تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر؛ سیاسی‌کاری یا پیام قوی؟

در این رأی‌گیری ۲۴ کشور از جمله الجزیره، بلاروس، کوبا، کره شمالی، ایران، قزاقستان، چین، روسیه، سوریه، ازبکستان، تاجیکستان ویتنام و... به تعلیق عضویت روسیه در شورای امنیت رای منفی دادند.

هند، مصر و آفریقای جنوبی نیز در زمره کشورهایی بودند که رأی ممتنع دادند.

غربی ها با استناد به ماده هشت اجرایی قطعنامه تاسیس شورای حقوق بشر ۶۰/۲۵۱ مصوب نشست شصتم مجمع عمومی سازمان ملل در پی تعلیق عضویت روسیه در این شورا هستند.

بر اساس این ماده، اگر یک عضو شورای حقوق بشر، اقدام به نقض عمده و سیستماتیک حقوق بشر کند، مجمع عمومی سازمان ملل می‌تواند با رای دو سوم اعضای مجمع (مجموع آرا  مثبت و منفی)، عضویت آن کشور را در شورای حقوق بشر تعلیق کند.

نمایندگان ۱۱ کشور از جمله آمریکا، انگلیس، کانادا، اوکراین، مولداوی، ژاپن، کلمبیا و نیز رئیس هیات اتحادیه اروپا به نمایندگی از ۲۷ کشور این اتحادیه روز سه شنبه همزمان با برگزاری نشست شورای امنیت سازمان ملل در مورد وقایع بوچا، از "عبدالله شهید" رئیس مجمع عمومی سازمان ملل نشست فوق العاده و اضطراری این مجمع را درخواست کرده بودند تا در مورد تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر سازمان ملل رای گیری شود.

شورای حقوق بشر سازمان ملل مستقر در ژنو که در سال ۲۰۰۶ تاسیس شده است، ۴۷ عضو دارد که از سوی مجمع عمومی سازمان ملل انتخاب می شوند که بدین ترتیب دارای ۴۶ عضو شد و عضویت روسیه که تا سال ۲۰۲۳ باید عضو این شورا می بود، تعلیق شد.

چنین اقدامی از سوی مجمع عمومی ۱۹۳ عضوی سازمان ملل، سابقه دارد و این مجمع در سال ۲۰۱۱ نیز عضویت لیبی را از شورای حقوق بشر تعلیق کرد.

کشورهای غربی از آغاز جنگ اوکراین، روسیه را به ارتکاب جنایت جنگی متهم کرده اند و در پی واقعه مبهم "بوچا"، مسکو را متهم به انجام آن می دانند و معتقدند این کشور به دلیل نقض حقوق بشر صلاحیت عضویت در شورای حقوق سازمان ملل را ندارد. تصاویر دلخراش از اجساد غیرنظامیان در خیابان‌های شهر "بوچا" وقتی منتشر شد که مقامات اوکراینی در ۱۴ فروردین (۳ آوریل) آزادسازی تمامی مناطق این شهر از کنترل نیروهای روسیه را اعلام کردند.

برخی منابع خبری پیش از تشکیل جلسه روز پنج شنبه مجمع عمومی و نیز رای گیری برای تعلیق عضویت روسیه، از رایزنی های دیپلمات های روسیه با برخی کشورها برای مخالفت با قطعنامه ضدروسی خبر داده بودند.

برخی خبرنگاران غربی نیز به نقل از منابعی در سازمان ملل ادعا کردند روسیه قبل از رای گیری در مجمع عمومی متن تهدید آمیز پخش کرد. خبرنگاران غربی به نقل از چندین منبع در مجمع عمومی ادعا کردند  روسیه پیش از آغاز رای گیری در سازمان ملل در خصوص عضویتش در شورای حقوق بشر، نسبت به عواقب رای مثبت به این قطعنامه هشدار داده است.

آنها مدعی شدند، در متن روسیه آمده است: "شایان ذکر است که نه تنها حمایت از چنین ابتکاری، بلکه موضع بی طرف در رای گیری (ممتنع یا عدم مشارکت) اقدامی غیردوستانه تلقی خواهد شد."

خروج روسیه از شورای حقوق بشر قبل از رای گیری در مجمع عمومی

نماینده روسیه در مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد کشورش قبل از رای گیری مجمع عمومی از شورای حقوق بشر خارج شده است.

پس از آنکه مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز پنجشنبه به تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر سازمان ملل رای داد، معاون سفیر روسیه در سازمان ملل اعلام کرد که قبل از این رای گیری، روسیه تصمیم گرفت از این شورا خارج شود.

"گنادی کوزمین" معاون نماینده دائم روسیه در سازمان ملل گفت: روسیه تصمیم گرفت عضویت خود را در شورای حقوق بشر قبل از پایان دوره آن در ۷ آوریل (روز پنجشنبه ۱۸ فروردین) به حالت تعلیق درآورد.

