مفهوم اقتصاد دانش بنیان در راستای توضیح عوامل و محرک های توسعه بلندمدت اقتصادی کشورها در سالهای پایانی قرن بیستم پدیدار شد و به واژه‌ای رایج و جذاب در محافل علمی تبدیل گردید؛ این واژه توجه بسیاری از اندیشمندان و صاحب نظران را به خود جلب نموده است.
امروزه افزایش سهم خدمات دانش بنیان (نظیر خدمات کسب و کار، مالی و ارتباطات) و صنایع مبتنی بر فناوریهای پیشرفته ( نظیر هوافضا و دارو) در تولید ناخالص داخلی در دنیا و رشد مستمر صادرات فناوری های پیشرفته حتی در اقتصادهای در حال توسعه نظیر برزیل، مالزی و چین نشان از اهمیت و افزایش توجه کشورها به فناوری دارد و نوآوری فناورانه نیز یک معیار کلیدی برای سیاست اقتصادی و عاملی برای عبور کشورها از بحرانهای اقتصادی قلمداد می شود.
جدیدترین گزارش شاخص های علوم و مهندسی که توسط بنیاد ملی علوم آمریکا منتشر شده است نشان می دهد که ۲۷ درصد تولید ناخالص داخلی در دنیا به خدمات دانش بنیان اختصاص داشته است.
در کشور ما، از زمان تصویب قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۳ و اشاره به اقتصاد ملی دانایی محور در آن و نیز اختصاص فصل چهارم این برنامه به احکام توسعه مبتنی بر دانایی، اقتصاد دانش بنیان مطرح گردید و پس از آن سیاست های نیل به سمت اقتصاد دانش بنیان در اکثر سیاست ها و برنامه های کلان کشور به چشم می خورد.
از مهمترین آنها می توان به برنامه پنجم توسعه، نقشه جامع علمی کشور، سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، سیاست های کلی علم و فناوری و سیاست های کلی برنامه ششم توسعه اشاره کرد.
تاکید مقام معظم رهبری به موضوع اقتصاد دانش بنیان در بیانات و سخنرانی های خود، نشانه اهمیت آن و لزوم تلاش در راستای تحقق اقتصاد دانش بنیان می باشد به نحوی که در سند چشم انداز پیش بینی شده که ایران در سال ١٤٠٤ به "جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه دست یافته و برخوردار از دانش پیشرفته و توانا در تولید علم و فناوری" باشد.
در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی نیز " پیشتازی اقتصاد دانش بنیان و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش بنیان در منطقه" مدنظر قرار گرفته است.
همچنین در سیاست های کلی علم و فناوری هم "توسعه صنایع و خدمات مبتنی بر علوم و فناوری های جدید و حمایت از تولید و صادرات محصولات دانش بنیان" مورد تاکید قرار گرفته است.
در سیاست های کلی برنامه ششم نیز در بندهای مختلفی به دانش بنیان نمودن تولیدات صنعتی و فناوری های پیشرفته و اقتصاد دانش بنیان اشاره شده است.
در مطالعات جامع آمایش استان یزد، جایگاه اقتصاد دانش بنیان مورد توجه قرار گرفته است. مطابق با این گزارش در بسیاری از فعالیت ها مانند فعالیت گردشگری فرهنگی و تاریخی، گردشگری سلامت، گردشگری طبیعی، طب سنتی، محصولات سنتی، داروسازی، انرژی خورشیدی، باغبانی و زراعت، دام و طیور، صنعت اسب، معدن ، خدمات برتر، صنایع ریلی، نساجی، ماشین آلات صنعتی و قطعه سازی، حمل و نقل و ترابری شرکتهای دانش بنیان نقشی کاملا مرتبط و ملموس دارند.
بر این اساس جهت گیری توسعه استان در ابعاد مختلف بر اقتصاد دانش بنیان متکی شده است:
صنعت ( استفاده از مراکز پژوهشی و دانشبنیان در توسعه صنعتی استان)
معدن (توسعه شرکتهای دانش بنیان و مشاوره معدنی)
کشاورزی ( توسعه صنعت دام و طیور بر اساس مهارت ها و فنآوری های نوین دانش بنیان)
خدمات برتر (ایجاد شرکت های مشاورهای در حوزه های فنآوری اطلاعات، شرکت های دانش بنیان)
بنابراین با توجه به مطالعات آمایش سرزمین استان یزد، در ترسیم چشم انداز استان، فعالیت هایی که در حین حفظ شرط کم آبخواهی و حفظ مرکزیت اقتصادی منطقه اقتصاد استان را به سمت دانش بنیانی سوق دهند، فعالیت های اولویت دار استان برای توسعه تا افق ۱۴۱۴ تعیین شده اند.
همچنین استان یزد با دارا بودن جایگاه نخست نسبت نخبگان به جمعیت در سطح کشور و به دلیل دارا بودن زیرساخت های مناسب از امکانات مناسبی جهت رشد علم و فناوری برخوردار است. لذا سرمایه انسانی، شرکت های فناور و دانش بنیان و درآمد و گردش مالی حاصل از این شرکت ها، صادرات فناوری و واحدهای تحقیق و توسعه بخش خصوصی استان به عنوان پیشران های آتی استان یزد در بخش علم و فناوری در نظر گرفته شده اند.
با توجه به ویژگی های مثبت استان در حوزه علم و فناوری و نیازمندی استان در حوزه اشتغال و همچنین داشتن صنایع کم آبخواه، اقتصاد دانش بنیان گزینه مناسب و منطقی برای ترسیم چشم انداز استان در سال های آتی به نظر می رسد. لذا بررسی ابعاد مختلف توسعه شرکتهای دانشبنیان و حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان و تبدیل شدن به یک الگو بسیار مهم و ضروری به نظر می رسد.
"کارشناس اقتصادی اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان یزد"
نظر شما