خداحافظی آفت شب‌پره شمشاد از عرصه‌های جنگلی غرب مازندران

 حسین لزربنی روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : معمولا لارو این آفت در فصول زمستان ، بهمن و اسفند ماه شروع به رشد و نمو می کند و زمان طغیان آن ها نیز در خرداد ماه است و خوشبختانه طی بازدید های به عمل آمده از سطح شمشادهای آسیب دیده و حتی جوانه زده به صورت خودرو در مناطقی از پارک جنگلی سی سنگان ، طرح جنگلداری گلندرود ، شهرستان های عباس آباد و رامسر ردپایی از این آفت دیده نشده است و این نشان می دهد این آفت از بین رفته است. 

وی با اظهار این که شمشاد گونه ای دیر رشدی است، توضیح داد: هم اکنون در این نقاط شاهد سبز شدن جوانه های شمشاد هستیم که با توجه به رشد سالانه حدود یک سانتی متر سال ها زمان خواهد برد تا این جوانه ها به درخت تنومند تبدیل شوند.

کارشناس گیاه پزشکی اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران - نوشهر گفت : برای احیای این گونه ارزشمند ، طی دو سال گذشته حدود ۶۰ هزار نهال در حوزه منابع طبیعی این منطقه تولید برای کاشت به مرکز تولید بذر شهرستان آمل انتقال داده شد .

آفت موسوم به شب پره برگخوار نخستین بار در مازندران خرداد ماه سال ۹۵ در شمشادهای ۵۰ هکتار از پارک جنگلی بنفشه چالوس مشاهده شد و به دلیل سرعت بالای زادآوری این گونه مهاجم در سراسر جنگل‌های شمال پراکنده شد و این آفت تمامی سطح رویشگاه های شمشاد غرب مازندران به گستره حدود هشت هزار و ۵۰۰ هکتار در برگرفت و سبب خشکیدگی و نابودی این گونه کمیاب و ارزشمند جنگلی در این منطقه شد.

طبق گزارش سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ، در دو سال گذشته به خاطر محدودیت های مبارزه شیمیایی درعرصه های طبیعی و شدت حمله بیماری آفت شب پره شمشاد و نیز حفظ ژنوم این گونه نادر ، موضوعی تحت عنوان شرایط "برون جا" در دستور کار این سازمان  قرار گرفت و حدود ۱۶۰ هکتار تحت عنوان مرکز بذر با رعایت کامل پروتکل ها در شهرستان آمل برای کاشت حدود ۶۰ هزار نهال مکان یابی و اجرا شد.

شرایط برون جا یا به عبارتی حفاظت برون جا ، مجموعه فنونی است که در خارج از زیستگاه یا رویشگاه های طبیعی، گونه های هدف از طریق نمونه برداری ، انتقال و ذخیره سازی گونه ها با تمرکز بر تکثیر در شرایط محدود و بسته انجام می شود.

مسئول مرکز بذر جنگلی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور سال گذشته اعلام کرده بود که نهال شمشاد از نهالستان های حوزه های منابع طبیعی از حوزه ادارات کل منابع طبیعی چهارگانه شمال کشور شامل گیلان ، مازندران - نوشهر ، مازندران - ساری و گلستان به مرکز بذر جنگلی شهرستان آمل انتقال یافته و در این عرصه به گستره حدود ۱۶۰ هکتاری کاشته شد.

بهرام ناصری آن زمان گفته بود که به خاطر دور بودن از رویشگاه های شمشاد ، امکان مبارزه شیمیایی ، محصور بودن و حفاظت کامل ، برخورداری سابقه وجود شمشاد در گذشته نه چندان دور و وجود عرصه های دست کاشت دارای پوشش و سرشت سایه پسندی برای کاشت این گونه ارزشمند مکان یابی شده و حدود ۶۰ هزار اصله نهال شمشاد که بیشترین آن مربوط به حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری غرب مازندران است در سطح حدود شش هکتار در عرصه ۱۶۰ هکتاری کاشته شده است.

در حال حاضر از گستره حدود ۱.۹ میلیون هکتار عرصه های جنگلی شمال کشور، حدود ۷۲ هزار هکتار آن رویشگاه های شمشاد است.
شمشاد هیرکانی با نام علمی بوکسوس هیرکانا (Buxus hyrcana) درختی همیشه سبز و بومی جنگل های هیرکانی در شمال ایران است که در فهرست گونه های گیاهی در خطر انقراض اتحادیه بین المللی حفظ طبیعت (IUCN) قرار دارد.
این گونه درخت به عنوان پناهگاه حیات وحش و نماد میراث جنگل های شمال ایران قلمداد می شود و بهترین رویشگاه آن در ارتفاع ۲۰ تا ۴۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد ولی تا ارتفاع حدود یک هزار و ۲۰۰ متری در مناطق مختلف جنگلی استان های گیلان، مازندران و گلستان نیز می روید.