یمن در مسیر توسعه شهرهای موشکی زیرزمینی/ قدرت جدید موشکی در غرب آسیا ظهور می‌کند؟

گروه دفاعی ایرنا: سرزمین یمن و مقاومت افسانه‌ای مردم آن از سال ۲۰۱۵ با وجود حملات شدید و محاصره وحشتناک و غیر انسانی ائتلاف ضد یمنی به رهبری عربستان سعودی، دوره‌ای پر از عجایب را در تاریخ این منطقه از جهان رقم زده است. بعد از عملات طوفان الاقصی، نخست این جنبش انصارالله و نیروهای مسلح یمن بودند که در حمایت از مردم مظلوم غزه، با آغاز سلسله حملات موشکی و پهپادی ضربات سنگینی را بر پیکره نظامی و اقتصادی رژیم صهیونیستی وارد کردند.

قابل توجه آنکه از زمان شروع حملات یمنی‌ها در حمایت از مردم غزه برای قطع شاهرگ اقتصادی رژیم صهیونیستی، میزان ورود و خروج کشتی‌های مختلف به بندر ایلات در جنوب سرزمین‌های اشغالی به عنوان یکی از اصلی‌ترین شاهرگ‌های اقتصادی صهیونیست‌ها ۸۵ درصد کاهش داشته و چیزی در حدود نیمی از کارمندان و کارگران این بندر نیز بیکار شدند.

همانگونه که در ابتدا اشاره شد، یمنی‌ها در طول چندین سال جنگ در برابر ائتلاف سعودی و حالا چندین ماه ائتلاف غربی و عبری، ابتکارات زیادی را از خود نشان دادند که نتایج آن نیز در عرصه میدان به خوبی مشخص شد. از حملات دقیق موشکی و پهپادی به تاسیسات نفتی آرامکو که جهان را به شوک فرو برد و سرنگون کردن تعداد بسیار زیادی از پهپادهای آمریکا و کشورهایی عربی تا بحث اولین استفاده عملیاتی از موشک‌های بالستیک ضد کشتی در جهان و غرق کردن چند شناور.

در استراتژی نظامی انصارالله و نیروهای مسلح یمن، آنها مانند اکثر کشورهای محور مقاومت به دنبال ترکیبی از نیروهای پیاده چریکی، موشک‌های کروز و بالستیک و همچنین پرنده‌های بدون سرنشین رفته‌اند. اما آنچه بن‌مایه این گزارش است که اخیرا با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای کشف شده، استفاده یمن از یک الگوی دیگر محور مقاومت یعنی استفاده از تونل‌های زیرزمینی است.

یمن و قصه تونل‌ها

کشور یمن با برخورداری از مناطق کوهستانی با مسئله پناهگاه‌های زیر زمینی برای مقاصد مختلف نظامی بیگانه نیست اما تصاویر ماهواره‌ای اخیر نشان می‌دهد یمنی‌ها در ادامه الگوگیری از محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران، با وجود همه مشکلات و کمبودها دست به توسعه شبکه تونل‌های زیرزمینی خود زده‌اند.

تونل‌های زیر زمینی، خصوصا در زیر پوشش کوهستانی، یک فضای خوب برای اختفاء و افزایش سطح بقاء پذیری در میدان نبرد است. در سالهای حکومت علی عبدالله صالح در یمن به سال‌های ۱۹۷۸ تا ۲۰۱۲ میلادی تعداد تاسیسات زیر زمینی خصوصا در کوهستان های اطراف شهر صنعا، پایتخت یمن ایجاد که بخشی از آنها برای انبار تجهیزات نظامی و بخشی از آنها نیز برای پناه گرفتن مقامات دولتی در شرایط خاص بود.

دو تاسیسات زیر زمینی اصلی در این دوران ساخته شده بود که یکی در استان صعده در شمال این کشور در نزدیکی مرزهای عربستان و دیگری تاسیسات زیر زمینی در منطقه‌ای موسوم به الحفا در استان صنعا و در نزدیکی پایتخت این کشور قرار دارد.

با حمله ائتلاف سعودی به یمن از اوایل سال ۲۰۱۵ میلادی به سرعت ورودی‌های این تونل ها هدف قرار گرفتند. در ابتدای کار یمنی ها با توجه به آشنایی کامل به جغرافیای سرزمین خود به سمت کوهستان ها و تونل‌های طبیعی کوهستان‌ها یعنی غارها رفتند. استفاده صحیح یمنی‌ها از عوارض کوهستانی، خصوصا غارها در بحث انجام تک‌های موفق بر علیه نقاط تجمع، سنگرها و ستون‌های ائتلاف سعودی بسیار موفق بود و در بسیاری از موارد جان نیروهای یمنی را نیز در مقابل آتش متقابل سعودی‌ها حفظ می‌کرد.

اما یمنی ها در سکوت کامل و کم کم در این سالها چه در زمان جنگ با سعودی ها و چه بعد از آتش بس، با الگوگیری از محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران مشخصا توسعه این پناهگاه‌ها و تونل‌های زیر زمینی را در سرزمین تحت کنترل خود آغاز کردند.

