استاددانشگاه تهران: آثار فلسفی میرداماد هنوز ناشناخته است

به گزارش خبرنگار ایرنا، غلامحسین ابراهیمی دینانی شامگاه شنبه  در« همایش بین المللی میرداماد و مکتب فلسفی اصفهان» " که در اصفهان  برگزار شد ، افزود: کتاب های این فیلسوف در دسترس است و مطالب بسیار مهمی را بیان کرده که نیاز به کمی حوصله خواننده دارد.

استاد گروه فلسفه دانشگاه تهران ضمن تشریح تفکر میرداماد در خصوص ماهیت فلسفی  تصریح کرد: میرداماد تحلیل های زیادی برای علم "ماهیت"، علم  حدوث و  علم" حرکت" دارد که در علم ماهیت آن انسان از ابهامات به ماهیت پی می برد.

وی ادامه داد: اهل فلسفه باید کتاب های میرداماد را کامل بخوانند و هر چند که میرداماد باور به خویشتن را بسیار قبول داشته و خود را در رده ابو علی سینا می دانست.

ابراهیمی دینانی در پایان گفت: دانشگاه فسلفه و اندیشمندان فلسفه توصیه می کنم آثار میرداماد توجه بیشتری داشته باشند.

در ادامه این نشست،مهدی امام جمعه استاد گروه فلسفه  و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان نیز با اشاره به اینکه فلسفه به دو بخش قبل و بعد میرداماد تقسیم می شود، اظهارداشت: فلسفه برای پویایی و تکان دادن است و با سکون هیچ سر سازگاری ندارد و همواره در تلاش است که وضعیت را درواقع به سمت مطلوب پیش ببرد تا به تعالی برسد.

وی افزود: فلسفه نظام اندیشه و عمل است برای تعالی و تکامل، برای همین ملاصدرا فلسفه را نوعی سفر می داند تا انسان را یک گام به جلو ببرد و یا فلسفه را  کارکرد برق دادن و جلا دادن عنوان کرده است.

استاد گروه فلسفه  و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: اگر تاریخ اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زمان میرداماد را بررسی کنیم متوجه شکل گیری یک سطحی نگری و ظاهر گرایی دینی هستیم که میرداماد آن را رصد و متوجه شده است.

وی ادامه داد:  در واقع یکی از مهمترین مسائل متوجه شدن میرداماد از این مساله در طلیعه شکل گیری علوم عقلی است و میرداماد نسبت به عقل بسیار متعصب بوده و کوچکترین توهین به بی عقلی را تحمل نمی کرد.

امام جمعه گفت: یکی از آثار میرداماد به شناسایی جهالت ها و جهالت های سیستماتیک شده اختصاص داده است و در واقع در آن کتاب  جاهلیت شکل گرفته بر بت های جاهلی را مورد بررسی قرار داده است.

  حجت الاسلام مجید هادی زاده استاد حوزه و دانشگاه در این نشست به بررسی وضعیت دوران میرداماد پرداخت و افزود: در زمان میردامادگسست  های زیادی وجود دارد و یکی از آنها گسست و غفلت  شارهان زنده تاریخی، مدافعان و منتقدان است که در میرداماد بین دو جریان شارهان ومدافعان و نیز منتقدان بوده که شارهان یک نگاه بسته ای داشته اند.

وی افزود: یکی  از این جریان ها با وجود همه کاستی ها جریان توازی جغرافیایی  و به  شارحان، مدافعان و منتقدان میرداماد در شبه قاره هند بر می گردد که در اواسط قرن هفتم تا اواخر قرن ۱۲ هندوستان بزرگترین طرف دادو ستد فرهنگی باایران بوده و علاوه بر زبان، ادبیات، طب، عرفان، آیین رزم و بزم، اقتصاد، آداب حکومت داری هم بوده است.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت:آن زمان مباحث فلسفی در زمان سلطان محمد اوج می گیرد و مباحثی همچون حقیقت، حدوث و قدم، ارتباط وجود و ماهیت، رابطه حقیقت خارجی با دوگانه وجود  و ماهیت  و نسبت شریعت و فلسفه  در سطر منازعات فلسفی آن دوره قرار و مطرح می شود.

وی ادامه داد: در قرن دهم  و یازدهم هجری آثار میرداماد وارد شبه قاره هند می شود و ۴۰ الی ۴۵ چهره تاریخی فلسفی تا این اواخر قرن سیزده به زنجیره ای از حدوث  و شناخت، فسلفه میرداماد و نظریه حدوث ، وجود و ماهیت و نسبت شریعت و فسلفه  و مصداق فلسفه که  حکمتی یمانی است می پردازند اما شاخه های ناشناخته شده ای برای پژوهش و مقاله رساله هنوز وجود دارد.

