راهپیمایی «مارش میرا»؛ یادمان جان‌باختن در جاده نجات

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، راهپیمایی صلح مارش میرا به بوسنیایی (Marš mira) نام یک مراسم پیاده‌روی در بوسنی و هرزگوین است که هر ساله بین روزهای هشتم تا یازدهم جولای (۱۷ تا ۲۰ تیر) و به منظور گرامیداشت یاد قربانیان نسل‌کشی سربرنیتسا در این کشور برگزار می‌شود.

مارش میرا پیاده‌رویی داوطلبانه علاقه‌مندان در مسیر جاده مرگ به صورت معکوس از روستای نزوک به پوتوچار است. این برنامه در سال ۲۰۱۰ میلادی در پنجمین سالگرد فاجعه، از سوی بخشی از رزمندگانی که این مسیر را در فرار از سربرنیتسا طی کرده بودند، به صورت خود جوش پی ریزی شد و در شهر سربرنیتسای بوسنی به ‌مناسبت نسل‌کشی بیش از ۸ هزار مسلمان بی‌گناه و غیرنظامی در یازده جولای سال ۱۹۹۵ میلادی (۱۳۷۴ خورشیدی)به دست صرب‌ها در سربرنیتسا، هر ساله به‌ صورت خودجوش از سوی افراد و گروه‌های مختلف و خانواده بازماندگان کشتار سربرنیتسا در بوسنی برگزار می‌شود.

برنامه‌ مردمی و خودجوش مارش میرا گرامی‌داشت فاجعه نسل‌کشی سربرنیتسا است. واژه مارش همان کلمه انگلیسی march به معنای پیاده‌روی، رژه‌ای نظامی یا راهپیمایی است. واژه میر به زبان بوسنیایی به معنای صلح است. بنابراین معنای مارش میرا، راهپیمایی صلح خواهد بود.

مسیر راهپیمایی مارش میرا حدود ۱۱۰ کیلومتر است و شرکت کنندگانی از سراسر جهان پس از طی این مسافت در فاصله روزهای هشتم تا دهم ژولای، در روز یازدهم جولای یعنی سالگرد سقوط شهر سربرنیتسا و آغاز نسل‌کشی در این شهر خود را به قبرستان پوتوچاری در حومه سربرنیتسا می‌رسانند.

ماجرای نسل‌کشی مسلمانان در سربرنیتسا و جاده مرگ

بعد از گذشت ۲۷ سال، هنوز هم گورهای دسته‌جمعی در سربرنیتسای بوسنی پیدا می شود. آن سال‌ها یوگسلاوی سابق به عنوان بزرگترین قدرت شرق اروپا بعد از شوروی سابق، به یک جنگ داخلی کشیده و منجر به کشتار شهروندان مسلمان این کشور شد و دردناک‌ترین کشتار در شهر سربرنیتسا اتفاق افتاد.

خیلی از افرادی که در زمان جنگ بوسنی قتل عام شده بودند، اجسادشان پیدا نشده بود زیرا بسیاری از آنها در گورهای دسته جمعی دفن شده بودند. جنگی که از ۵ آوریل ۱۹۹۲ تا ۱۴ دسامبر ۱۹۹۵ بین بوسنی و هرزگوین، کرواسی و صربستان شعله ور شد و در جریان آن صرب‌های بوسنی به قتل‌عام اقوام مختلف این کشور از جمله مسلمانان پرداختند.

در آنجا نیروهای پاسدار صلح هلندی محافظ مردمان بی‌دفاع این شهر بودند، ولی نیروهای صرب این شهر را محاصره کردند. مردم به مقر نیروهای سازمان ملل، پناه بردند. صرب‌ها بیش از ۸ هزار مرد و پسر نوجوان مسلمان را با اتوبوس از محدوده تحت حفاظت سازمان ملل متحد خارج کرده و همه آنها را در اطراف شهر به قتل رساندند.

