پرونده- هنر مهجور| کمتر از ۱۰ نفر متخصص جلوه‌های ویژه در سینما داریم

آرش آقابیک در گفت‌وگو با خبرنگار سینمایی ایرنا و در توضیح مصائب طراحی و اجرای جلوه‌های ویژه میدانی در سینمای ایران بیان کرد: ما در بحث جلوه‌های ویژه میدانی در ایران کلاً تمام ابزار و ادواتمان را خودمان درست می‌کنیم و این موضوع در مقایسه با کشورهای دیگر که آن‌ها شرکت‌هایی را دارند که تمام ابزار را برایشان تهیه می‌کنند، بر کیفیت کار اثرگذار است و باعث می‌شود که کشورهای دیگر خروجی را به صورتی استاندارد و اصولی‌تر اجرا کنند.

وی ادامه داد: بیست سال است که در این حرفه کار می‌کنم و در هر کاری تمام ابزار را با سرمایه خودم و بدون هیچ‌گونه حمایتی درست کرده‌ام. هزینه شخصی هم تا حد توان سرمایه‌گذار می‌تواند پیش برود و پس‌ازآن بازمی‌ماند. شاید در بحث انفجارات شرکت‌های دانش‌بنیان فعال هستند که آن‌هم نواقص و خطرات خود را دارد. ابزار و ادواتی به آن صورت در این سال‌ها وارد نشده است.

آموزش اصلی‌ترین نیاز در جلوه‌ها ویژه میدانی است

طراح و مجری جلوه‌های ویژه فیلم سینمایی سگ کشی (بهرام بیضایی ۱۳۷۹) تاکید کرد: برای پیشرفت بحث آموزش‌ها مهم این است که کارگاه‌های تخصصی را بین عوامل سینما برگزار کنیم. وقتی کارگردان از کار ما شناختی ندارد، خروجی آن خوب نخواهد بود؛ ضمن این‌که جلوه‌های ویژه ارتباط مستقیمی با این موضوع دارد که نویسنده اثر تا چه حد دستش باز است که بنویسد و این از متن شروع می‌شود.

وی افزود: در نتیجه نیاز به کارگاه‌هایی داریم که من خودم و تخصصم را به حوزه‌های دیگر معرفی کنم. جلوه‌های رایانه ای و جلوه‌های میدانی در حال رشد هستند و این رشد را با وجود امکانات کم در صنعت سینمای خودمان هم شاهد هستیم. در نتیجه بهتر است به این سمت برویم که آموزش بدهیم؛ آموزشی که در خود بدنه سینما رخ بدهد و بین عوامل مختلف فیلم برگزار شود که خروجی خوبی داشته باشیم.

طراح و مجری جلوه‌های ویژه فیلم سینمایی شنای پروانه (محمد کارت ۱۳۹۸) با اشاره به فقدان آموزش در باب جلوه‌های ویژه میدانی تصریح کرد: ما آموزش تخصصی نداریم؛ من در این دو دهه که کار کرده‌ام هرگز این‌گونه نبوده که مثلاً فیلم‌بردارها یا صدابرداران را جمع کنیم و به‌صورت تخصصی صحبت کنیم. ما در دانشگاه چیزی به نام آموزش جلوه‌های ویژه نداریم و البته این موضوعی جهانی است؛ ما در کار یاد می‌گیریم چه کنیم و این دانش تجربی است و در مورد جلوه‌های ویژه چیزی به اسم آموزش تخصصی یا کتابی که بخواهد این را آموزش بدهد، نداریم.

وی تصریح کرد: ضمن این‌که باید بدانیم که بحث جلوه‌های ویژه، موضوعی چند رشته‌ای است یعنی از فیزیک، شیمی و ریاضی را در سینما به کار می‌گیرد و پهنای باندی دارد که نیاز به تعامل با حرفه‌های دیگر تولید فیلم دارد و گاهی به دلیل ناآگاهی کارگردان که درکی از وضعیت ندارد، خروجی کار دچار ضعف و اشکال می‌شود.

هر اتفاقی که به کیفیت سینمای ایران کمک کند خوب است

طراح و مجری جلوه‌های ویژه فیلم سینمایی سنتوری (داریوش مهرجویی ۱۳۸۹) اظهار داشت: در کل صنعت سینمای ما کمتر از ۱۰ نفر متخصص جلوه‌های ویژه داریم و این خوب نیست و به ا فراد تازه‌وارد نیاز داریم تا برای این حرفه خونی تازه به رگ‌های سینما تزریق کنیم. باید این آموزش را بدهیم که افراد بتوانند این چرخه را بگردانند.

