تحلیلی بر پذیرش دیپلمات‌های طالبان توسط ایران

در واقع پاکستان و جمهوری ترکمنستان عملا سرپرستی سفارت‌های افغانستان را به طالبان سپرده‌اند که این اقدام یک گام بلند سیاسی به حساب می‌آید.

به تازگی جمهوری اسلامی ایران نیز سه دیپلمات سطح پایین طالبان را پذیرفته است که بر اساس اخبار منتشر شده یک دیپلمات در سفارت افغانستان در تهران مستقر شده و قرار است دو دیپلمات دیگر در کنسولگری‌های افغانستان در شهرهای مشهد و زاهدان مستقر شوند. پذیرش این دیپلمات‌ها توسط جمهوری اسلامی  مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است و برخی دیدگاه‌های انتقادی نسبت به این اقدام تهران اتخاذ کرده‌اند.

پس از سقوط جمهوریت در افغانستان و راه افتادن موج چهارم مهاجرت شهروندان آن کشور، میزان حضور مهاجرین افغانستانی در ایران حدود یک میلیون افزایش یافت.

سفارت افغانستان در تهران و دو کنسولگری‌های وابسته که پیش از این نیز ظرفیت لازم را برای پاسخگویی به مهاجرین نداشتند، با افزوده شدن یک میلیون مهاجر دیگر به جمع مهاجران موجود و در کنار آن ترک وظیفه/ختم ماموریت سفیر افغانستان، با حجم زیادی از متقاضیان امور کنسولی و احوال شخصیه مواجه شدند. به همین دلیل تهران به حکومت سرپرست افغانستان پیشنهاد داد تا دیپلمات‌هایی را بدون وابستگی جناحی، برای پیشبرد امور مراکز دیپلماتیک اعزام کند.
بر خلاف تبلیغات رسانه‌های مغرض، ایران تاکنون از واگذاری سفارت به حکومت طالبان و یا تعیین سرپرست از سوی طالبان مخالفت کرده است و این امر را منوط به شناسایی رسمی حکومت طالبان در سطح جامعه بین‌المللی عنوان کرده است.

از سوی دیگر بر خلاف انتقاداتی که برخی به این سیاست جمهوری اسلامی وارد کرده‌اند و آن را گامی به سوی شناسایی عنوان کرده‌اند، هدف این اقدام - پذیرش دیپلمات‌های جدید- خدمات بهتر به امور کنسولی و احوال شخصیه مهاجرین افغانستانی است. پذیرش یک نفر برای هر یک از سه مرکز و سطح پایین دیپلمات‌ها می‌تواند بر همین امر دلالت کند. ضمن آن که این اقدام تهران بر حفظ روابط حسنه و راهبردی میان دو ملت ایران و افغانستان است. ایران از کشورهای پیشگام در مطرح کردن پیش شرط تشکیل دولت فراگیر به منظور شناسایی حکومت طالبان بوده است و تاکنون عدولی از این مسئله نداشته است.

 در این بین تلاش طالبان برای مصادره به مطلوب پذیرش سه دیپلمات قابل توجه است. حکومت طالبان، حضور دیپلمات‌های پذیرش شده در کشورهای منطقه را به مثابه گام‌هایی برای شناسایی عنوان می‌کند و به همین جهت تمایل دارد آن را بر اساس منویات خود بازتاب دهد. اما واقعیت این است که بین فعالیت کنسولی و فعالیت سیاسی تفاوت واضح و آشکاری وجود دارد. دولت‌ها و اعضای سازمان ملل متحد، مبنا را روابط بین ملت‌ها می‌دانند. به همین سبب است که برای خدمت‌رسانی به ملت‌ها، به خصوص ملت‌های همسایه به هر ترتیبی که شده است روابط کنسولی خود را حفظ می‌کنند.

جمهوری اسلامی ایران در طول چند دهه‌ بحران افغانستان، در پی حفظ روابط کنسولی با این کشور بوده است به دلیل این که مردم افغانستان با توجه به مشترکات زبانی، فرهنگی و تاریخی از ایران توقعات بیشتری دارند. دولت‌ها در گردش هستند اما ملت‌ها ثابت می‌مانند، باشد تا سایه فتنه و تردید افکنی برطرف گردد و دو ملت روابط مستحکم‌تر از قبل را در فضای صلح آمیزی تجربه کنند.