به گزارش ایرنا، این حوزه نوآورانه که در مرکز آموزش فنی و حرفه ای شماره ۲ مشهد مستقر است، توسط کانون هماهنگی، دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگهای قیمتی ایران راه اندازی شده و تلاش دارد تا زنجیره جواهرات و سنگهای قیمتی را از تولید تا بازار تقویت کرده و کارآفرینان را روانه بازار کند.
خبرنگار ایرنا با حضور در این مرکز، از نزدیک با گوهرشناسان و نوآوران آن به گفتگو نشسته است تا از این طریق شیوه کار آنان و نحوه توسعه مهارت آموزی و کارآفرینی در رسته طلا و جواهرات را دریافته و بازتاب دهد.
البته باید این نکته را یادآور شد که مشهد مقدس، از چند سال پیش توسط یونسکو به عنوان شهر جهانی گوهرسنگها انتخاب شده بود که این نشانگر توان بالای این شهر در صنعت مزبور است و در این راستا ساخت چند هنرستان و مرکز ملی گوهرسنگها در مشهد آغاز شد و حتی قرار بود بازارچه ای نیز برای فروش گوهرسنگها ایجاد شود، اما از تمام این برنامه ها، تنها ایجاد مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی به همت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سرمایه گذاری بخش خصوصی در مشهد به ثمر رسیده و مشغول فعالیت شده است.
این مرکز در فضایی بسیار دلگرم کننده و مناسب در مرکز شماره ۲ فنی و حرفه ای مشهد استقرار یافته که دارای ساختمانی دو طبقه با چندین کارگاه است که هر کدام بخشی از کار گوهرشناسی و سنگ تراشی و طراحی را برعهده گرفته اند.
در بدو ورود به این مرکز با مدیر کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگهای قیمتی ایران به گفتگو نشستیم که گفت: هر جا صحبت از جواهرات و سنگهای قیمتی می شود، ذهنها به این سمت می رود که یک صنف است در حالی که معتقدم این کار یک صنعت است و سالهاست تلاش می کنم دید مسوولان را نسبت به این موضوع تغییر دهم که نگویند "صنف طلا و جواهر"، بلکه بگویند "صنعت طلا و جواهر".
سیدجواد پیش بین افزود: وقتی کاری، صنعت باشد همه به توسعه آن فکر می کنند، چرا که صنعت مجموعه ای از علوم مختلف است که در توسعه کار تاثیر دارد.
چگونگی شکل‌گیری کانون جواهرات
وی به چگونگی تشکیل کانون جواهرات و سنگهای قیمتی ایران اشاره و بیان کرد: با پیگیریهای انجام گرفته، توانستیم این کانون را در معاونت علمی و فناوری رییس جمهور مصوب کنیم و اعتباری از آن معاونت بگیریم تا نخستین مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی کشور در مشهد راه اندازی شود.
پیش بین اظهار داشت: مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی بسیار جوان است که در اواخر سال ۱۳۹۹ با حضور دکتر ستاری، معاون علمی و فناوری رییس جمهور افتتاح شد، اما پس از شیوع کرونا، فعالیت این مرکز دچار وقفه شد و عملا اکنون تنها حدود هشت ماه از فعالیت این مرکز می گذرد.
وی بیان کرد: اداره کل فنی و حرفه ای استان سوله ای را در اختیار ما گذاشت و توانستیم با جذب منابع مالی از معاونت علمی و فناوری رییس جمهور، این سوله را تبدیل به ساختمانی دو طبقه کنیم تا همه زنجیره تولید اعم از طراحی، تولیدکننده، تراشکار، عامل فروش و کارگاه آموزشی در آن مستقر شوند.
وی به تفاوت بین مراکز نوآوری با کارخانه های نوآوری پرداخت و گفت: کارخانه ها مجموعه ای از مراکز نوآوری را در رشته های مختلف علمی در خود جای داده اند اما مراکز نوآوری در سرفصل های تخصصی تشکیل می شوند و در واقع مرکز نوآوری، شبیه پارک علم و فناوری اما در مدلی کوچک و مربوط به یک رشته تخصصی خاص است.
