خواسته‌های کشاورزان خراسان شمالی از دولت جهادی

به گزارش ایرنا، شماری از کشاورزان خراسان شمالی با معیشتی دانستن کار کشاورزی در این استان، بر این اعتقادند که این قشر با وجود تلاش و زحمات زیادی که متحمل می‌شوند، نتیجه اقتصادی چندانی نمی گیرند و درآمدشان بسیار کاهش یافته است.

یک کشاورز بجنوردی با اشاره به وجود مشکلات زیاد در روستاهای استان، گفت: هم اکنون بیکاری در روستاها بیداد می‌کند، بخش زیادی از جمعیت در فقر به سر می‌برند و به اجبار به سمت حاشیه شهرها مهاجرت می کنند.

فرهاد قدیمی افزود: قشر روستایی زمین کمی در اختیار دارند که البته آن هم پراکنده و کوچک مقیاس است و به نوعی آن را تنها برای تأمین مواد غذایی مصرفی خانواده خود بهره برداری می‌ کنند.

وی گفت: مشکلات اقتصادی در روستاها در این روزها گلوی کشاورزان را فشرده است حتی برخی از آنان به اجبار رو به فروش زمین های خود آورده اند.

این کشاورز که زمین پدری خود را خرد کرده و به فروش می رساند، اظهار داشت: برای تامین زندگی چاره ای جز فروش زمین کشاورزی خود نیافته ام، با وجود اینکه به جز کشاورزی کار دیگری از عهده ما بر نمی آید اما هم اکنون کشاورزی نیز سودی ندارد.

وی با بیان اینکه کشاورزان در خشکسالی‌های اخیر خسارت زیادی متحمل شده اند، گفت: متأسفانه بخشی از باغ ما خشکیده است و حتی بارندگی های نسبتا مطلوب امسال هم، نتوانست باغ متاثر از خشکسالی های پیاپی را، به بازدهی و سود مناسب برساند.

قدیمی، کمبود آب را یکی از اساسی‌ترین مشکلات روستاییان خواند و بیکاری و فقر را از نتایج آن دانست و گفت: هم اکنون بیشتر مردم روستاها بیکار هستند چرا که زمین کشاورزی زیادی برای کشت و کار در اختیار ندارند.

یکی دیگر از روستاییان خراسان شمالی گفت: متأسفانه روستای ما از جوانان خالی شده است، چرا که بیشتر آنان برای کار به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده اند.

اصغر کیکانلو افزود: مهاجرت جوانان به شهرهای بزرگ علاوه بر خالی کردن روستاها از جمعیت تولید کننده، برخی مشکلاتی اجتماعی را برای خانواده‌های آنان به وجود آورده است.

یکی از تاکداران بجنوردی گفت: با وجود اینکه این استان از نظر تولید انگور در کشور رتبه خوبی دارد اما کشاورزان هرساله با مشکلات مختلفی مواجه هستند که کمبود نقدینگی از دغدغه‌های اصلی آنان است.

کریم رحمان زاده، نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی، کمبود ماشین آلات مورد نیاز بخش کشاورزی، کمبود آب، نبود بازار مناسب برای فروش تولیدات را از عمده مشکلات این بخش دانست.

وی گفت: به علت نبود الگوی کشت نیز کشاورزان هرساله از این ناحیه ضرر می‌بینند، اگر امسال محصولی گران شود سال آینده بیشتر کشاورزان اقدام به کشت آن محصول می‌کنند که متأسفانه قیمت در نهایت بسیار پایین می‌آید.

وی اظهار داشت: در برخی از سال‌ها آنچنان قیمت محصول پایین می‌آید که حتی این قشر محصول را برداشت نکرده و آنرا در زمین رها می‌کنند، برخی از سال‌ها پیاز، گوجه فرنگی و سیب زمینی و حتی محصولات باغی، قربانی این وضعیت می شوند چرا که حتی هزینه کارگر نیز از فروش محصول به دست نمی‌آید.

