سهروردی، احیاگر متافیزیک مبتنی بر نور و فهم اشراقی

به گزارش خبرنگار ایرنا، یکی از برنامه های بزرگداشت شیخ اشراق روز یکشنبه با حضور شماری از سهروردی پژوهان، چهره های فرهنگی و علمی و علاقه‌مندان حکمت و فلسفه در فرهنگسرای امام خمینی(ره) شهر زنجان برگزار شد.

در این مراسم رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور در سخنانی به ضرورت تبیین آرا و نظرات شیخ اشراق اشاره کرد و گفت: در برنامه های بزرگداشت باید وجه تحقیقی و تبیینی را مورد توجه قرار دهیم و کمتر به مباحث شعاری بپردازیم.

دکتر حسن بلخاری در سخنانی به تشریح منابع و مبانی حکمی آرا سهروردی پرداخت و اظهار داشت: این ادعا که شیخ اشراق احیا کننده حکمت خسروانی است چگونه قابل اثبات است در حالی که هیچ کد و ارجاع مشخصی در آثار او در این خصوص وجود ندارد؟ این موضوع با دقت نظر در آرا افلاطون قابل ردیابی است چرا که افلاطون در نزد سهروردی جایگاه والایی دارد.

وی با بیان اینکه ما حکمت افلاطونی را حکمت ایرانی می دانیم، افزود: افلاطون تحت تاثیر حکمت ایرانی قرار داشت و در این زمینه ما می توانیم کدهای مشخصی را در آثار او مشاهده کنیم.

استاد فلسفه دانشگاه زنجان نیز در این مراسم با بیان اینکه سهروردی با تفکرات خود، چرخش بزرگی را در فضایی که فلسفه مشایی و سینوی تسلط داشت، ایجاد کرد، گفت: اغلب متفکران در جهان اسلام تا زمان سهروردی معتقد بودند که فلسفه، یونانی است اما سهروردی با حکمت اشراق، روش شهودی و اشراقی را مورد توجه قرار داد. 

دکتر سحرکاوندی ادامه داد: سهروردی با اینکه از ابن سینا تاثیر زیادی گرفته است اما منابع معرفتی خود را محدود به شیوه ها و آثار او نمی کند و در در سنت های فکری یونانی، ایرانی و هندی نیز شروع به جستجو می نماید. 

وی به توجه سهروردی به اسطوره ها  و افسانه ها اشاره کرد و اظهار داشت: به زعم سهروردی شروع فلسفه محدود به 2500 سال قدمت آن در یونان نیست بلکه شروع فلسفه تاریخ درازی دارد که عمدتا در ساختار افسانه ها و اسطوره ها وجود داشت. 

کاوندی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه در حکمت اشراق، سهروردی اصالت را به جای «وجود» به «نور» می دهد، افزود: این موضوع اصالت نور در واقع برای اولین در ایران باستان مطرح شده و در آیین مهر و زرتشت نیز شاهد آن هستیم که از نور سخن گفتند. 

وی با بیان اینکه اشراق به معنی تابش و درخشش نور است که در اثر آن، چیزها دیده می شوند، گفت: برپایه آموزه های اشراقی، وقتی نور در باطن انسان طالع شود، حقایق بر انسان آشکار می شود. در واقع در نظر سهروردی، فهم یک درخشش و اشراق است. 

استاد فلسفه دانشگاه زنجان گفت: در واقع در فلسفه اشراق، استدلال آوری و اقامه دلیل، فقط برای اقناع و تایید مجدد است نه برای وصول و رسیدن به حقیقت، چون که حقیقت در روش اشراقی پیش از استدلال حاصل شده است. 

دکتر یحیی جهانگیری، از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در این مراسم با بیان اینکه سهروردی در قافله شیوخ شهید و شهیدان راه معرفت است، گفت: او هم با مداد و هم با دماء خود برای حقیقت و معرفت مجاهدت کرد. 

وی با بیان اینکه سهروردی نیاز امروز ما است، خاطرنشان کرد: سهروردی قربانی جریان رادیکال شد؛ حضرت امام در نامه معروف خود به گورباچف خوانش سهروردی از اسلام را پیشنهاد می کند چون این خوانش می تواند برای انسان امروز جذاب باشد. 

دکتر جهانگیری افزود: سهروردی نیاز به تقدیس و تجلیل ندارد بلکه ما نیازمند بازخوانی آرا و اندیشه او هستیم تا مساله انسان امروز شناخته شود. 

وی با بیان اینکه سهروردی اسلام و ایران را به هم پیوند می زند، اظهار داشت: این انگاره که یا ایران و یا اسلام، از منظر تفکر سهروردی جایی ندارد. 

دکتر جهانگیری با بیان اینکه سهروردی ایرانی ترین فیلسوف است، گفت: ما با توجه غنای آموزه های عرفانی و فلسفی، در علوم انسانی مزیت نسبی داریم و با تکیه بر اینها می توان هژمونی آفرید و سهروردی می تواند ظرفیت این موضوع را برای ما فراهم کند. 

به گزارش ایرنا سهروردی از برجسته ترین حکیمان و فیلسوفان مسلمان و مؤسس یکی از مهمترین مکتب ها و جریان های فلسفی در اسلام با عنوان «حکمت اشراق» است، او زندگی کوتاه اما پر ثمری داشت و با حیات ۳۸ ساله خود، حیاتی دوباره به حکمت ایرانی بخشید.
حکمت اشراق که از سویی به تصریح موسس آن (شهاب الدین سهروردی) احیای حکمت نوری ایرانیان باستان است بیشترین سنخیت را با تعالیم بلند و آموزه های شیعی دارد و از این جهت از طرف حکما و متکلمان شیعی مورد توجه و استقبال قرار گرفته است.

رساله ها و داستان های رمزی، بخش مهمی از آثار سهروردی است که شماری از آنها به زبان فارسی و برخی نیز به عربی است؛ از جمله آثار می‌توان به 'عقل سرخ'، 'آواز پر جبرئیل'، 'صفیر سیمرغ'، 'لغت موران'، ' روزی با جماعت صوفیان '، 'فی حقیقة لعشق'، 'غربةالغربیة'، 'هیاکل النور' و 'کلمة التصوف' اشاره کرد.
در برخی منابع تعداد آثار برجای مانده از شیخ اشراق را ۵۰ مجلد ذکر کرده اند، فهرستی از این آثار را شاگرد و مرید او در 'نزهة الارواح' آورده است.
'حکمت الاشراق 'مهم ترین و معروف ترین کتاب سهروردی است. او در این کتاب که به زبان عربی است به تبیین و تشریح آرای خود پرداخته است. سهروردی در مقدمه این کتاب خواندن آن را به کسانی که تنها جویای حکمت بحثی و استدلالی هستند توصیه نمی کند. او بهره مندی از تابش بارقه های الهی را از شرایط خوانندگان کتاب 'حمکت الاشراق' عنوان کرده است.
'تلویحات'، 'المقاومات' و ' المشارع و المطارحات ' هم از دیگر کتاب‌های مهم سهروردی به زبان عربی است.

هشتم مردادماه در تقویم کشور به نام حکیم سهروردی رقم خورده و روز بزرگداشت شیخ اشراق نامگذاری شده است.