وی در پاسخ به این پرسش که تجهیزات سازمان اوج را در حوزه جلوه‌های ویژه چگونه ارزیابی می‌کند، اظهار داشت: هر آنچه به صنعت سینما کمک کند، از نظر من اتفاق خوبی است؛ اگر بخشی به نام اوج واردشده و کار تولید می‌کند، خوب است، وقتی سرمایه در صنعت سینما سرازیر شود ما استقبال می‌کنیم یعنی هرچه به نفع سینما باشد، قشنگ است.

طراح و مجری جلوه‌های ویژه فیلم سینمایی هیس دخترها فریاد نمی‌زنند (پوران درخشنده ۱۳۹۲) ادامه داد: آموزش جلوه‌های ویژه را در دانشگاه‌های کشورهای دیگر دنیا هم به‌عنوان سرفصل نداریم اما این رشته به‌ عنوان آموزش کارگاهی وجود دارد و البته این‌که چه اشخاصی و چگونه آموزش می‌دهند هم اهمیت دارد.

دانشجویان سینما باید با متخصصان جلوه‌های ویژه تعامل داشته باشند

آقابیگ خاطرنشان کرد: دانشجویان سینما باید با متخصصان جلوه‌های ویژه تعامل داشته باشند، حرف بزنند و از تجارب این‌ها بشنوند. وقتی قرار است که دو روز دیگر خودشان بروند و فیلم بسازند، باید سر صحنه بدانند که چه اتفاقی قرار است رقم بخورد و آنجا سردرگم نباشند.

وی با اشاره به کثرت و تعدد کارهایی که تاکنون مجری و طراح جلوه‌های ویژه آن بوده است، بیان کرد: عاشق کارم هستم و از زمانی که به سینما ورود کردم، انتخابم جلوه‌های ویژه بود. چون این کار سرشار از هیجان و خلاقیت است و اتفاقات این کار را دوست دارم. تا امروز هم که کار می‌کنم از این جاذبه برای من کم نشده است. وقتی عاشق کارت باشی و آن را درست انجام بدهی، مسلماً پیشنهادهای بیشتری به شما ارائه می‌شود.

طراح و مجری جلوه‌های ویژه فیلم سینمایی شبی که ماه کامل شد (نرگس آبیار ۱۳۹۷) عنوان کرد: عموماً فیلم‌های جنگی در تولیدشان انفجار برای بیننده عام، جذاب است. شاید در حیطه‌های دیگر مانند صحنه‌سازی‌ها و کارهای مکانیکال، کارهای ما خیلی سخت تر از انفجار است. چون نیاز به ابزار و دانش دارد اما حیطه جنگ و اندازه نماها و صداگذاری و مانند آن، بیننده را با یک جاذبه بصری روبرو می‌سازد. چراکه برف و باران دیده‌اند اما انفجار بمب را لزوماً ندیده‌اند.

وی افزود: این جاذبه به این بازمی‌گردد که چهارچوب کار از پیش تعیین‌شده باشد و طراح جلوه‌های ویژه و کارگردان به زبانی مشترک رسیده باشند تا درکی از کار حاصل شود و خروجی کار خوب شود. درنتیجه جلوه‌های ویژه کارگردان در موفقیت یک طراح و مجری ۱۰۰ درصد تأثیر دارد و فیلم‌های جایزه گرفته برای کارگردانانی بوده است که این حوزه را می‌شناخته‌اند. دلیل موفقیت کارگردانی مانند ابراهیم حاتمی کیا این است که جلوه‌های ویژه را می‌شناسد و با این حوزه مأنوس است. به همین دلیل در طراحی سکانس‌ها هم موفق است؛ البته حجم فیلم‌نامه و کار هم در موفقیت اجرای جلوه‌های ویژه اهمیت دارد.

به گزارش ایرنا، آرش آقابیک متولد هفتم اردیبهشت ۱۳۶۲ در تهران فعالیت‌های هنری خود را از سال ۱۳۷۹ به عنوان دستیار جلوه‌های ویژه در فیلم های آواز قو و سگ‌کشی نزد عباس شوقی در سینما آغاز کرد. وی که خواهرزاده عباس شوقی (طراح و مجری پیشکسوت جلوه‌های ویژه) است به عنوان دستیار جلوه‌های ویژه بین سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۰ در بیش از ۴۰۰ اثر سینمایی و تلویزیونی فعالیت کرده‌است.

وی در سال ۱۳۹۰ به عنوان مدیر و طراح جلوه‌های ویژه میدانی و به‌طور مستقل مشغول به کار شد و در اولین حضور خود در سی و دومین جشنواره فیلم فجر نامزد بهترین جلوه‌های ویژه میدانی برای فیلم دهلیز به کارگردانی بهروز شعیبی شد.