مدیر کانون جواهرات و سنگهای قیمتی ایران اظهار داشت: شاید این گمان وجود نداشت که بتوان مرکز نوآوری را در حوزه جواهرات و سنگهای قیمتی ایجاد کرد و کمتر کسی تصور می کرد که بتوان در حوزه جواهرات نوآوری ایجاد نمود.
پیش بین به بخشهای مختلف مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی ایران اشاره کرد و افزود: در این مرکز بخشهای کاملا تخصصی مانند اتاق ورکشاپ، کارگاه پیشرفته تراش سنگ، آزمایشگاه گوهرشناسی و کارگاه آموزشی تراش سنگهای قیمتی وجود دارد.
وی ادامه داد: افرادی که در مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی آموزش می بینند، از امکانات این مرکز بهره گرفته و نیز مورد حمایت قرار می گیرند، آنان در همین مکان اقدام به اشتغالزایی و کارآفرینی می کنند و بعد از یکسال انتظار می رود که مستقل شده و بتوانند بیرون از این مرکز درآمدزایی داشته باشند، البته حضور آنان در این مرکز تا ۲ سال قابل تمدید است.
مدیر کانون جواهرات و سنگهای قیمتی ایران گفت: برای کسانی که در مرکز نوآوری آموزش می بینند، علاوه بر اعطای مدرک فنی و حرفه ای، فرصت شغلی هم فراهم می شود و می توانند کارگاه خود را در مرکز نوآوری راه اندازی کنند و تا یک سال از حمایت های این مرکز بهره ببرند، زمانی که این افراد از مرکز خارج می شوند نیز کماکان زیر پوشش آن قرار دارند، طی یک سال اخیر دو گروه کارآفرین پس از دریافت آموزشهای لازم از مرکز جدا شده و برای خود دفاتر کار مجزایی راه اندازی کرده اند.
پیش بین اظهار داشت: مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی به کارآموزان مشاوره های کارآفرینی و تخصصی و برندسازی هم ارایه می دهد، کارگروهی در این مرکز متشکل از اساتید دانشگاه وجود دارد که بتوان از طریق آنان به پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکتری در جهت رفع مشکلات آنها جهت داد.
پلی برای اتصال سرمایه‌گذار با صاحبان ایده
وی یکی دیگر از کارهای مرکز نوآوری را ایجاد ارتباط بین سرمایه گذاران و شتاب دهنده ها با استارتاپها برشمرد و گفت: در این مرکز استارتاپها و شتاب دهندگان و سرمایه گذاران می توانند همدیگر را پیدا کنند، فقط در حوزه تخصصی جواهرات و سنگهای قیمتی، فقط ۹ هسته کارآفرینی ایجاد شده است.
مدیر کانون جواهرات و سنگهای قیمتی ایران گفت: ما توانسته ایم زنجیره تولید را از شناسایی، طراحی و تراش سنگ گرفته تا تراش و ساخت آن و ورود به بازار کار در مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی ایجاد کنیم.
وی اظهار داشت: کانون جواهرات و سنگهای قیمتی ارتباط خوبی با اتحادیه صنف طلا و جواهر دارد و برخی سنگها را برای این اتحادیه تراش می دهد، سنگها هم منشاء داخلی و هم منشاء خارجی دارند، برخی سنگها مانند فیروزه و عقیق از داخل تامین می شود و اما برخی سنگها مانند "آمیتیس" از خارج کشور وارد می شوند.
پیش بین به یکی از نواقص کار در حوزه سنگهای قیمتی اشاره و بیان کرد: یکی از نواقص کار این است که اگرچه کشورمان ظرفیت بالایی از نظر کانی سازی و سنگ زایی دارد، اما کار اکتشاف درست و نظام‌مندی روی آن انجام نشده است، با وجود اینکه مناطق امیدبخش برای گوهرسنگها در حدود ۲۰ استان شناسایی شده است.