گفت: آثار میرداماد از طریق چهار واسط به شبه قاره هند رفته که ابندا مکاتبات درباری، دوم نامه نگاری های شاگردان هندی میرداماد، سوم خویشان و بستگان میرداماد ودر نهایت متون درسی بوده است.

مکتب اصفهان نگاه کلامی به فلسفه دارد 

دانشیار گروه فلسفه دانشگاه اصفهان نیز در ادامه این همایش گفت: مکتب فلسفی اصفهان در خدمت دین است و می‌توان گفت که مکتب اصفهان، نگاه کلامی به فلسفه دارد.

 حامد ناجی افزود: در تاریخ نگاری اندیشه اسلامی گسست های فراوانی وجود دارد که یکی از آنها غفلت از زنجیره تاریخی شارحان، مدافعان و منتقدان هر اندیشمندی است.
وی گفت: جریان غفلت تا حدودی شناخته شده می باشد؛ اما معمولا اسیر نگاه ایستاو  بسته است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: جریان شارحان، مدافعان و منتقدان میرداماد تا شبه قاره هند ادامه یافته موضوعی که شناخته شده است.
به گفته ناجی، در اواسط قرن هفتم تا اوخر قرن دوازدهم هجری، قمری هندوستان بزرگترین دادوستد علمی با ایران را داشت.
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه اصفهان گفت: علاوه بر زبان و ادبیات فارسی که بسیار مشهور است در حوزه هایی چون طب، عرفان، آسیب رزم، بزم، جهان بینی، آداب حکومت و اقتصاد دادو ستدهای فراوانی بین اندیشمندان ایران و هندوستان برقرار شد.

وی گفت: هر چند مکتب فلسفی اصفهان حاشیه‌ای از فلسفه ابن سیناست؛ اما میرداماد اولین فیلسوف جهان اسلام به شمار می‌رود که معتقد است هر عالمی برای خود ضوابطی دارد.
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه اصفهان ادامه داد: از نکات قابل تأمل این است که اغلب آثار فلسفی میرداماد ناقص است، البته احتمال دارد که  آثار میرداماد کامل به ما نرسیده، چرا که آثار وی بهم مرتبط هستند و به خط میرداماد آثار موجود است پس در ناقص بودن آن هدفی نهفته است.
وی با بیان اینکه فلسفه همیشه به دنبال پرسش مطرح می‌شود افزود: اگر ما پرسشی داشته باشیم باید یکسری مقدماتی را مطرح کنیم تا این پرسش را پاسخ دهیم.
وی ادامه داد: مکتب فلسفی اصفهان متأثر از این سوال بوده که آیا می‌شود اندیشه شیعه را در یک نظام عقلانی تبیین کرد؟
ناجی خاطرنشان کرد:  در کتاب القبسات میرداماد بیان شده که حدوث عالم یکی از مباحث مورد اتفاق ادیان است، اما میرداماد نظریه‌ای را بیان کرده است  که حدوث عالم را مبتنی بر دلایل دینی مطرح می‌کند.
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه اصفهان افزود: میرداماد در آثار خود خلاف آثار ملاصدرا و ابن‌عربی، از ورود به بحثی که منجر به انسان‌واره تشبیه شدن خداوند شود، دوری می کند.
وی تاکید کرد: در تئوری انسان واره بودن خداوند، پروردگار بر کل عالم تسلط دارد و در عین حالی که متعلق به عقل و چشم و دست و پا نیست و با بریده شدن دست و پا؛ نفس انسان از بین نمی‌رود.
ناجی افزود: در این اندیشه خداوند در همه ابعاد عالم با وجود نزاهت وجودیش حضور دارد و بدین گونه مکانی نخواهد بود که حضرتش در آن حضور نداشته باشد.

" همایش بین المللی میرداماد و مکتب فلسفی اصفهان»  در ادامه برنامه های هفته فرهنگی اصفهان که از ۱۲ تا ۱۹ اردیبهشت امسال در حال برگزاری است ، در کتابخانه مرکزی شهرداریاین کلانشهر برپاشد.

میر برهان‌الدّین محمّدباقر استرآبادی نامور به «میرداماد» و «معلّمِ ثالث»، متخلّص به اشراق؛ فیلسوف، متکلم و فقیه برجستهٔ دورهٔ صفویه و از ارکانِ مکتب فلسفی اصفهان است. میرداماد فرزندِ میر شمس الدین محمد استرآبادی مشهور به داماد و از سادات حسینی گرگان است. محمد استرآبادی با دختر علی بن عبد العالی معروف به محقق کرکی ازدواج نمود و به همین خاطر او را داماد نامیدند. میرداماد این لقب را از پدر خود به ارث برده‌است. وی از دوستان نزدیک شیخ بهائی بود. دربارهٔ سال تولد او، اطلاعات کافی در دست نیست؛ ولی کتاب «نخبة المقال فی اسماء الرجال» تولد او را سال ۹۶۹ ذکر کرده‌است.