رحمان زاده گفت: کمبود منابع آبی و خشکیدن چشمه‌ها باعث شده بود برخی از کشاورزان دیمکار و حتی آبی کار، مزارع خود را با تانکر آبیاری کنند که این امر موجب بالا رفتن هزینه‌ها، کاهش تولید و نارضایی این قشر زحمتکش شده است.

این تاکدار بجنوردی افزود: در سال‌های زراعی گذشته، بسیاری از کشاورزان و باغداران استان به دلیل خشکسالی و گسترش آفات و بیماری‌ها، دچار خسارت‌های مالی شدیدی شدند که برخی از آنان فعالیت در این عرصه را رها کرده و به شهرها کوچیدند.

وی گفت: روستاییان معمولا به صورت سنتی تعدادی دام نیز در اختیار دارند که با توجه به خشکسالی سال های اخیر، با کاهش علوفه مواجه شده و حتی توان خرید علوفه برای آنها را ندارند و به اجبار دام های داشتی خود را نیز به فروش می رسانند.

بنابر اعلام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی، سال گذشته افزون بر ۴۴ درصد عرصه‌های زراعی این استان با کم آبی مواجه بود و برخی کشاورزان درختان خود را قطع کرده و به کشت گیاهان کم آب طلب روی آوردند.

در سالیان اخیر برخی از تاکستان‌های مناطق شرقی استان، از جمله شهرستان فاروج به علت کمبود بارندگی و آب، قلع و قمع شده و زمین‌ها زیر کشت زعفران رفته است.

خشکسالی‌های پی در پی، نبود بارش باران در زمان مناسب، هدررفتن آب‌های سطحی و رواناب ها، وجود چاه‌های غیرمجاز، گسترش بیماری‌ها و آفات، وجود حوادث از جمله جاری شدن سیل، تگرگ، توفان و حتی رانش زمین باعث خسارت‌های زیادی به بخش کشاورزی استان و روستاییان شده است که در این سال‌ها برخی از افراد این قشر تولید کننده رمق خود را از دست داده اند و بخشی از آنان نیز به نوعی معیشت خود را تنها برای چند ماه تأمین می‌کنند.

به طور میانگین هر کشاورز در استان خراسان شمالی ۳.۵ هکتار زمین در اختیار دارد که همین وضعیت کشاورزی این استان را از اقتصادی به معیشتی تبدیل کرده است.

شمار بهره برداران بخش کشاورزی خراسان شمالی ۸۲ هزار نفر عنوان شده است، این استان ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که این میزان برابر ۱۱.۴ درصد مساحت کل این خطه است.

دلایل اصلی خُرد شدن زمین‌های کشاورزی اجرای طرح اصلاحات اراضی و واگذاری زمین به دهقانان، قانون ارث، تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی مجاور شهرها و اختصاص به ساخت و ساز ساختمان‌ها و خرید و فروش اراضی کشاورزی است.

واگذاری زمین به فرزندان به عنوان ارث یکی دیگر از مشکلاتی است که برخی کشاورزان برای اشتغال فرزندان قطعاتی از زمین خود را به آنان واگذار می‌کنند تا از این طریق امرار معیشت کنند.

نبود امکان استفاده از فناوری های نوین از جمله ماشین آلات بخش کشاورزی و سامانه آبیاری نوین و استفاده از الگوی کشت مناسب در بخش کشاورزی از دیگر مشکلات خرد شدن مزارع است.

هم اکنون ساماندهی وضعیت روستاها به برنامه ریزی بیشتر نیازمند است چرا که اگر روند کاهش درآمد در روستا ادامه داشته باشد مهاجرت گسترش می‌یابد که این امر روستاها را خالی از سکنه می‌کند و با کاهش جمعیت روستاها، حاشیه نشینی در شهرها افزایش می یابد که این آسیب نیز مشکلات زیادی را به همراه خواهد داشت.

وجود مشکلات متعدد در نواحی روستایی خراسان شمالی باعث شده است که حدود ۱۰۰ هزار نفر از جمعیت این خطه در مناطق غیر برخوردار سکونت بگیرند که اکنون با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند.

