هتاکی عیان به قرآن، به بهانه آزادی بیان؟!

هنوز از اقدام ناشایست نشریه فرانسوی «شارلی ابدو» در انتشار دوباره کاریکاتورهای موهن علیه ساحت پیامبر اسلام (ص) دو سال سپری نشده است که بار دیگر در اقدامی مغرضانه، با دستاویز «آزادی بیان» نقض حقوق گسترده‌ای علیه میلیون‌ها انسان مسلمان به وقوع پیوست.

راسموس پالودن رهبر یک حزب افراطی در دانمارک که تابعیت سوئد را نیز دارد، در اقدامی از پیش برنامه ریزی شده با همراهی پلیس سوئد، پنجشنبه ۱۴ آوریل (۲۵ فروردین) در مرکز شهر لینکوپینگ که اکثر جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می‌دهند، قرآن را آتش زد.

پالودن که به فعالیت‌های اسلام ستیزانه شهرت دارد و از پلیس برای گردهمایی هوادارانش مجوز گرفته بود جمعه همین اقدام را در شهر رینکبی تکرار کرد. این اقدام عامدانه و تحریک کننده، موجی از اعتراضات و محکومیت‌های جهانی را برانگیخت.

پالودن اقدامات مشابهی را طی سال‌های گذشته در دانمارک انجام داده و تلاش کرده بود در کشورهای دیگر اروپایی مثل آلمان و فرانسه نیز اقدام به قرآن سوزی کند که پلیس مانع این اقدام شده بود،  اما اقدام پلیس سوئد در حمایت از قرآن سوزی این راست گرای افراطی سوال برانگیز شده است. 

در این میان نوع اقدام پلیس و دولت کشور سوئد در عدم برخورد جدی با این اقدام که نقض آشکار حقوق بشر و از نظر عدم رعایت آزادی‌های دیگران، به نوعی جرم محسوب می‌شود، مورد انتقاد بسیاری از مقامات و شخصیت‌های برجسته قرار گرفته است.

در قوانین اساسی سوئد، در فهرست حقوق و آزادی‌ها، نخست ۶ آزادی در ارتباط با آزادی اندیشه می‌آید: آزادی بیان، آزادی اطلاعات، آزادی اجتماعات، آزادی تظاهرات، آزادی سازمان و آزادی مذهب. در این میان تنها آزادی مذهب بدون قید و شرط است در حالیکه آزادی‌های دیگر را قوانین جاری محدود می‌کنند.

آنچه از تعاریف آزادی بیان در اسناد بین المللی فوق بر می‌آید، به هیچ وجه توجیهی برای توهین یا تمسخر سایر عقاید نیست. آزادی بیان تا جایی کاربرد دارد که با سایر حقوق تزاحم پیدا نکند. جریحه دار کردن احساسات و عقیده بیش از یک میلیارد مسلمان در جهان به بهانه آزادی بیان نه تنها با هیچ منطق و استدلالی قابل پذیرش نیست، بلکه مغایر با همین اسناد، کنوانسیون‌ها و معاهداتی است که آزادی بیان را به عنوان یک حق بشری معرفی کرده‌اند.

واکنش‌ها به قرآن سوزی در سوئد

مایکل سباستین عباسی مدیر مرکز روابط مسلمانان در دانمارک در اعتراض به این اقدام راسموس، او را به ایجاد آشوب علیه مسلمانان متهم کرد. او همچنین با انتقاد از پلیس می‌گوید نیروهای پلیس نباید چنین اجازه‌ای به او می‌دادند و بسیاری پلیس را برای این منظور مقصر می‌دانند.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با بیان اینکه تکرار عمدی اقدام هتاکانه در سوئد در ماه مبارک رمضان عامل جریحه‌دار شدن احساسات مسلمانان در سوئد و سراسر جهان است، گفت: منتظر واکنش فوری، شدید و صریح این کشور در برخورد با عوامل این اقدام توهین‌آمیز هستیم.

رئیس اداره سوم غرب اروپای وزارت امور خارجه ضمن محکوم کردن این اقدام هتاکانه در ماه مبارک‌ رمضان، مسوولیت دولت سوئد در این باره را متذکر شد. وی توهین به مقدسات بیش از دو میلیارد مسلمان جهان و جریحه دار کردن احساسات آنان را بدترین سوء استفاده متصور از آزادی بیان دانست و گفت این حادثه تاسف بار که تحت حفاظت پلیس سوئد انجام شده، تصویر سوئد را نزد مسلمانان جهان مخدوش می‌کند.

سایر کشورهای اسلامی از جمله عربستان سعودی، مصر، اردن، قطر، اندونزی، عراق و ... نیز این اقدام تحریک‌آمیز و هتک حرمت به قرآن کریم را به شدت محکوم کردند.

دوگانگی غرب در موضوع آزادی بیان

کشورهای غربی در توجیه چنین اقدامات اسلام ستیزانه‌ای در حالی به دستاویز «آزادی بیان» متوسل می‌شوند که بر مبنای اسناد حقوق بین الملل از تعریف آزادی بیان و محدودیت‌های آن، به هیچ وجه توهین به اعتقادات دیگر ادیان و اقوام بر نمی‌آید. امری که بیانگر بی توجهی غرب به حقوق مندرج در اسناد بین المللی است که غالباً خود بر تصویب آن پافشاری داشته‌اند.

