نظام آبرسانی رودخانه زاینده رود به دوره پیش از صفوی برمی گردد

به گزارش ایرنا،ژاله کمالی نژاد چهارشنبه عصر درنشست مروری بر پیشینه مدیریت سنتی آب زاینده رود در اصفهان و طومار منتسب به شیخ بهایی اظهار کرد:از برآیند اطلاعات حاصل از منابع مکتوب داده های سنجش از دور و همچنین آثار و مواد فرهنگی حاصل بررسی های باستان شناختی،می توان چنین استنتاج کرد که قدمت نظام آبرسانی رودخانه زاینده رود و سازه های هیدرولیکی مربوط به آن به پیش از دوره صفوی و تنظیم طومار باز می گردد.
وی افزود: همواره در مناطق خشک و نیمه خشک رابطه مستقیم و معناداری میان شکل گیری استقرارگاه ها و شبکه های آبرسانی  وجود دارد و با توجه به قدمت برخی استقرارگاه های شناسایی شده در فصل نخست،احتمال ایجاد نظام و آبرسانی مذکور  حتی در دوران پیش از اسلام مطرح می گردد.

پژوهشگر باستان شناسی دانشگاه تهران با بیان اینکه استمرار مدیریت سنتی آب زاینده رود از دوره ساسانی تا دوره صفویه برمبنای مدارک تاریخی و مکتوب وجود داشته است،تصریح کرد: نظام آب رسانی کهن در حقیقت به دوره صفوی می رسد که در اسناد حقوقی دوران صفویه ثبت و در اختیار دیوانسالاران مسئول زاینده رود قرار داشته است.
وی افزود:از طومار منتسب به شیخ بهایی دو نسخه موجود است که یکی به صورت تیتر وار اسم مادی ها در آن درج شده اما سیاق نیست و دیگری در اسناد جابر انصاری است که عنوان کرده از طومار صفویه استفاده کرده است.
وی بیان داشت:آنچه به طومار منتسب به شیخ بهایی نسبت می دهند در واقع از دوران صفویه موجود بوده و نسخه ای از آن در اختیار صارم الدوله( پسر مسعود میرزا ظل‌السلطان) بوده است.
وی ادامه داد:نکته جالب  مقایسه سهام آب است که در  متون جابر انصاری و نیز حسینی ابری وجود دارد که یکی از دوران صفویه و دیگری شیخ بهایی بوده و این سهام در این متون متفاوت است.
این پژوهشگر گفت: یکی از سئوالات مهم در مورد زاینده رود و اصفهان این است چرا به تقسیم آب در اصفهان توجه شده است که مهمترین علت آن توسعه کشت و زرع در دوره صفویه،حاکمیت ودارا بودن بزرگترین مالکان زمین،پایتختی اصفهان،جمعیت زیاد و نیز توسعه فضاهای عمومی و مسکونی و کاخ های زیاد و باغات بوده است.
کمالی نژاد بیان داشت:در دوره صفویه نیز ساخت کانال آب رسانی،آبیاری و تدوین اصول تقسیم آب زاینده رود در نظر گرفته شده بوده است.
وی همچنین اضافه کرد: کبوتر خانه های موجود به دوران قبل صفویه بر می گردد که علت آن این بوده که کشاورزان معتقد بودند، کود کبوتر برای روش کشت آبی مفید بوده است،لذا در مزارع کشاورزی برج کبوتر بوده است.

پژوهشگر باستان شناسی دانشگاه تهران  گفت:رودخانه زاینده رود یک جریان دائمی بوده است منتها در برخی از زمان های تاریخ دچار خشکسالی یا کم آبی بوده و در برخی از فصول نیز مصرف آب برای کشت بیشتر بوده است.