خراسان شمالی ۸۶۳ هزار نفر جمعیت دارد که از مجموع این جمعیت ۴۴ درصد در روستاها سکونت دارند و بخشی از جمعیت شهرنشین نیز به نوعی با روستا در ارتباط هستند. این استان علاوه بر جمیعت روستایی افزون بر پنج هزار خانوار عشایری شامل ۳۰ هزار نفر جمعیت دارد.

خراسان شمالی با وسعتی بیش از ۲۸ هزار کیلومتر از شمال و شمال شرقی دارای مرز مشترک با جمهوری ترکمنستان به طول ۳۰۱ کیلومتر است و از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب با استان سمنان و از غرب با استان گلستان همسایه است.

این استان دارای ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی است که سالانه افزون بر ۲ میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی در آن تولید می شود و علاوه بر تامین نیاز استان بخش زیادی به سایر استان ها از جمله تهران و مازندران حمل می شود و بخشی نیز صادر می شود.

توانمندی‌ها

وجود مرزی ۳۰۱ کیلومتری بین خراسان شمالی و ترکمنستان از ظرفیت‌های ممتاز این استان است اما این مرز بسته است و به دلیل نبود هیچ گذرگاه و بازارچه مرزی تا کنون از این ظرفیت به خوبی استفاده نشده است.

وجود معادن خوب، ظرفیت و پتانسیل دیگری در این استان است که می‌تواند منجر به تحول در اشتغال و رونق اقتصادی استان در مناطق روستایی شود اما تا کنون به درستی به آن توجه نشده است.

اسب ترکمن، یکی از ظرفیت‌های ناب در شهرستان مرزی راز و جرگلان استان خراسان شمالی است که به عنوان خاستگاه نابترین نژاد اسب ترکمن، اکنون بیش از هزار سر اسب را در خود دارد.

نبود پیست اسبدوانی، نبود باشگاه‌های سوارکاری و نبود سایر زیرساخت‌ها سبب شده تا اسبداران این خطه مرزی نتوانند به سود اقتصادی فعالیت خود دست یابند.

اسب ترکمن، به عنوان ذخیره ژنتیکی در بخش دام استان، ظرفیتی است که می‌تواند اقتصاد روستاهای محروم مرزی و ترکمن نشین راز و جرگلان را دچار تحول کند و این امر نیازمند برنامه ریزی و توجه بیشتر مسوولان امر است.

مردم شهرستان ترکمن نشین راز و جرگلان علاقه و البته توانمندی بسیار بالایی در حوزه نوغانداری دارند. پرورش کرم ابریشم و تولید پیله در این منطقه، از پتانسیل‌هایی است که رونق آن در روستاهای این دیار نیازمند حمایت بیشتر است و در صورت توجه و تکمیل زنجیره تولید می تواند اقتصاد این منطقه را متحول کند.

ترکمن‌های راز و جرگلان، با نخ‌های ابریشمین که از پیله‌های تولیدی خود به دست آورده اند، فرش‌های دوروی خاص و منحصر به فردی می بافند که در جای جای جهان، خواهان و خریدار دارد و گفته می شود که فرش دو روی ابریشم در این سال ها، بازار خود را از دست نداده و همچنان متقاضیان خود را دارد.

غنای گیاهان دارویی از دیگر ظرفیت‌هایی است که در خراسان شمالی به خوبی می‌تواند منجر به تحول اقتصادی نواحی روستایی شود. با ترویج کشت و توسعه گیاهان دارویی هم می‌توان از بهره برداری‌های غیراصولی این بخش جلوگیری کرد و هم ممر درآمدی برای روستاییان محروم منطقه ایجاد کرد.
 

کشاورزی در خراسان شمالی بیشتر معیشتی است تا اقتصادی

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: به طور میانگین هر کشاورز استان ۳.۵ هکتار زمین دارد که این وضعیت کشاورزی را برای ۸۲ هزار نفر بهره بردار این بخش به امری معیشتی تبدیل کرده است.

