سیلاب‌های یخچالی دماوند را جدی بگیریم/دره گزنه پرخطر

کوه دماوند همان دیو سپید پای در بند نماد طبیعی و ملی کشور ما است، تا زمان های نه چندان دور روزهایی که هوا صاف و آفتابی بود از هر جای تهران به راحتی می شد قله سفید پوش آنرا که برف مانند شب کلاهی بر سرش بود مشاهده کرد، اما چند سالی است دیگر خبری از آن سفیدی تاج نیست هر چه هست دود و رنگ خاکستری، به اعتقاد کارشناسان گرمی هوا و تغییر اقلیم و از سوی دیگر بخارات داخل دماغه موجب آب شدن برف ها شده و تاب دامن چین دار سفید آنرا گرفته است.

اما از سوی دیگر شاهد وقوع سیل در اطراف دماوند هستیم به طوری که در پنج سال گذشته وقوع سیل در اطراف این کوه نیز مخاطراتی را برای آن به وجود آورده است، در واقع سال ۱۳۹۷ بود که در نتیجه ذوب شدن یخچال های دماوند در دره گزنه و شهر گزنک رخ داد که خسارات زیادی به همراه داشت، بعد از آن امسال در ۱۷ مرداد نیز سیل دیگری در این دره به وقوع پیوست که آنهم حاصل ذوب شدن بخشی از یخچال های دماوند بود، هر چند این سیل اخیر خسارت مالی و جانی به همراه نداشت اما توجه بیش از پیش مسوولان را می طلبد چون ممکن است وقوع دوباره آن منجر به فاجعه شود.

عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی درباره سیل اخیر دماوند در دره گزنه به خبرنگار محیط زیست ایرنا، گفت: ریزش‌های جوی و ذوب یخچال‌های آتشفشان دماوند موجب بروز چنین سیلاب‌هایی شده است و چون منطقه شیب دار است همین مساله موجب تند شدن جریان سیل و سرازیر شدن حجم زیادی رسوب به پایین دست می شود.

همایون خوشروان افزود: شدت وقوع سیلاب های یخچالی و جریان های لاهار در اطراف قله دماوند دارای شرایط متفاوتی است، لاهار یا گِل‌رود نوعی جریان گِلی یا جریان واریزه‌ای است که از ترکیب دوغاب سنگ‌های آذرآواری، واریزه‌های سنگی و آب پدید می‌آید.

وی اظهار داشت: معمولا با گرم شدن هوا در اوایل تابستان و شدت یافتن شیب حرارتی در اواسط مردادماه یخچال های مرتفع نزدیک به قله دماوند ذوب شده و موجب ایجاد سیلاب همراه با مواد تخریبی آتشفشانی که عمدتا سنگ های آتشفشانی اندزیت است، می شود، این اتفاق بیشتر در دره گزنه نمایان می شود و علت آن به موقعیت قرارگیری توده یخچالی بزرگ در حاشیه دره فرسایشی پر شیب برمی گردد.

وی ادامه داد: شیب دامنه کوه آتشفشان، ضخامت توده یخچالی، میزان تابش خورشید و شدت آب شدگی یخ ها مهمترین عامل وقوع سیلاب های یخچالی است که در دره گزنه این عوامل تواما فراهم است.

خوشروان درباره وقوع سیلاب های یخچالی در دره ناندل گفت: وقوع سیلاب های یخچالی در دره ناندل از ضریب احتمال کمتری برخوردار است چون این ناحیه در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار ندارد و دره ناندل صرفا در ریزش های جوی پر آب شده و جریان های تند سیلابی همراه با سنگ های آتشفشانی را به همراه خواهد داشت.

شیب دامنه کوه آتشفشان، ضخامت توده یخچالی، میزان تابش خورشید و شدت آب شدگی یخ ها مهمترین عامل وقوع سیلاب های یخچالی استوی همچنین درباره وقوع سیل در دره لار اظهار داشت: همچنین احتمال وقوع سیلاب های یخچالی در دره لار بسیار پایین تر از دو دره یاد شده است و صرفا جریان های آب حاصل از ذوب یخ ها عامل پر آب شدن رودخانه های لار، سفیداب و دلیچای می شود که به دریاچه لار می ریزند.

عضو هیات مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی گفت: تنها منطقه پر خطر با شدت آسیب پذیری بالا دره گزنه است که در معرض حرکت سیلاب های یخچالی قرار دارد و متاسفانه طی سال های گذشته خسارات جدی به مناطق مسکونی، باغات و اراضی کشاورزی واقع در حاشیه این دره توسط جریان سیلاب یخچالی وارد شد و امسال در ۱۷ مرداد ماه سیلاب دیگری در این منطقه اتفاق افتاد که با توجه به روند گرمایش زمین چنین پیش بینی می شود که مخاطرات حاصل از سیلاب های یخچالی در منطقه دره گزنه افزایش یابد.