دهکده گیاهان دارویی تکمیل‌کننده زنجیره تولید و رونق بخش اقتصاد گلستان

به گزارش ایرنا، گلستان با برخورداری از ۶۶۷ هزار هکتار زمین مستعد کشاورزی و ۸۶۲ هزار هکتار مرتع، ظرفیت‌ خوبی برای تولید گیاهان دارویی دارد و علاقه کشاورزان به کشت این نوع از محصولات به دلیل سازگاری با شرایط آب و هوایی منطقه و صرفه اقتصادی آن در حال افزایش است.

مطابق گزارش سازمان جهاد کشاورزی، از مجموع گیاهان شناسایی شده در این استان ۴۰۹ گونه دارویی است که ۱۵۶ گونه در جنگل، ۹۸ گونه در مراتع، ۴۷ گونه در حاشیه مزارع و ۱۰۸ گونه دیگر به صورت مشترک در اراضی جنگلی، مرتعی و زراعی رشد می‌کند.

ایران با داشتن یازده اقلیم از ۱۳ اقلیم جهان، یکی از بهترین خاستگاه‌ها برای رشد و تکثیر گیاهان دارویی به شمار می‌رود به گفته کارشناسان یک درصد از مجموع سهم تجارت جهانی در حوزه گیاهان دارویی مربوط به ایران است. از طرفی، بسیاری از گیاهان دارویی به‌ صورت خام صادر می‌شود و تکنولوژی فرآوری آن‌ها در داخل کشور محدود است.

بر اساس آمار موجود "زعفران، گُل محمدی، آنغوزه، باریج، گون، کتیرا و زیره ایران" رتبه نخستِ صادرات جهان را به خود اختصاص داده‌ است.

بنا به اعلام دفتر امور مراتع سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، در زمان حاضر در کشور با وجود ۲ هزار و ۵۰۰ گونه گیاه دارویی تنها روی ۱۷۰ نوع داروی گیاهی سرمایه‌گذاری  شده و در بقیه آن‌ها یا گیاه اهلی نشده یا اینکه هنوز وارد فرآیند توسعه وسیع نشده است. « ۵۳ شرکت در زمینه تولید و عرضه گیاهان دارویی در کشور فعالیت دارند »

به اعتقاد کارشناسان توجه به ظرفیت گیاهان دارویی در طب سنتی، ساخت داروها و صادرات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که می‌طلبد زمینه ارائه آموزش‌های مربوط به تولید، فرآوری و بازاریابی این صنعت را فراهم و حوزه صادرات غیرنفتی را پُر رونق کنیم.

در همین پیوند، کارشناس گیاهان دارویی در استان گلستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: بیشتر روستاییان ساکن در مناطق کوهستانی و کوهپایه‌ای (اراضی شیبدار) استان در قطعات کوچک زیر ۱۰ هزار متر مربع فعالیت کشاورزی دارند که به دلیل همین وسعت کم، کشت غلات در این زمین‌ها پاسخگوی معیشت و اقتصاد خانواده‌ها نیست و برای کمک به این گروه از کشاورزان کشت‌های اقتصادی از جمله "گیاهان دارویی" که سودآوری خوبی دارد پیشنهاد می‌شود. 

معصومه ژیان اظهارداشت: در سال‌های اخیر تمایل به سمت این نوع از کشت زیاد شده به طوری که در سال زراعی جاری چهار هزار و ۵۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی استان به کشت گیاهان دارویی اختصاص یافت که در مقایسه با سال گذشته رشد ۲ برابری را نشان می‌دهد.

وی تصریح کرد: "زیره و سیاه دانه، اسطوخودوس، رزماری، بادرنجبویه (از خانواده نعناع)، گل محمدی و گل گاو زبان" با توجه به سازگاری بیشتر با شرایط آب و هوایی و مقاومت بالا در مقابل خشکسالی در اولویت توصیه به کشاورزان استان برای کشت گیاهان دارویی قرار دارد.

این کارشناس اضافه کرد: زیره سبز در نوار شمالی گنبدکاووس، کلاله و مراوه‌تپه، سیاه دانه در نوار میان دشت و اسطوخودوس، رزماری، بادرنجبویه، گل محمدی و گل‌گاو زبان در اراضی شیبدار و کوهستانی استان کشت می‌شود.

دهکده گیاهان دارویی عاملی برای تکمیل زنجیره تولید

تنوع اقلیمی گلستان، فرصت مغتنمی برای ترویج و توسعه کشت گیاهان با ارزش دارویی فراهم کرده که با آماده سازی نخستین دهکده گیاهان دارویی استان در شهرستان گالیکش زمینه برای برنامه‌ریزی و مدیریت علمی به منظور ایجاد درآمد و اشتغال جوامع محلی با ورود به این کشت اقتصادی پرسود در حال فراهم شدن است.

ژیان، تامین نهال استاندارد و حل مشکل فروش محصولات را از مهمترین خواسته‌های تولیدکنندگان گیاهان دارویی  برشمرد و اظهارداشت: عملیات آماده‌سازی نخستین دهکده گیاهان دارویی استان با هدف ایجاد زنجیره تولید در حال انجام است که با تکمیل آن مشکل کشاورزان در تامین نهال و بذر و فروش محصولات حل خواهد شد.

