابان‌های شهر مملو از جمعیتی است که شوق عید دارند اما چه چیزی که این افراد را به بازار کشانده؛ مهم است به همین منظور در گفت و گویی با عالیه شکربیگی جامعه شناس و مدرس دانشگاه این موضوع بررسی شد.

عالیه شکربیگی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: ایرانیان در گذشته از زمان‌های خاص وبراساس تاریخی که داشتند برخی سنت‌های دیرینه مانند نوروز را همیشه گرامی داشته و این سنت برای همیشه در میان جامعه ایرانی باقی مانده است.

وی تصریح کرد: در طی این زمان‌ها، عید نوروز که در واقع به عنوان یک سنت جهانی پذیرفته شده و نو بودن طبیعت را به جهانیان اطلاع می دهد، مردم ایران به نوعی همیشه در ماه اسفند که منتج به بهار طبیعت می‌شود، شاهد تلاش و کوشش برای نوگرایی و تازه گرایی در عینیات زندگی خود بوده‌اند.

وی تاکید کرد: مردم ایران همیشه برای نوگرایی و تازه گرایی اهمیت قایل بوده وهستند و اکنون نیز با وجود همه مشکلات زیادی که گریبان مردم را به ویژه در شرایط کرونا گرفته است اما تلاش کرده‌اند این سنت دیرین ایرانیان در ایام عید نوروز به خوبی برپا شود.

شکربیگی ادامه داد: یکی از تجلی‌های عید نوروز؛ رفتن به بازار و خریدهای عید است و لباس نو برای خود یا فرزندان خریدن است چون این نو بودن که از نیاکان به جا مانده همچنان گرامی داشته شده است و همیشه بازار تجلی سرگرمی و تفریح هم بوده و در این راستا مصرف گرایی هم دیده شده است.

این جامعه شناس معتقد است:‌ در واقع می‌توان گفت که هنوز نوعی سرگرمی، سنت مصرف گرایی، خرید و رفتن به بازار همچنان در وجدان جمعی مردم در جامعه وجود دارد وقتی به بازارهای بزرگ مراجعه می‌شود به خوبی این موضوع نمایان است و نشان می‌دهد که مردم همچنان به این سنت دیرینه احترام می‌گذارند.

وی تصریح کرد: اما اکنون به دلیل برخی مشکلات اقتصادی که در جامعه محسوس است؛ مردم در طبقات پایین تر به بازار سر می‌زنند ولو اینکه پول خرید نداشته باشند اما سنت سرگرمی و تفریح که نوید روزی نو برای جامعه است را برای همیشه زنده می‌دارند گرچه ممکن است چند سال دیگر به دلیل شرایط اقتصادی همین رفتن به بازارها هم کمرنگ‌تر شود.

شکربیگی ادامه داد: مردم ایران چون از دیرباز به این سنت دیرینه اهمیت داده‌اند،‌ در این شرایط هم که اقتصاد جامعه، خانواده و مسایل رویاروی خانواده دچار مشکل شده است، مردم همچنان سنت‌ها را گرامی می‌دارند و سنت نو شدن این روزها که منتهی به نوروز است را هم به خوبی بجا می‌آوردند.

شکربیگی خاطرنشان کرد: خرده شاخص‌هایی که برای نوروز و از نسل به نسل به دست ما رسیده از جمله خریدهایی که به دلیل نوشدن زندگی به ما رسیده است در نوروز جنب و جوش، تلاش و کوشش را بیشتر می‌کند و اکنون به گونه ای شده اگرچه قدرت خرید مردم کمتر است اما به عنوان یک سنت دیرین که به عنوان سرگرمی و تفریح است حال مردمان این جامعه را خوب می‌کند و همچنان گرامی داشته می‌شود.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ سه شنبه ۴ اسفند ۱۳۸۸ برابر با ۲۳ فوریه ۲۰۱۰ با تصویب قطعنامه‌ای روز ۲۱ مارس برابر با ۱ فروردین را در چارچوب مادهٔ ۴۹ و تحت عنوان فرهنگ صلح به عنوان روز جهانی نوروز به تصویب رسانده و در تقویم خود جای داد، طی این اقدام که برای نخستین‌بار در تاریخ این سازمان صورت گرفت، نوروز ایرانی به‌عنوان یک مناسبت بین‌المللی به رسمیت شناخته شد.

امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در ایران، افغانستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان و سایر کشورهای آسیای میانه و قفقاز، در منطقه بالکان، حوزه دریای سیاه و خاورمیانه آغاز فصل بهار را با سنت باستانی عید نوروز که تاکیدی است بر زندگی در هماهنگی و تعادل با طبیعت، جشن می‌گیرند.

نوروز نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با یکم فروردین ماه، جشن آغاز سال نوی ایرانی و یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران ایران باستان است. خاستگاه نوروز در ایران باستان است و هنوز هم مردم مناطق گوناگون فلات ایران، نوروز را جشن می‌گیرند. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است که امروزه به آن برابری بهاری می‌گویند.

نوروز به عنوان یک جشن قدیمی و کهن از اقوام متعددی در منطقه به ارث رسیده‌ است و شناسنامه ایرانی به خود گرفته و از آن به عنوان نماد پیوند دهنده افراد و اقوام ایرانی و ملت ایران یاد می‌شود. نوروز آغازگر رستاخیز طبیعت، گاه رویش و زایش باغ و بوستان است و مردم بر این باور هستند که در نوروز، همزمان با طبیعت، باید روزگار نو و جدیدی را با روان و نگرش نو، در تن‌پوش تازه ای آغاز کنند.