رضا راحت دهمرده روز یکشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بیش از ۱۰۰ سال است که در ایران ثبت احوال داریم اما تا زمانی که مهاجرت باشد، افراد فاقد شناسنامه هم خواهیم داشت و این موضوع نیز دلایل مختلفی دارد، برای مثال یک گروه از افراد بدون شناسنامه کسانی هستند که به دلیل بی‌اهمیت بودن شناسنامه برای خودشان و از آنجایی که در روستاهای دورافتاده زندگی می‌کردند و میل نداشتند خدمت سربازی بروند، شناسنامه نمی‌گرفتند و اقدامی هم برای دریافت مدارک هویتی انجام نمی‌دادند.
وی ادامه داد: در بحث فاقدین شناسنامه، چندین برنامه متفاوت اجرا کردیم، مدتی نیز برنامه دِه‌گردشی اجرا شد که از استان‌های دیگر نیز همکاران‌مان آمدند و در منطقه با ما همکاری کردند و پرونده‌ها را تشکیل دادیم و رسیدگی کردیم.
مدیر کل ثبت احوال سیستان و بلوچستان تصریح کرد: باید به یک نکته مهم هم در این میان توجه داشت، ثبت‌احوال برای افراد فاقد شناسنامه فقط پرونده تشکیل می‌دهد و مراجع انتظامی و قضائی هستند که هویت آنها را تأیید می‌کنند و بعد از تأیید مراجع مربوطه ما نه تنها به خود فرد شناسنامه می‌دهیم بلکه سریعا برای فرزندانش هم شناسنامه صادر می‌کنیم.
دهمرده افزود: تعداد زیادی از افراد بدون شناسنامه تا به امروز تعیین تکلیف شده اند اما هنوز در برخی مناطق مانند مکُران زمین، احتمالا افراد فاقد شناسنامه با هویت ایرانیِ زیادی داریم با این حال در مجموع ۲۶ شهرستان استان آمار ما ۲ هزار و ۷۰۰ پرونده فاقد شناسنامه است؛ در واقع این پرونده ها مربوط به کسانی هستند که می‌توانند مدرک از پدر و جد پدری‌شان ارائه بدهند، یعنی می‌توانند یک مدرک نسبی بیاورند.
وی ادامه داد: البته یک سری از آمار فاقدین شناسنامه مربوط به حاصل ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی است که در چرخه اداری امور اتباع وارد می‌شود و این افراد باید از آنجا ثبت نام کنند و تشکیل پرونده بدهند که ما آماری از این بخش نداریم.
مدیر کل ثبت احوال سیستان و بلوچستان افزود: کسانی هم هستند که در مناطق مرزی سکونت دارند که بعضا هیچ مدرکی از بستگان سببی و نسبی‌شان ندارند و برای این افراد ما پرونده‌ای تشکیل نمی دهیم چرا که این موضوع مصوبه شورای تأمین استان است و آمار دقیقی هم از این نوع افراد نداریم، پس ما فقط آمار افرادی را در اختیار داریم که می‌توانند سند اثبات نسب از پدر و جد پدری خود ارائه بدهند.
وی ادامه داد: در خصوص چنین افرادی که ما آمارشان را داریم، در همین سه ماهه اخیر ۹۰ پرونده را تعیین تکلیف کردیم و جالب اینکه از این ۹۰ پرونده بیشترشان مربوط به حوزه چابهار است که ۲۸ پرونده مربوط به شهرستان چابهار، ۲۱ پرونده مربوط به شهرستان دشتیاری و ۶ پرونده نیز مربوط به کُنارک بوده است.
دهمرده اظهار داشت: اقدامات ما همچنان برای شناسنامه‌دار کردن افراد و تعیین تکلیف پرونده‌های فاقدین شناسنامه جریان دارد و جالب اینکه بلافاصله بعد از صدور شناسنامه برای شخص پدر، فرزندان‌شان را هم شناسنامه‌دار می کنیم؛ این را هم اضافه کنم که آمار ما در واقع مربوط به افراد بالای ۱۸ سال است.
وی گفت: البته تغییرات جدیدی هم برای فاقدین شناسنامه اتفاق افتاده، به عنوان مثال در دستورالعمل اجرایی ماده ۴۵ قانون ثبت احوال یک تغییراتی ایجاد شده است، بر این اساس اگر فرد مدرک اثبات نسب از دادگاه ارائه بدهد و شناسنامه پدر نیز اصالت داشته باشد و از نظر ثبت احوال ثابت شود که رابطه نسبی پدر و فرزند درست است و پدر نیز هویت ایرانی دارد، دیگر نیاز به استعلام از مراجع مربوطه نیست و این‌ها از اختیارات خودمان است، پرونده فرد به استان می‌آید و در هیات پنج نفره‌ای به موضوع رسیدگی می‌کنیم.