در آن زمان تعدادی از جوانان که به مقر سازمان ملل نرفته بودند، زیرا به آنجا اعتماد نداشتند، آنها تلاش کردند از یک مسیر جنگلی و کوهستانی بسیار صعب‌العبوری به مسافت حدود ۱۱۰ کیلومتر عبور کنند تا در جاده نجات بتوانند فرار کنند، اما این مسیر به جاده مرگ معروف ‌شد، زیرا بسیاری از آنها در این مسیر بر اثر حوادث مختلف جان خود را از دست دادند و فقط تعداد محدودی از آنها زنده ماندند.

مسیری که این مجموعه در میان کوه‌ها، دره‌ها و جنگل‌ها، بین سربرنیتسا و نزوک، پیموده بود، حدود ۱۱۰ کیلومتر بود. این مسیر همان زمانبهعنوان  پوت سمرتی (جاده مرگ) نام گرفت. مسیری که در گام گام آن، مرگ مجانی کاشته شده بود و هر رهگذری را به آسانی در کام خود فرو می برد، ولی یک گروه در چالشی آشکار، اراده بقا و زندگی شرافتمندانه را مردانه حفظ نموده و پوت ژیوتا (جاده زندگی) را ترسیم کرده بود.

نیروهای جنایت کار صرب با به دام انداختن و شکار کردن گروه‌ها و دسته‌های افرادی که در جنگل‌ها، کوه‌ها و دره ها در مسیر فرار به سوی مناطق تحت کنترل ارتش جمهوری بوسنی و هرزگووین بودند، هزاران نفر را از این طریق اسیر گرفته و به اردوگاه‌هایی که از پیش در نظر گرفته بودند، منتقل می کردند. دسته های دیگری از نیرو های صرب، اسرا را گروهی بوسیله اتوبوس ها به گور های دسته جمعی از پیش آماده شده منتقل کرده، تیر باران می کردند! بر اساس آمار رسمی، مجموعا ۸هزار و ۳۷۲ نفر در طی چند روز از سوی نیرو های صرب بر اساس هویت قومی شان اعدام شدند.

بخش عمده‌ای مردان و پسران سربرنیتسا در کوه‌ها و جنگل‌های اطراف سربرنیتسا به صورت گروهی یا فردی به دام افتادند و به صورت وحشیانه‌ای اعدام شدند، بخش دیگری از آنان در قالب افراد و یا گروه های کوچک با سپری کردن مدت‌های متفاوتی از زمان، برخی تا سه ماه، در جنگل‌ها و دره‌ها سرانجام به مناطق آزاد رسیدند.

برگزاری هر ساله راهپیمایی مارش‌ میرا  یادبودی برای این افراد است که برای زنده‌ ماندن این مسیر را انتخاب کردند. مسیری که در واقع افراد سعی کردند از شهر سربرنیتسا به سمت مناطق تحت کنترل ارتش بوسنی به راه افتند تصورشان مسیری برای نجات بود، اما ...

اکنون مسیر بالعکس این جاده به مسیر مارش میلا معروف شده است. در واقع کسانی که می‌خواهند یاد قربانیان آن ماجرا را گرامی بدارند هر ساله حدود سه روز قبل از مراسم یعنی هشتم جولای مسیر خود را از آن روستای نزووک که اولین روستایی بوده که ارتش مسلمانان به آن رسیده بودند، شروع و سه روز پیاده‌روی می‌کنند و روز چهارم در مراسمی که در محل قبرستان شهر سربرنیتسا است شرکت می‌کنند.

مراسم پیاده روی مارش میرا از سال ۲۰۰۳ به طور غیر رسمی شروع شد و از سال ۲۰۰۵ به طور رسمی این مراسم سامان‌دهی پیدا کرد. ابتدا بوسنی‌ها شرکت کردند و بعد از مناطق مختلف جهان در این راهپیمایی شرکت کردند. بسیاری از افراد هم از کشورهای کانادا، آمریکا، سوئیس، سوئد، اتریش، انگلستان، ترکیه و ایران از چند سال پیش به این راهپیمایی ملحق شده‌اند واکنون به جنبشی از ژرفای وجدان تبدیل شده است.