محمد محمدزاده با اشاره به آثار خشکسالی و کاهش بارندگی ها افزود: تا حدود ۱۵ سال پیش در این استان بیش از ۷۰۰ رشته قنات وجود داشت که هم اینک این رقم به کمتر از ۶۳۰ رشته رسیده است.

وی بر ضرورت بازسازی و احیای قنوات تاکید کرد و افزود: در سال های اخیر دبی برخی از قنات ها نیز کاهش چشمگیری یافته است.

وی با تاکید بر لزوم توسعه سامانه های آبیاری نوین اظهار داشت: اجرای طرح های کوچک تامین آب، انتقال آب با لوله و احداث جاده بین مزارع از دیگر مواردی است که باید مورد توجه دولتمردان قرار گیرد.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: پارسال هزار و ۲۰۰ هکتار از کشتزارهای استان به سامانه آبیاری نوین مجهز شد که بهره‌برداران در این زمینه بیش از ۱۸ میلیارد تومان تسهیلات گرفتند که در سال ۹۹ نیز به همین میزان از کشتزارهای استان به سامانه آبیاری نوین تجهیز شده بود.

وی اظهار داشت: تاکنون ۳۹ هزار هکتار از اراضی کشاورزی این استان به سامانه آبیاری نوین تجهیز شده است.

وی گفت: طبق برآورد اولیه ۵۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان قابلیت لازم برای اجرای طرح های آبیاری تحت فشار را دارد که در صورت اقدام، با احتساب طرح های اجرا شده این سطح به حدود ۹۵ هزار هکتار می رسد.

وی گفت: راندمان آبیاری در سال های ۹۲ در سطح اراضی این استان ۳۴ درصد بود که با اجرای طرح های آبیاری نوین اکنون این شاخص به حدود ۴۷ درصد رسیده است.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی تاکید کرد: اعتبارات خوبی برای توسعه سامانه‌های نوین آبیاری در زمین‌های کشاورزی دیده شده و انتظار می‌رود کشاورزان از این فرصت نهایت استفاده را بکنند.

 مطالبات این سازمان از هیات دولت به استان

محمدزاده، تخصیص اعتبارات لازم برای مطالعه زیرساخت های شهرک های صنعتی، دارویی و باغی در اراضی شیب دار استان، اصلاح و نوسازی باغ ها، ایجاد سامانه صدور سند برای اراضی کشاورزی و رفع تداخلات و کاداستر، ایجاد زیرساخت های لازم برای توسعه نوغانداری و حمایت از واحدهای پرورش اسب اصیل ترکمن را از مطالبات کشاورزان خراسان شمالی برشمرد.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی همچنین پیگیری صادرات اسب، مرمت و بازسازی و نگهداری ایلراه های عشایری، حمایت از شرکت های دانش بنیان، تکمیل مطالعات آبخیزداری و پرورش ماهی در قفس پشت سدهای کشاورزی را از دیگر خواست های کشاورزان استان از دولت سیزدهم دانست.

هم اکنون بین ۳۱ تا ۳۷ درصد از جمعیت ۸۶۳ هزار نفری استان خراسان شمالی در بخش کشاورزی فعال هستند.

سرانه زمین کشاورزی به ازای جمعیت این استان نیز سه هزار متر مربع است که از این منظر از میانگین کشوری بالاتر است، زیرا سرانه زمین کشاورزی برای هر ایرانی ۲ هزار متر مربع است.

کارشناسان امر بر این باورند که ساماندهی وضعیت روستاها به برنامه ریزی بیشتری نیازمند است، چرا که اگر روند کاهش درآمد در روستاها ادامه داشته باشد مهاجرت آنان به شهرها را گسترش داده و روستاها را از سکنه خالی می کند که با کاهش جمعیت روستاها، حاشیه نشینی در شهرها افزایش خواهد یافت و یقینا این امر آسیب زا خواهد بود.