۲۸۰ حرفه وابسته به صنعت طلا و جواهر
مدیر کانون جواهرات و سنگهای قیمتی ایران گفت: براساس تحقیقات مرکز گوهرشناسی، از ابتدای شناسایی، اکتشاف تا استخراج سنگ قیمتی و سپس تراش، تا مرحله ای که به صورت یک نگین درآید، حداقل ۲۰۰ حرفه مختلف نیاز است که اگر مراحل ساخت پایه را نیز در نظر بگیریم، ۸۰ حرفه دیگر به آن اضافه می شود.
پیش بین افزود: از ابتدای شروع اکتشاف تا ساخت یک قطعه جواهر، ۲۸۰ حرفه مختلف درگیر هستند، در هیچ صنعتی چنین گستره ای از مشاغل وجود ندارد، خراسان رضوی ۸۵ درصد از جواهرسازان و ۱۵ درصد از طلاسازان را در اختیار دارد، این نسبت در استانهایی مانند تهران و تبریز ۵۰ به ۵۰ است، در اصفهان و فارس و یزد بیشتر طلاسازان حضور دارند.
وی بیان کرد: معتقد هستم ارزش افزوده جواهرسازی بیشتر از طلاسازی است، زیرا ارزش افزوده سنگ قیمتی بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ درصد است اما نرخ طلا در همه نقاط دنیا ثابت است.
سایتی برای فروش طرحها در سطح بین المللی
مدیر کانون جواهرات و سنگهای قیمتی ایران گفت: سایتی برای طراحان طلا و جواهر در نظر گرفته شده است که می توانند طرح های خود را ارایه داده و آن را در سطح بین المللی بفروشند، که طرحهای ساده بعضا تا ۲۵۰ دلار از طریق سایت فروخته می شود.
پیش بین اظهار داشت: یکی از اهداف ما در برگزاری مسابقه ملی طلا و جواهر، پتانسیل سنجی است تا بدانیم وضعیت کشور از نظر طراح در چه سطحی است، نقاط ضعف و قوت آن چیست تا برای رفع آن برنامه ریزی کنیم.
وی طراحی را پایه اصلی ساخت زیورآلات طلا و جواهر دانست و گفت: تا چند سال قبل طرحهای طلا و جواهر در کشور الگوبرداری یا کپی برداری بود اما اکنون به سمت ایده پردازی گام برداشته ایم و در این راستا دوره های خاص آموزش ایده پردازی هم در مرکز نوآوری برگزار می شود.
وی اضافه کرد: طرحهایی که در مسابقه ملی طراحی طلا و جواهر باید ارایه شود، نباید به هیچ وجه تکراری یا ساخته شده باشد، بلکه باید برگرفته از ایده های جدید باشند.
قول مساعد مسوولان برای اعطای عنوان آموزشگاه نوع الف
مدیر کانون جواهرات و سنگهای قیمتی ایران گفت: دفتر مرکزی مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی پنج نمایندگی در استانهای دیگر نیز دارد و قرار است با توجه به مجوز فنی و حرفه ای که به کارآموزان خود می دهد، به عنوان آموزشگاه نوع الف مطرح شود.
پیش بین اظهار داشت: معاون پژوهشی سازمان فنی و حرفه ای کشور اخیرا در بازدید از این مرکز قول مساعد داد که به مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی مجوز آموزشگاه الف داده شود تا بتواند در همه نقاط ایران نمایندگی راه اندازی کند.
وی خاطرنشان کرد: اساسنامه کانون دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگهای قیمتی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است و در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به ثبت رسیده است، فقط یک کانون در کشور ایجاد می شود و باقی استانها باید نمایندگی آن را راه بیندازند.
پیش بین افزود: علوم مختلفی از جمله زمین شناسی در اکتشاف و استخراج سنگهای قیمتی، مکانیک در ساخت دستگاه های مورد نیاز، سیالات در ریخته گری و آبکاری، شیمی در ساخت سنگهای مصنوعی و بهسازی سنگهای طبیعی، فیزیک در صنایع اپتیک و کاربرد لیزر در صنایع جواهرات و سنگهای قیمتی و گرافیک در طراحی بسیار کمک کننده است.
