به گزارش ایرنا، گستردگی فضای مجازی سیطره دنیا را آنچنان در نوردیده است که گویی زندگی بدون آن ممکن نیست اما یک نگاه خوشبینانه همواره یادآوری می کند، دنیای الکترونیک حتی اگر از این هم گسترده تر شود کتاب کاغذی همچنان آینده خود را خواهد داشت و تکنولوژی هم راه خود را می‌رود و هیچ کدام نمی‌توانند سد راه دیگری شوند اما آنجا که در کنار هم باشند، قدرت و عظمت شان از آنچه که هست چندین برابر می‌شود.
این نگاه خوشبینانه در واقع نوعی تاکید بر همان سواد رسانه ای است که به نوعی بر استفاده کاربردی و هوشمندانه از فضای مجازی تاکید دارد، تاکیدی که محور آن بر استفاده درست از تکنولوژی و داشتن برنامه و آموزش پیش می‌رود، به عبارتی به جای حضور منفعل و پذیرنده در این فضا با خواندن، آموزش و کتابخوانی می‌توان حضور پرسشگرانه، موثر و پویاتری داشت.
ارتباطات الکترونیک در بستر فضای مجازی با تمام کارایی مثبت خود در عرصه اطلاع رسانی و خبر و ارتباطات اما در حوزه کتاب و کتابخوانی نمی توانند جایگزین بی بدیلی باشند این فضاها می‌توانند مکمل باشند، بعبارتی آسان تر فضای مجازی را باید فرصتی برای توسعه کتاب و نشر دانست.
شبکه‌های ترویج و کتابخوانی، کتابخانه‌های و فروشگاه کتاب مجازی، خبرگزاری‌های کتاب، کتاب‌های الکترونیکی، نرم‌افزارهای موبایل، وب‌سایت‌های ناشران و دیگر صنوف نشر، شبکه‌های اطلاع‌رسانی و ترویج کتاب فرصت‌های فضای مجازی را برای کتاب نشان می‌دهند.
در عین حال همواره باید دانست که صرفا نگاهی گذرا و پذیرش بی چون و چرای آنچه که در این فضا به اشتراک گذاشته می‌شود به درک عمیق و کاملی از موضوعات منتهی نخواهد شد و بدتر آنکه گاه اکتفا به همین سطح کم عمق دانستن فرد به احساس دانایی کاذب می‌رسد.
کارشناسان حوزه ارتباطات بر این باورند که فضای مجازی نسبت به رسانه‌های ماقبل خود توان و نفوذ بیشتری دارند، فضای مجازی حوزه چند رسانه‌ای است که متن را با تصویر، پویانمایی و صوت توام کرده است پس با توجه به قابلیت‌های فضای مجازی می‌توان نتیجه گرفت که این فضا می‌تواند جذابیت‌ها و نفوذ کتاب را افزایش دهد.
آنچه مهم است ورود کتاب به زندگی مردم است فعالان اجتماعی و فرهنگی معتقدند، با ظهور و گسترش فضای مجازی در سالیان اخیر سبد فرهنگی خانواده‌ها دچار تغییرات گسترده‌ای شده است و شاید بتوان گفت که فضای مجازی تاثیر منفی بر این فضا گذاشت که برنامه ریزان و مسوولان فرهنگی باید به دنبال تدابیر لازم باشند یک راه معرفی و تبلیغ کتاب از هر راه ممکن است.
نقد دیگری که به فضای مجازی در حوزه کتاب و کتابخوانی وارد می شود این است که اندازه پیام رسان های مختلف به گونه ای است که سطح عمومی خواندن متون بلندی همانند کتاب را کاهش می دهد، به طوری که افراد دیگر حوصله خواندن کتاب را ندارند و همین خود سرآغاز سرگشتگی از سویی و ابتلا به توهم دانایی از سوی دیگر است، کاربرانی متوهم با دانسته هایی گوناگون، ولی نه به هیچ وجه عمیق اقیانوس‌هایی با عمق یک بند انگشت! از این منظر فضای مجازی به فروشگاه عظیمی می‌ماند که با شعبه های بی شمارش در کار تولید فست فودهای اشتها آور و تکثیر سیری کاذب است.
جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی در این خصوص می‌گوید: از دید جامعه شناختی آشفتگی فرسته ها(Post) در شبکه های اجتماعی، بی نظمی و آشفتگی نظام اجتماعی را باعث می‌شود، مطابق این تلقی، همچنان که مناسبات اجتماعی به ویژه در یک دهه پشت سر دچار ناهنجاری‌ها و بی سامانی‌های بحران زا شده است و آحاد افراد جامعه در حالت تعلیق و تردید و استیصال به سر می‌برند، شبکه‌های اجتماعی را نیز طوفان روزمره خویی و سطحی نگری در نوریده است.