رویکرد دوگانه کشورهای غربی در برابر موضوع آزادی عمل به گونه‌ای است که گویی آزادی برای شهروندان بومی وجود دارد اما برای مهاجران نه.

از سوی دیگر، به گفته دکتر «حسن نافعه» استاد برجسته دانشگاه قاهره، مقامات کشورهایی که در آنها اسلام ستیزی رواج دارد، در توجیه عدم انتقاد و برخورد جدی با این رفتارهای افراطی مدعی هستند که کشور آنها چون از آزادی بیان برخوردار است، به همین دلیل از بار مسئولیت صدور تصمیم یا حکمی در این گونه موارد شانه خالی می‌کنند، با این وجود باید پرسید چرا در مورد تشکیک در قضیه هولوکاست و مسائل مربوط به اسرائیل از این آزادی خبری نیست؟

این استاد علوم سیاسی درخصوص برخورد دوگانه غرب در توهین به محرمات مذهبی عقیده دارد که غرب سیاست دوگانه‌ای را در برخورد با عوامل توهین به دین در پیش گرفته است زیرا از تلاش برای انتقاد به موضوع هولوکاست جلوگیری می‌کند و در عین حال اجازه می‌دهد به اسلام و مقدسات آن توهین شود.

غرب در این خصوص و به طور مشخص درخصوص قضیه هولوکاست برخورد دوگانه‌ای دارد و شاهد برگزاری دادگاه‌های غرب برای کسانی بودیم که به دنبال بر زبان آوردن اظهارات منصفانه درخصوص قضیه فلسطین بودند که از جمله این افراد شاهد روژه گارودی فیلسوف فرانسوی بودیم که از جایگاه و دیدگاه‌های خاصی برخوردار بود که محاکمه شد.

در همین باره، سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران نیز در مقام پرسشگری از این سلسله حوادث تلخ اسلام ستیزی قابل ذکر است؛ اینکه چرا توهین به مقدسات و پیامبران الهی را آزادی بیان معنا می‌کنند؛ اما اجازه تحقیق علمی در مورد هلوکاست نمی‌دهند، نکته نغز و پرمغزی که تناقض‌آمیز بودن نظر و عملِ دولتمردان غربی را آشکار می‌کند.

همانطور که پیش تر، رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای در هتاکی شارلی ابدو تاکید کردند، «بهانه‌ی آزادی بیان برای محکوم نکردن این جرم بزرگ ... کاملاً مردود و غلط و عوام‌فریبانه است».

ضرورت پیگیری حقوقی و واکنش رسمی کشورهای اسلامی

به نوشته خبرگزاری آناتولی ترکیه، اگرچه در غرب اینطور وانمود می‌شود که هیچ خط قرمزی برای آزادی بیان و هیچ محدودیت و استثنایی درخصوص ارزش‌های معنوی وجود ندارد، با این وجود سابقه برخوردهای دوگانه غرب در قبال آزادی بیان نشان می‌دهد که این گونه تحرکات اهانت آمیز علیه ارزش‌های مسیحی و یهودی صورت نمی‌گیرد، زیرا این نوع اقدامات از سوی موسسات و سازمان‌های قدرتمند مذهبی این ادیان منع شده‌اند. به این ترتیب این گونه به ذهن متبادر می‌شود که آزادی بیان در غرب تنها در مقابل اسلام و مسلمانان می‌تواند به کار رود.

نویسنده مقاله آناتولی بر آن است که تداوم این سلسله اقدامات اسلام ستیزانه از جناح راست افراطی در نتیجه ضعف مسلمانان است که تنها در صورت وقوع چنین رویدادهایی واکنش نشان می‌دهند و در واقع به همین دلیل است که آنها عکس العمل و احساسات مسلمانان را به بازی می‌گیرند و جریحه‌دار می کنند.  

این در حالی است که ضرورت دارد راهی برای همکاری با بخش‌های حقوقی عادلانه در اروپا و غرب جست تا این گونه موارد اهانت آمیز به عنوان جرم توسط نهادهای ذیربط به ویژه دادگاه حقوق بشر اروپا تحت تعقیب و پیگیری قرار گیرد.

در همین خصوص، آناتولی به یک نمونه حکم دادگاه حقوق بشر در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۸ اشاره کرد که در آن به اتفاق آرا اعلام کردند که توهین به پیامبر (ص)، قرآن و اسلام فراتر از حدود «آزادی بیان» است و این می‌تواند نقطه عطفی باشد تا سابقه و قاعده متعارفی برای دعاوی احتمالی در حملات مشابه به مقدسات از جمله پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) و قرآن ایجاد شود.

با این وجود، ادامه این گونه اهانت‌های آشکار از جمله سوزاندن قرآن در سوئد، پاره کردن قرآن در نروژ و انتشار کاریکاتورهای اهانت آمیز حاکی از آن است که اروپا و غرب به طور فزاینده‌ای برای مسلمانان تبدیل به زندانی خفقان بار می‌شود.