وی بیان کرد: کانون جواهرات و سنگهای قیمتی اخیرا تفاهم نامه ای را با پارک علم و فناوری خراسان منعقد کرده است تا نخستین آزمایشگاه فیروزه را در شهر نیشابور افتتاح کند، تاکنون این کانون ۲۴ تفاهم نامه با نهادهای مختلف دولتی و خصوصی منعقد کرده است، چرا که یکی از وظایف کانون، ایجاد هماهنگی بین تمام دستگاه های اجرایی است که می توانند در این بخش کمک کنند.
مرکز نوآوری در کنار فنی و حرفه ای، محلی برای عملیاتی کردن ایده ها
هنگام بازدید از مرکز نوآوری مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای خراسان رضوی و مدیر مرکز آموزش فنی و حرفه ای شماره ۲ مشهد نیز هر کدام به بخشی از نقاط قوت این مرکز اشاره کردند.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای خراسان رضوی در این باره گفت: یک نظام آموزشی در کشور ۱۲ سال و دیگر نظام آموزشی چهار سال وقت جوانان را می گیرد، خروجی این نظام ها افراد دارای دیپلم، کارشناسی و کارشناسی ارشد است که فاقد تخصص لازم بوده و می توان گفت توانایی هیچ کاری را ندارند.
افشین رحیمی اظهار داشت: آموزشهای مهارتی فقط ۲ تا ۱۸ ماه از وقت یک جوان را می گیرد، اما در این مدت به چنان سطحی از مهارت می رسند که حاضر نیستند با حقوق کمتر از ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان در ماه کار کنند.
وی بیان کرد: خوشبختانه اتفاقات جدیدی طی سالهای اخیر در مراکز فنی و حرفه ای رخ داده است که یکی از آنها ایجاد مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی بوده که با کمک کانون مربوطه و با مجوز معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل گرفته است، در این راستا دو مرکز نوآوری دیگر در حوزه توسعه آی.سی.تی و بازی سازی یارانه ای هم پیش بینی شده است که امسال کار خود را در مرکز آموزش فنی و حرفه ای خراسان رضوی آغاز می کنند.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای خراسان رضوی گفت: این مرکز آموزش فنی و حرفه ای در کنار مرکز نوآوری قرار گرفته تا کسانی که نیاز به عملیاتی سازی ایده های خود دارند، آموزشهای لازم را در مرکز نوآوری فرا گرفته و با کمک افراد دیگر آن را عملیاتی سازند.
رحیمی اظهار داشت: در مرکز نوآوری در واقع دو گروه در کنار هم قرار می گیرند، کسانی که می خواهند شغل داشته باشند و کسانی که می خواهند شغل توام با نوآوری داشته باشند چرا که مشاغل به سوی فعالیتهایی پیش می روند که بتوان با هزینه کمتر، فناوری روز و درآمد بالاتری داشتته باشند.
وی اضافه کرد: یکی از برنامه های امسال اداره کل آموزش فنی و حرفه ای خراسان رضوی کمک به دانش بنیان ها در راستای ایجاد آموزشگاه در مراکز نوآوری است، به شرکتهای دانش بنیان گفته ایم که در راستای عمل به مسوولیتهای اجتماعی خود در مراکز نوآوری، پارک علم و فناوری، پست بانک یا کارخانه نوآوری نسلی از آموزشگاه ها را در نیازهای جدید جامعه راه بیندازند.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای خراسان رضوی گفت: مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی همچنین مسابقه ای ملی را در خصوص طراحی طلا و جواهر برنامه ریزی کرده است و آموزشها را به مرحله ای رسانده که بتوان رقابتی در سطح ملی در بین طراحان راه انداخت.
رحیمی اضافه کرد: برگزاری این مسابقه باعث می شود که برای فرد انگیزه بیشتری در کسب آموزش به وجود آید و نخبگان شناسایی شوند، ضمن اینکه این نوع طراحی از طریق رایانه صورت می گیرد و فقط فرد می تواند با ذهن خلاق خود طرحی ارایه دهد که گاه ارزشی میلیونی دارد.