سلمان احمدوند گفت: اگر در خیابان و یا ضیافت‌های فامیلی آراستگی و برخورداری از رخت و رخسار آرامش خاطر است، در شبکه های اجتماعی هم بیم ریزش پیروان (Fallowers) و اعضا (Members) و تقلا برای افزودن بر شمار آنان دغدغه ای همیشگی است.
احمدوند افزود: بزرگ ترین قربانی این سیاق آشوبناک را کتاب می دانم! کتاب باشکوه؛ باغ پر سخاوت اندیشه های ناب که بی هیچ گمان عالی ترین اختراع ذهن بشر و فاخرترین متاع بازار اندیشه است، کتابی که حتی پیش از سکه شدن کار شبکه های اجتماعی و کره گیر شدن امپراتوری اینترنت، نفس هایش به شماره افتاده بود.
وی افزود: سرچشمه همه کاستی ها و کژی ها در ظرف جامعه و بر بستر مناسبات پیچیده و نو شونده اجتماعی، با نظر به نمونه ایران اسلامی، نبود فرهنگ بهره جویی شهروندانه از اینترنت و شبکه های اجتماعی است، هر تغییر رهایی بخش و اصلاح راستینی در نظام اجتماعی از «نهاد تعلیم و تربیت» آغاز می شود، تا آن هنگام هر چه بگوییم و هر کار که کنیم، دویدن در پی باد است.
به گفته این جامعه شناس، فضای حاکم بر فضای مجازی به این صورت است که کاربران هر کار می کنند تا به بالا رفتن از نردبانی که از جنون شهرت بر فراز شده است، برای خود در جهان ناآرام مجازی و شبکه های پر تلاطم ولی روزمره اندود اجتماعی نام و کامی دست و پا کنند، از همرسانی (Share) عکس غذاهایی که خورده اند تا درج رتوش شده تصویر خود دراین فضا دریغ نمی کنند.
احمدوند افزود: به نظر می رسد که آدمی هیچ گاه به مانند امروز که راست ترین سخن در وصف آن، عصر آوار و انفجار ارتباطات و اطلاعات است، برای نمایاندن خود در آیینه حضور دیگران هرگز تا این اندازه حریص نبوده است! تلاش برای دیده شدن قوی ترین میل آدمی در زمانه اکنون شده است.
در همین ارتباط می توان یادآوری کرد؛ در گذشته نه چندان دور پاتوق‌های فرهنگی مانند کافه کتاب زیاد بود دوست داران کتاب حتی کسانی که خیلی اهل کتاب خواندن هم نبودند و منتقدان کتاب هم در این جلسات حضور داشتند امروزه اما به نظر می رسد همان میل به دیده شدن با ابزار کتاب بیشتر از این عمل خواندن کتاب بیشتر شده است و کارایی آن جلسات پیشین را دیگر ندارد.
با بازگشت به آن نگاه خوشبینانه در مورد کتاب که در هر حال کتاب آینده خود را دارد و تکنولوژی هم راه خود را می رود می توان گفت؛ حتی نسخه‌های پی دی اف و الکترونیک می‌تواند پشتوانه‌ای برای نسخه‌های چاپی باشند.
در این خصوص دانش آموخته علوم ارتباطات می گوید: این نگاه خوشبینانه در واقع نوعی دعوت به همراهی کردن عرصه کتاب و کتابخوانی با فضای مجازی و بهره گرفتن از ظرفیت ارتباطات الکترونیک به منظور رونق بخشی به کتابخوانی است.
فاطمه خدایی افزود: در ادامه این نگاه خوشبینانه می توان به این سمت رفت که استفاده از اپلیکیشن کتاب الکترونیک و کتابخوان را رواج بیشتری داد و قواعد آموزشی مرتبط را هم آموزش داد تا بتوان بخشی از سردرگمی که در حیطه شبکه های اجتماعی و فضای مجازی در ارتباط با کتاب و کتابخوانی وجود دارد را جبران کرد.
خدایی گفت: دغدغه مهم دیگر در حوزه فضای مجازی کتاب کاغذی است، هرچند فضای مجازی فرصت است اما کتاب کاغذی رسانه‌ای است که از لحاظ اقتصادی و فرهنگی نباید نادیده گرفته شود. فضای مجازی می تواند به کمک کتاب کاغذی بیاید بدون اینکه خدشه ای به فضای کتاب چاپی وارد کند.
این کارشناس ارتباطات می گوید: استفاده از گستردگی شبکه های اجتماعی در بستر فضای مجازی و دسترسی افراد به سطح اندکی از اطلاعات در حوزه های مختلف اتفاق بدی نیست اما وقتی سخن از مطالعه و کتابخوانی و دانش می شود این ۲ قابل مقایسه با هم نیستند بعبارتی آن فضا که با نام فضای مجازی می شناسیمش لازم است اما کافی نیست و بهترین مکمل برای آن، بازگشت به کتاب است.
نظر شما