تصاویر ماهواره ای چه می‌گوید؟

تصاویر ماهواره‌ای در چند دوره زمانی با اختلاف تقریبا طولانی نشان می‌دهد که یمنی ها نه تنها به سمت تعمیر، ارتقاء، عملیاتی کردن و استفاده مجدد از تونل‌های قدیمی رفته بلکه خود نیز ساخت تونل‌های زیر زمینی را نیز آغاز کرده‌اند. تصاویر ماهواره ای مربوط به ژانویه سال جاری میلادی نشان می‌دهد که یمنی‌ها تاسیسات زیر زمینی در استان صعده در شمال یمن را دوباره فعال کرده و یک رشته جاده دیگر را در سمت دیگر این پایگاه اضافه کردند.

جاده قدیمی که از ورودی‌های این پایگاه به سمت راست می رود در نهایت به سمت شهر صعده - یعنی مرکز استان- می‌رود اما جاده‌های جدیدی برای افزایش سطح دسترسی به این پایگاه زیر زمینی در سمت دیگر نیز احداث شده است. در این تاسیسات سه ورودی جدید ایجاد شده است که با توجه به اندازه بزرگ ورودی ها از یک سو و میزان خاک خارج شده از آنها، مشخصا فضای بزرگی در این تونل‌ها برای ماشین‌های نظامی - احتمالا حامل‌های موشکی- در نظر گرفته شده است.

یک تصویر موجود از ورودی‌های تاسیسات زیرزمینی الحفا در استان صنعا مربوط به ابتدای سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد که حداقل دو ورودی به تاسیسات مورد اصابت قرار گرفته و تقریبا غیر قابل استفاده است، اما در تصویر منتشر شده که برای بهار ۲۰۲۲ میلادی است، مشاهده می‌کنیم که این ورودی‌ها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و ورودی‌ها مجددا باز شده و آماده استفاده است.

حجم زیادی از خاک و نخاله‌های ساختمانی تاسیسات قبلی از داخل این سایت قدیمی خارج شده که نشان می دهد یمنی‌ها بحث افزایش مساحت این سایت زیر زمینی را نیز انجام داده و امروز پایگاه زیر زمینی بسیار بزرگتری در این بخش در اختیار دارند.

شهر موشکی یمنی‌ها در جبل آتان

پایگاه موشکی یمن در کمپ نظامی جبل آتان در استان صعده تا قبل از شروع درگیری ها در سال ۲۰۱۵ میلادی ، محل اصلی حضور ناوگان موشک‌های بالستیک اسکاد ارتش یمن بود. یمنی ها بر اساس تصاویر جدید ماهواره ای به تاریخ اول ماه مارس سال ۲۰۲۴ میلادی یک ورودی جدید به زیر کوه در این پایگاه اضافه کرده و همچنین تخلیه حجم زیادی از خاک و تخلیه آن در کنار مسیر منتهی به ورودی تونل در تصویر مشخص است. در این سایت نیز مشخصا یمنی‌ها یک تلاش گسترده برای افزایش فضا به منظور نگهداری از تعداد قابل توجهی از موشک‌ها و پهپادهای خود انجام دادند.

قدرت نوظهور موشکی منطقه با الگوبرداری از ایران

نیروهای مسلح یمن طی سال‌های اخیر به ویژه پس از سال ۲۰۱۵ میلادی، به طور مشخص به سمت توسعه کمی و کیفی تسلیحات در اختیار به ویژه در حوزه موشکی حرکت کرده‌اند و امروز دستاوردهای قابل توجهی در حوزه موشک‌های بالستیک و کروز در اختیار دارند که از این حیث می‌توان یمن را قدرتی نوظهور در حوزه موشکی در غرب آسیا قلمداد کرد. از سوی دیگر یمنی‌ها مشخصا با توجه به تجربه چند ماه اخیر و درگیری مستقیم با آمریکا و ائتلاف غربی به این نتیجه رسیده‌اند که نیازمند توسعه شبکه تونل‌های زیر زمینی خود به منظور افزایش بقاء پذیری سامانه‌های پدافندی و آفندی خود هستند.

آنچه امروز یمنی‌ها آن را آغاز کرده‌اند نویدبخش ایجاد یک شبکه گسترده از تونل‌ها و احتمالا در آینده شهرها و سیلوهای موشکی است. موضوعی که با افزایش تعداد، شناسایی و مقابله با آن را برای هر دشمنی بسیار سخت و دشوار می کند. یمنی‌ها به صورت مشخص در حال الگو برداری از تجربیات جمهوری اسلامی ایران بعد از تمام شدن دوره جنگ تحمیلی هستند، زمانی که علاوه بر توسعه توان موشکی و پهپادی از همان ابتدا بحث توسعه پناهگاه‌های زیر زمینی، سیلوهای پرتاب موشک زیر زمینی و شهرهای زیرزمینی پهپادی و موشکی نیز آغاز شده و امروز به ثمر رسیده است.

نیروهای مسلح یمن و انصارالله به خوبی دریافته‌اند که با ایجاد شدن نوعی آرامش نسبی در دریای سرخ از یک سو و آتش‌بس ادامه دار با عربستان سعودی از سوی دیگر تابعی از شرایط متغیر و پیچیده منطقه بوده و به همین دلیل می‌تواند این شرایط به سرعت از بین برود و مجددا شرایط جنگ در مرزهای یمن حاک شود. به همین علت شرایط فعلی بهترین زمان ممکن برای توسعه توانمندی‌های دفاعی و نظامی کشورشان محسوب می‌شود.