وی ادامه داد: این دهکده از محل اعتبارات سازمان جهاد کشاورزی استان در حال ساخت است و جهاد دانشگاهی به عنوان سرمایه‌گذار مسوولیت راه اندازی واحدهای گلخانه‌ای و فرآوری آن را برعهده دارد و کشاورزان می‌توانند با دریافت نهال و بذر مورد نیاز خود کشت گیاهان دارویی را با نظارت فنی کارشناسان انجام داده و با خیال راحت محصولات خود را به فروش برسانند.

این کارشناس گفت: با تکمیل زنجیره تولید گیاهان دارویی در این دهکده، محصولات خریداری شده از کشاورزان فرآوری و بعد در کشور عرضه می‌شود که خود نقش مهمی در جلوگیری از خام فروشی محصولات دارد.

کمک به اقتصاد روستاییان 

عملیات آماده‌سازی نخستین دهکده گیاهان دارویی گلستان به محوریت روستای "بش اویلی" با هدف کمک به اقتصاد خانوارهای منطقه که عمده فعالیت‌شان کشاورزی است از سال ۹۷ در گالیکش شروع شد و به گفته مدیر جهاد کشاورزی این شهرستان، تاکنون ۵۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال از محل اعتبارات سازمان جهاد کشاورزی استان برای آن هزینه شده است.

برات‌ آشور فارسیانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: تکمیل زیرساخت‌های دهکده گیاهان دارویی به ۵۵ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد و در نهایت بعد از آماده سازی برای انجام کارهای مطالعاتی و اجرایی تحویل جهاد دانشگاهی استان می‌شود.

وی مساحت کلی پیش بینی شده برای دهکده گیاهان دارویی گالیکش را ۱۴ هکتار اعلام و اضافه کرد: حدود ۹ هکتار زمین از عرصه‌های منابع ملی برای اجرای این پروژه در سه بخش گلخانه، مزارع نمونه و سایت بوم‌گردی به جهاد کشاورزی واگذار شد.

مدیر جهاد کشاورزی گالیکش افزود: تاکنون عملیات دیوارکشی و فنس کشی دور زمین و خیابان کشی محوطه دسترسی به گلخانه‌ها و مزارع نمونه و نصب برخی از تاسیسات با ۲۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال در زمینی به مساحت ۵.۵ هکتار انجام شده است.

آشور فارسیانی ادامه داد: بستر برای ایجاد پنج واحد گلخانه با مساحت‌های متفاوت بسته به جای آن از هزار و ۶۰۰ تا ۲ هزار و ۹۰۰ متر مربع آماده است و یک واحد گلخانه توسط جهاد دانشگاهی استان برای کارهای مطالعاتی و تولید قلمه نشا گیاهان دارویی در این مجموعه احداث شد.

وی افزود: در این گلخانه ۶ میلیون نهال گیاهان دارویی تولید و تاکنون حدود چهار میلیون نهال آن به صورت کشت قراردادی در اختیار کشاورزان خرده مالک دارای اراضی شیب‌دار کم بازده استان قرار گرفت.

تبدیل دهکده گیاهان دارویی گالیکش به قطب عصاره‌گیری شرق گلستان

مدیر جهاد کشاورزی گالیکش کشت گیاهان دارویی را منبع فوق العاده‌ای در تامین اقتصاد خانواده‌های منطقه دانست و اظهارداشت: قرار است با خریداری تجهیزات لازم دهکده گیاهان دارویی شهرستان به قطب عصاره گیری شرق استان تبدیل شود. 

آشور فارسانی افزود: علاوه بر گلخانه، ۲۴ مزرعه نمونه برای کشت آزمایشی گیاهان دارویی مانند به‌لیمو، اسطوخودوس و نعنا فلفلی در قطعات ۲۰۰ متری پیش بینی شده است.

وی ادامه داد: تاکنون کار کشت آزمایشی گیاهان دارویی در پنج مزرعه آغاز شده و ۱۹ مزرعه دیگر در حال آماده‌سازی برای کشت هستند.

به گفته مدیر جهاد کشاورزی گالیکش، از محل اعتبارات سال گذشته ۳۰ میلیارد ریال برای حفر یک حلقه چاه آب به عمق ۱۵۰ متر و نصب تجهیزات آن تخصیص یافت.

وی افزود: طرح و نقشه سه هکتار زمین در جوار گلخانه‌ها برای واگذاری به بخش خصوصی با هدف راه اندازی سایت بوم‌گردی آماده است. 

به اعتقاد کارشناسان، تعیین بازار مشخص برای فروش، تشکیل تعاونی برای تولید انواع محصولات گیاهی، معرفی گونه‌های اقتصادی، جذب سرمایه‌گذار برای توسعه واحدهای فرآوری و همچنین بیشتر شدن حمایت تسهیلاتی دولت، نقش زیادی در رونق بخشی به فعالیت در حوزه کشت گیاهان دارویی گلستان خواهد داشت.

شهرستان گالیکش با حدود ۶۴ هزار نفر جمعیت مشکل از اقوام و مذاهب گوناگون ۲۰ هزار هکتار زمین زراعی و هزار هکتار باغ دارد و مهمترین محصولات تولیدی آن گندم، کلزا و چغندر قند است.