معاون سفیر روسیه همچنین تاکید کرد که خروج روسیه از این شورا به این معنی نیست که مسکو به تعهدات بین المللی خود عمل نخواهد کرد.

اوکراین: باید نام شورای حقوق بشر را کشتی تایتانیک می‌گذاشتیم

"سرگئی کیسلیسا" سفیر اوکراین در سازمان ملل در نشست مجمع عمومی سازمان ملل برای تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر گفت: جهان به نقطه ای حساس رسیده است.

سفیر دولت ولودیمیر زلنسکی در اوکراین روز پنجشنبه در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک افزود: ما شاهد هستیم که کشتی ما از میان مه بی رحم به سمت کوههای یخی مرگبار می رود.

سفیر اوکراین اضافه کرد: به نظر می رسد که ما باید به جای شورای حقوق بشر نام این شورا را تایتانیک می گذاشتیم. ما باید امروز این شورا را از غرق شدن نجات دهیم.

سفیر اوکراین در سازمان ملل پیش از رای گیری و تعلیق عضویت روسیه از این نهاد حقوق بشری از این سازمان خواست روسیه را از عضویت در شورای حقوق بشر معلق کند.

 وی افزود: در عرض چند دقیقه، شما فرصت خواهید داشت تا ثابت کنید یک تماشاگر بی تفاوت نیستید. تنها کاری که باید انجام دهید این است که دکمه بله را فشار دهید تا شورای حقوق بشر و جان بسیاری از مردم در سراسر جهان و اوکراین را نجات دهید.

سفیر اوکراین مدعی شد از سوی دیگر، فشار دادن دکمه نه  به معنای کشیدن ماشه است و رنگ قرمز روی تابلو به معنای قرمزی خون ریخته شده بیگناهان است.

روسیه: تعلیق ما نشانگر موضع سلطه‌گرانه آمریکاست

معاون نمایندگی دائم روسیه در سازمان ملل متحد همچنین گفت: رای گیری مجمع عمومی سازمان ملل در مورد تعلیق روسیه از شورای حقوق بشر سازمان ملل نشان دهنده تلاش آمریکا برای ادامه موضع سلطه گرانه خود است.

"گنادی کوزمین" معاون نمایندگی  دائم روسیه در سازمان ملل متحد روز پنجشنبه به وقت محلی در سومین نشست فوق العاده مجمع عمومی سازمان ملل که به تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر رای داد، گفت: این رای گیری تلاشی از سوی آمریکا برای تداوم موضع سلطه گرانه خود است.

معاون نمایندگی روسیه در سازمان ملل افزود که رای گیری درباره قطعنامه پیشنهادی آمریکا در مجمع عمومی در مورد تعلیق مشارکت روسیه در شورای حقوق بشر ربطی به حقوق بشر ندارد.

این مقام روسیه، رای گیری مجمع عمومی برای تعلیق روسیه از  شورای حقوق بشر را تلاشی از سوی آمریکا  برای حفظ کنترل و تسلط کامل توصیف کرد.

معاون سفیر روسیه در سازمان ملل پیش از رای گیری از مجمع عمومی خواست که به قطعنامه پیشنهادی آمریکا  برای تعلیق عضویت این کشور در شورای حقوق بشر رای ندهند.

وی گفت: ما از همه اعضای حاضر می‌خواهیم که واقعاً به تصمیم خود فکر کنند و به تلاش کشورهای غربی و متحدان آنها برای تخریب ساختار موجود حقوق بشر رأی منفی دهند.

 چین: این اقدام مانند بنزین ریختن روی آتش است

"ژانگ جون" سفیر چین در سازمان ملل نیز اظهار کرد: تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر باعث تشدید اختلاف ها در سازمان ملل می شود.

سفیر چین در سازمان ملل در نشست روز پنجشنبه مجمع عمومی سازمان ملل افزود: پکن با سیاسی کردن حقوق بشر مخالف است.

وی ادامه داد: چنین اقدام عجولانه ای در مجمع عمومی که کشورها را مجبور به انتخاب یک طرف می کند، شکاف میان اعضا را تشدید خواهد کرد و باعث افزایش رویارویی طرف های مربوطه می شود. این اقدام مانند بنزین ریختن روی آتش است.

چرا ایران رای منفی داد؟

مجید تخت‌روانچی سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل در نشست فوق العاده مجمع عمومی این سازمان برای رای‌گیری درباره تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر اظهار کرد: عضویت در این نهاد نباید بر مبنای سیاسی‌کاری باشد.

به گزارش ایرنا، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد روز پنجشنبه به وقت محلی در سومین نشست فوق العاده مجمع عمومی سازمان ملل درباره جنگ اوکراین با دستور کار رای گیری درباره پیش نویس قطعنامه تعلیق عضویت روسیه از شورای حقوق بشر افزود: ایران متن پیش نویس قطعنامه حاضر را داری انگیزه های سیاسی می داند که بی‌طرفی سازمان ملل را خدشه دار می‌کند.

دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی اضافه کرد: دولت ایران اهمیت ویژه به ارتقا و صیانت از حقوق بشر قائل است، لیکن سوء استفاده از ساز وکار حقوق بشر ملل متحد برای اهداف سیاسی را مغایر اصل ضرورت جهان‌شمولی و عدم برخورد گزینشی در پرداختن به موضوعات حقوق بشری می‌داند.

عضویت در شورای حقوق بشر نباید بر مبنای سیاسی‌کاری باشد

تخت روانچی گفت: ما بر این باوریم که حقوق بشر نباید  قربانی ملاحظات سیاسی کوته بینانه باشد.

سفیر ایران در سازمان ملل متحد افزود: ما تاکید می‌کنیم که کار شورای حقوق بشر باید به صورت غیرسیاسی و غیر تقابلی پیگیری شده و عضویت در این نهاد نباید بر مبنای سیاسی کاری باشد.

 نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد تصریح کرد: دولت جمهوری اسلامی ایران مجددا بر ضرورت حل و فصل صلح آمیز اختلافات بر مبنای حقوق بین الملل و احترام کامل تمام طرف ها به منشور ملل متحد و حقوق بین الملل تاکید می‌کند.

تخت روانچی گفت: ایران تاکید دارد حاکمیت و تمامیت ارضی تمام کشورها باید به طور کامل مورد احترام بوده و امنیت و ایمنی تمام غیرنظامیان تضمین شود.

وی اضافه کرد: دولت ایران عمیقاً در خصوص تداوم تشدید وضع بشردوستانه در اوکراین که موجب توجه گسترده بین المللی شده، ابراز نگرانی می‌کند.

اقدام ضد روسی ارتباطی با حقوق بشر در اوکراین ندارد

بسام صباغ نماینده دائم سوریه در سازمان ملل متحد نیز گفت که اقدام ضد روسی و هماهنگ غرب ارتباطی با حقوق بشر در اوکراین ندارد.

نماینده دولت بشار اسد افزود که غرب دیدگاه و معیارهای خود را در زمینه حقوق بشر تحمیل و از آن به عنوان ابزاری برای فشار سیاسی و هدف قرار دادن کشورهای خاص استفاده می کند.

 نماینده سوریه که به پیش نویس قطعنامه ضد روسی رای منفی داد، خواستار جداسازی مسائل حقوق بشر از هرگونه ملاحظات سیاسی و دوری از استانداردهای دوگانه شد.

وی بر رد هرگونه سیاسی شدن موضوعات انسانی و اهمیت اصل بی طرفی و عدم تبعیض در مسائل حقوق بشر تاکید کرد.

نماینده سوریه در سازمان ملل در عین حال بر تمایل سوریه برای تضمین رعایت حقوق بشر و اهمیت ارائه کمک های بشردوستانه لازم به همه مناطق بحران زده  تاکید کرد.

وی تصریح کرد زمانی که آمریکا و متحدانش شهر رقه را ویران کردند و هزاران سوری را کشتند، شاهد این بسیج سیاسی و رسانه ای بین المللی برای افشای ناقضان حقوق بشر نبودیم.

وی همچنین بی توجهی به حقوق و امنیت غیرنظامیان در دونباس در اوکراین را یادآور شد.

خشنودی آمریکا: پیام قوی ارسال کردیم

لیندا توماس گرینفیلد سفیر ایالات متحده در سازمان ملل متحد نیز در پایان سومین نشست فوق العاده مجمع عمومی سازمان ملل درخصوص جنگ اوکراین،  تعلیق روسیه از شورای حقوق بشر توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد را لحظه ای مهم و تاریخی خواند.

گرینفیلد افزود: کشورها از سراسر جهان به تعلیق روسیه از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد به دلیل نقض فاحش و سیستماتیک حقوق بشر رای داده اند.

وی تصریح کرد ما به طور جمعی یک پیام قوی ارسال کردیم که رنج قربانیان و بازماندگان جنگ اوکراین نادیده گرفته نخواهد شد.

مجمع عمومی سازمان ملل تاکنون سه نشست اضطراری درباره جنگ اوکراین و در محکومیت روسیه صادر کرده است که دو قطعنامه  قبلی با ۱۴۱ و ۱۴۰ رای علیه روسیه تصویب شدند.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه روز ۲۱ فوریه ۲۰۲۲ (دوم اسفند ۱۴۰۰) با انتقاد از بی‌توجهی غرب به نگرانی‌های امنیتی مسکو، استقلال جمهوری‌های خلق دونتسک و لوگانسک را در منطقه دونباس به رسمیت شناخت.

پوتین سه روز پس از آن،  پنجشنبه ۲۴ فوریه (۵ اسفند ۱۴۰۰) نیز عملیاتی نظامی که آن را "عملیات ویژه" خواند، علیه اوکراین آغاز کرد و به این ترتیب روابط پرتنش مسکو- کی‌یف به رویارویی نظامی تغییر وضعیت داد. درگیری ها در اوکراین و واکنش ها به اقدام روسیه همچنان ادامه دارد.