مرکز نوآوری، نمونه بارز ارزش آفرینی
رییس مرکز فنی و حرفه ای شماره ۲ مشهد نیز در این باره به خبرنگار ما گفت: رویکرد این مرکز در مشهد، احصای نیاز روز جامعه در حوزه مهارت آموزی است، در سالهای اخیر اقدامات خوبی در راستای مهارت آموزی انجام شده و عدالت در مهارت آموزی مورد توجه قرار گرفته است.
مهدی ملکی افزود: سالانه یک میلیون نفرساعت آموزش در مرکز فنی و حرفه ای شماره ۲ مشهد ارایه می شود که ۷۰ درصد از این آموزشها در خارج از مرکز با کمک بخش خصوصی و در مناطقی از جمله حاشیه شهر، روستاها، پادگانها و زندانها است.
وی اظهار داشت: مهارت آموزی در مشهد تقریبا به یک گفتمان تبدیل شده است و در این راستا امسال شاهد افتتاح مرکز مهارت آموزی در شرق این شهرستان بودیم که توسط خیرین صورت گرفت.
ملکی، مهارت آموزی را زیربنای اشتغال پایدار و ارزش آفرینی دانست و گفت: ارزش آفرینی سه ضلع بزرگ شامل پژوهش و آینده پژوهی و نوآوری، برخورداری از دانش روز دنیا، مهارت می شود که نمونه عینی آن را می توان در مرکز نوآوری جواهرات و سنگهای قیمتی دید.
از گوهرشناسی تا تراش‌کاری
پس از پایان یافتن گفتگوها سری به کارگاه های مرکز نوآوری زدیم، دورتادور طبقه دوم این ساختمان کارگاه های مختلف از طراحی گرفته تا گوهرشناسی و سنگ تراشی قرار دارد که با برخی فعالان این صنعت در کارگاه ها به گفتگو نشستیم.
بخش طراحی این مرکز از طریق نرم افزار ماتریکس انجام می گرفت که کارآموزان طی یک دوره ۶ تا ۹ ماهه آموزش دیده و بعد وارد عرصه طراحی می شوند و طرحها هم به صورت سه بعدی است.
یکی از فعالان حوزه سنگهای قیمتی که در کارگاه حضور داشت، به خبرنگار ما گفت: کار ما گوهرشناسی و گوهرتراشی است، در این بخشها هنرجو تربیت می کنیم، کارهایی که در این مرکز انجام می شود در کشور نادر است.
خانم درخشان افزود: تراش گوهرسنگهای راف به صورت فست یا زاویه دار است، این تراش از نوع مهندسی بوده و ۷۰۰ برابر ارزش افزوده دارد، در واقع گوهرسنگهای راف تبدیل به تراش جواهری فست یا مهندسی می شود.
وی اظهار داشت: به وسیله دستگاه تراش دمبل، سنگهای شجر و راب تراش داده شده و تبدیل به نگین می شود، این سنگ تراش و جلا داده شده و تبدیل به نگین های مختلف می شود و در بخشی از کارگاه که مربوط به گوهرشناسی می شود، برای گوهرسنگها شناسنامه صادر می شود.
وی اضافه کرد: یکی از کارهایی که گوهرشناسان انجام می دهند، تشخیص نوع سنگ و طبیعی یا مصنوعی بودن آن است.
سمیرا کارچیان، دیگر گوهرشناس این کارگاه گفت: تراش، ارزش افزوده سنگهای قیمتی را افزایش می دهد، اقدامات نوآورانه ما در تراش روی سنگهای طبیعی، سنگ عقیق شجر، عقیق و جاسبر انجام می گیرد.
وی افزود: کارهای حکاکی که روی عقیق انجام می شود توسط دستگاه های فانتزی انجام می گیرد و هدف این است که ارزش افزوده به سنگهای نیمه قیمتی داده شود تا یک کارآفرینی برای همه نسلهای آینده باشد.
هرچند تعداد افراد و کارگاه ها در این مرکز نوآوری محدود است اما باید آنرا به پای نوپایی اش گذاشت و امید است در سالهای آتی شاهد رونق چنین مراکزی در خراسان رضوی باشیم تا با بهره گیری مناسب از منابع خدادادی استان، بتوان ارزش افزوده بالایی در این حوزه ایجاد کرد.
نظر شما