مدیر کل ثبت احوال سیستان و بلوچستان بیان داشت: پرونده‌هایی هم که از حوزه چابهار آمارشان را ارائه کردم از همین ظرفیت استفاده شده و این به همین افراد ایرانی که پرونده هایشان در ثبت احوال در حال رسیدگی است کمک می‌کند؛ هر هفته هم در این زمینه جلساتی داریم و پرونده‌هایی که از شهرستان‌ها می‌آیند را بررسی می کنیم و امیدواریم که بتوانیم بخشی از مشکلات این افراد را در صورتی که واقعا ایرانی هستند برطرف کنیم.
به گفته وی؛ اقدام دیگری هم که در این زمینه انجام شده، هماهنگی با فرمانداران است و در این رابطه اخیرا جلساتی با فرمانداران برای رسیدگی به این موضوع داشته ایم.
دهمرده ادامه داد: با همه فرمانداران طی یک جلسه صحبت کردیم و از آنها خواستیم که جلسات شورای تأمین ویژه افراد فاقد شناسنامه را مرتب و به صورت منظم برگزار کنند و دستگاه‌هایی که در رابطه با هویت این افراد باید نظر بدهند در کار تسریع ایجاد کنند و اصالت آن فردی که واقعا ایرانی هست را به ما اعلام کنند که برایش شناسنامه صادر کنیم و اگر هم ایرانی بودنش را رد کردند باز هم افراد می‌توانند اعتراض کنند و هر تصمیمی هم که مرجع قضائی در رابطه با اعتراض این افراد اتخاذ کند ما حتما عمل می‌کنیم و امیدواریم که امسال آمار فاقدین شناسنامه کاهش یابد و فرد بی‌شناسنامه در منطقه نداشته باشیم.
وی در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا درباره معضل خرید و فروش شناسنامه در جنوب استان نیز توضیح داد: یکی از مشکلات ما این است که برخی افراد اصلا تمایلی به ثبت فوت بستگان خود ندارند، چرا؟ چون نیازی به کارهای اداری ندارند مثلا اگر کارمندی بستگانش فوت کند به دلیل نیازی که برای مثال به انحصار وراثت دارد، حتما برای ثبت فوت بستگانش اقدام می کند اما برخی روستانشینان که اصلا نیازی به ثبت فوت بستگانشان نمی‌بینند، این کار را انجام نمی دهند و خودِ عدم ثبت فوت نیز دلایل مختلفی دارد.
مدیر کل ثبت احوال سیستان و بلوچستان ادامه داد: برای مثال آشنا نبودن به قوانین و یا استفاده از یارانه فرد یا در اختیار فرد خارجی قرار دادن شناسنامه به ازای دریافت پول، باعث می‌شود که ثبت فوت را انجام ندهند که بتوانند از مزایای آن استفاده کنند، بنابراین یک مشکلی که ما داریم این است که باید در خصوص این موضوع مهم فرهنگ‌سازی شود و نقش علما، روحانیون، معتمدان محلی و نخبگان این است که باید موضوع را به افراد تفهیم کنند که طی ۱۰ روز، فوت بستگانشان را به ثبت احوال اعلام کنند و تا زمانی که اعلام نکنند ما اطلاع نداریم چه کسی در یک روستای دورافتاده فوت کرده است و در زمینه اعلام فوت افراد هم نیروی انتظامی، خانه‌های بهداشت، دهیاری‌ها و دستگاه‌هایی که افراد را تحت پوشش دارند می توانند کمک کنند.
دهمرده افزود: وضعیت نسبت به گذشته خیلی بهتر شده و خرید و فروش شناسنامه کاهش داشته است چرا که ما بلافاصله فوت‌ها را ثبت می‌کنیم و باید توجه داشت در روستاها، خود شخص دهیار به ما فوت ها را اعلام کند و در شهرها نیز متولی‌اش یعنی شهرداری باید آرامستان را ساماندهی کند تا فردی مسوول آنجا باشد و به موقع این فوت‌ها به ثبت احوال اعلام شود و به این ترتیب ما در آینده سو استفاده از شناسنامه افراد را نخواهیم داشت.
وی تصریح کرد: بعضا در گذشته موردی داشتیم که فرد، شناسنامه خود را فروخته و شناسنامه المثنی برای خودش دریافت کرده بود! که با سیستمی شدن ثبت احوال، خرید و فروش شناسنامه در استان کاهش چشمگیری داشته است چرا که اکنون دیگر ثبت احوال کاملاً برخط است و وقایع فوت و تولد در سیستم مرکزی ثبت می شود.
مدیر کل ثبت احوال سیستان و بلوچستان با ارائه آماری تصریح کرد: برای فاقدین شناسنامه در همین سه ماهه اخیر ما ۹۶ پرونده در زمینه افرادی که مدارک اثبات نسب آورده اند تشکیل داده ایم و آمار سال گذشته ما برای ثبت وقایع حیاتی به تعداد ۸۷ هزار و ۲۵۸ شناسنامه می‌رسد که همین نشان می‌دهد در زمینه ثبت تولد افراد هیچ مشکلی نداریم و مسئله فاقدین شناسنامه نیز تا مادامی که مهاجرت وجود داشته باشد وجود دارد.
شهرستان‌های چابهار، کُنارک، زرآباد، دشتیاری، نیکشهر، قصرقند و راسک در حوزه منطقه مکُران واقع شده‌اند.
