سیروس الوند: فیلم باید سندی از زمانه خودش باشد/ ممیزی همیشه از سوی سیاست نیست

سیروس الوند در گفت وگو با خبرنگار سینمایی ایرنا و در توضیح ماهیت آثار سینمایی بیان کرد: مضمون مورد نیاز یک فیلم سینمایی آن چیزی است که در جامعه می گذرد؛ بر این اساس فیلم باید سندی از زمانه خودش باشد. دوستان مطبوعاتی می گفتند که فیلم سینمایی یک بار برای همیشه (سیروس الوند ۱۳۷۰) سندی از اوایل دهه ۷۰ تهران است.

وی با اشاره به محتوای فیلم سینمایی یک بار برای همیشه ادامه داد: آن موج مسافرت ها به ژاپن. وضعیت بسیاری از جنگ زدگان که عده ای اسکان و سرپرستی داشتند اما برخی نداشتند و گیر آدمی افتاده بودند که صرفا منافع خودش را می دید و چون کسی و کار نداشت به او زور می گفتند و این دختر (زهرا با بازی فاطمه معتمدآریا) که به تنهایی پای آرمان هایش ایستاده بود و اینجا بحث ماندن و رفتن مطرح بود و این دغدغه و مضمون بعدها بسیار تکرار شد؛ چنان که در فیلم جدایی نادر از سیمین (اصغر فرهادی ۱۳۸۹) هم بود که تم ماندن و رفتن داشت؛ موضوعی که در یک بار برای همیشه بود که مرد می خواست برود اما دختر می خواست بماند و حتی برود و شهرش آبادان را بسازد.

نویسنده و کارگردان فیلم سینمایی فریاد زیر آب (۱۳۵۶) اظهار داشت: فیلم ها باید این خاصیت را داشته باشند که سندی از زمانه تولیدشان باشند. این که سالها بعد بدانیم که در دهه ۹۰ در این مملکت چه می گذشته است. یا در دهه ۸۰ چه می گذشت و...

الوند گفت: جزئیات کوچکی چون شکل خرید نان، نشانه ای از زمان می شود. مثلا در دهه ۷۰ نشان می دادیم که در خانه ای یک نفر با دیپلم شاغل است و حتی یک نفر بدون دیپلم هم شاغل است اما نمی توانستیم این را نشان دهیم که یک نفر با لیسانس بیکار است چرا که نبود اما امروز هست و تمام اینها نشانه ها سینما هستند.

سینما یعنی جزئیات

نویسنده و کارگردان فیلم سینمایی دست‌های آلوده (۱۳۷۸) با اشارهبه به اهمیت پرداختن به نکات ریز در تولید یک فیلم، بیان کرد: جزئیات در سینما بسیار اهمیت دارد یعنی کنار هم قرار گرفتن چیزهای کوچک؛ چیزهای کوچکی که در کنار هم یک تصویر و روایت بزرگ را می سازند.

وی افزود: از همین منظر سینما در درجه اول یعنی اجرا و این که شما چه چیزی را می گویید مرحله بعد است. این که چگونه می گویید مهم است.

این کارگردان پیشکسوت با اشاره به خلاقیت یک فیلمساز در تولید اثر اضافه کرد: آنچه حافظ گفته است را بسیاری از شعرای قرن هفتم و هشتم هجری قمری گفته اند ولی حافظ به شکلی گفته است که وقتی هنوز می خوانیم و به نظرمان تازه می آید و سینما هم همین است.

الوند یادآور شد: وقتی قرار است یک ملاقات، یک خداحافظی، یک اعتراض و یک تفاهم را به تصویر بکشیم جزئیات در این تصویر بسیار مهم است؛ البته بخشی هم نگاه فیلمساز است که در واقعیت دست می برد؛ در حقیقت سانسور از خود فیلمساز شروع می شود که چیزهایی را نشان می دهد و چیزهایی که نشان نمی دهد.

ممیزی همیشه از سوی سیاست نیست

نویسنده و کارگردان فیلم سینمایی فریاد زیر آب (۱۳۵۶) تاکید کرد: این هم شکلی از ممیزی است وقتی که فیلمساز فکر می کند که حق نبوده است که آنها را نشان دهد، ممکن است ممیز هم چنین فکری کند اما تفاوت در این است که تصمیم فیلمساز مصلحت فیلم را توجیه می کند و تصمیم ممیزی مصلحت اجتماعی را.

وی افزود: البته که خود این موضوع گنگ است چرا که شما می توانید هرچیزی را به عنوان مصالح اجتماعی بکوبید. مثلا مصلحت این جامعه این است که این تابلو اینجا نباشد. چطور است که مصلحت جامعه را این همه فیلمساز نمی شناسند؟ در حالی که ما (ممیزی) می شناسیم؟

الوند با اشاره به ارتباط مسئولان با سینماگران پس از انقلاب تصریح کرد: بعد انقلاب دوستان سینماگر در بسیاری از موراد رابطه نزدیکی با مسئولان داشته اند از زمان سیف الله داد روابط ما نزدیک بوده است.

کارگردان فیلم سینمایی زن دوم (۱۳۸۵) خاطرنشان کرد: اساسا قبل از انقلاب ما خیلی به وزارت فرهنگ و هنر نمی رفتیم و بسیاری از مسئولان را نمی شناختیم و در موارد خاص که فیلم گرفتاری داشت تهیه کننده می رفت و با آنها دیدار می کرد. بعد از انقلاب رابطه فیلمسازان و مسئولان از همان دهه ۶۰ بسیار زیاد بود و از نجفی، بهشتی، انوار تا امروز این ارتباطات به ما خیلی چیزها را فهمانده است و نیازی نیست که به من مصالح اجتماعی گوشزد شود. ما از ممیزی لطمه می خوریم.

وی گفت: ممیزی همیشه از سوی سیاست نیست بلکه در بسیاری از موارد از سوی اقتصاد هم هست.

الوند تاکید کرد: گاهی اوقات سرمایه گذار در تولید فیلم اعمال ممیزی می کند یعنی چون در کار پول می گذارد می خواهد چیزها آن گونه که می گوید باشد و این هم جنسی از ممیزی است. به این نگاه نمی کنیم که این اعمال سلیقه سرمایه گذار ممیزی است و میگوییم او حق دارد نظر بدهد در صورتی که چه حقی دارد؟

نویسنده و کارگردان فیلم سینمایی دست‌های آلوده (۱۳۷۸) گفت: وقتی سرمایه‌گذار تو را به عنوان خالق اثر انتخاب کرده است، باید انتخاب ها و تصمیمات تو را قبول داشته باشد ضمن این که پیشتر هم در مورد شکل کار توافقاتی صورت گرفته است. بر این اساس ما در این مورد هم در بسیاری موارد لطمه خورده ایم.