طراحی حفاظ چشمه نوترونی ۵ میلی کوری به همت محققان ایرانی

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از روابط عمومی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد، میترا اطهری‌علاف عضو هیأت علمی و رییس مرکز تحقیقات هسته‌ای کاربردی این واحد افزود: مرکز تحقیقات هسته‌ای وابسته به دانشکده فنی و مهندسی از سال ۱۳۹۵ راه‌اندازی و فعالیت آن در سال ۱۳۹۷ وارد فاز جدیدی شد.

وی ادامه داد: این مرکز دارای ۷ آزمایشگاه‌ و بیش از ۲۵۰ مترمربع فضای آزمایشگاهی در دو بخش مجزا است. در بخش اول این مرکز، وسایل آزمایشگاهی است که امکانات متنوعی در زمینه  آشکارسازی و دوزیمتری پرتوهای آلفا، بتا، گاما و نوترونی را حتی به صورت پرتابل، مقدور ساخته است. همچنین می‌توان به طیف‌سنجی پرتوهای هسته‌ای و آزمایش‌های هم‌زمانی، برگزاری آزمایشگاه‌های آموزشی برای انجام آزمایش‌های آشکارسازی و دزیمتری پرتوهای هسته‌ای و آزمایشات فیزیک هسته‌ای در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا که بصورت گسترده‌ای برای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استفاده می‌شود، اشاره کرد.  

این استاد دانشگاه یادآور شد: در بخش دوم این مرکز، سیستم شبیه‌ساز رآکتورهای هسته‌ای به نام UTRS۱ & TRS۲  ، مستقر است. این شبیه‌ساز در واقع اتاق کنترل رآکتورهای هسته‌ای را شبیه‌سازی می‌کند و  دانشجویانی که وارد این آزمایشگاه می‌شوند، می‌توانند با استفاده از نرم افزار و سخت افزارهای موجود احساس کنند که واقعا در اتاق کنترل راکتور واقعی قرار گرفته‌اند.  

اطهری علاف با بیان این که راکتور طراحی شده یک راکتور تحقیقاتی۱۰۰ مگاواتی است، ادامه داد: این راکتور شامل تمام اجزای راکتور واقعی مانند میله‌های کنترل، میله‌های سوخت، مولدهای بخار توربین و ژنراتور، سیستم‌های ایمنی و مانیتورهای متعدد است و دقیقا مشابه یک اتاق کنترل راکتور واقعی طراحی شده است. بنابراین شبیه‌ساز می‌تواند به صورت آموزشی هم برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری مهندسی هسته‌ای استفاده شود و هم تجربه مهیجی برای دانشجویان کارشناسی رشته مهندسی هسته‌ای باشد.

وی تصریح کرد:  هدف اصلی این مرکز استفاده از دانش هسته‌ای در زمینه‌های صلح آمیز مانند کاربردهای آن در صنعت، محیط زیست، صنایع غذایی و کشاورزی و خصوصا باستان‌شناسی است. به عنوان مثال می‌توان از خدمات این آزمایشگاه در اکتشاف منابع نفتی و نشت‌یابی لوله‌های انتقال نفت استفاده کرد. در صنایع‌غذایی به کمک پرتوها می‌توان زمان انبارداری مواد غذایی را افزایش داد یا با موتاسیون به کمک اشعه، بذور مقاوم به شوری، سرما و  آفت‌ها را تولید کرد و مصرف کود و سموم را در کشاورزی کاهش داد.

رییس مرکز تحقیقات هسته‌ای کاربردی واحد علوم و تحقیقات ازجمله فعالیت‌های انجام شده در این مرکز را پژوهش‌های کاربردی در زمینه بهبود دقت طیف‌گیری به کمک راه‌اندازی آشکارسازهای جدیدتر مانند دتکتور نیمه هادی  CZT، تشخیص و شناسایی کالیفرنیوم نمونه‌های متعدد (که از طرف شرکت‌های اکتشاف و استخراج معادن مراجعه می‌کنند)، کمک به پژوهش‌های تحقیقاتی مرتبط با تزهای کارشناسی ارشد و دکتری دانشجویان مهندسی هسته‌ای و مرتبط با آن عنوان کرد.

اطهری علاف افزود: انجام محاسبات مربوط به تجهیز حفاظ چشمه نوترونی موجود در مرکز تحقیقات هسته‌ای جهت راه‌اندازی خط پرتودهی نوترونی جهت آزمایشات اندازه‌گیری نیمه عمر و در صورت امکان، آنالیز عنصری فعال‌سازی نوترونی (INAA)، تلاش جهت راه‌اندازی و امکان سنجی اندازه‌گیری کربن ۱۴ جهت عمرسنجی نمونه‌های باستانی، همکاری در پروژه تولید نانوچشمه‌های آزمایشگاهی با کمک مرکز تحقیقات فیزیک پلاسما و همکاری با محققین دانشگاه‌های دیگر و همچنین راه‌اندازی پروژه تحقیقاتی اندازه‌گیری اکتیویته گاز رادن در نقاط مختلف کشور، از دیگر اقدامات صورت گرفته در این مرکز است.

وی ادامه داد: این مرکز توانایی برگزاری دوره‌های آموزشی در زمینه های مختلفی را دارد به عنوان نمونه می توان به آموزش کدهای محاسباتی هسته‌ای که در گذشته برای متخصصین سازمان انرژی اتمی کشور برگزار شده است، اشاره کرد. در حوزه برگزاری دوره‌های آموزشی آشکارسازی، برنامه هایی در دست اجرا قرار دارد. همچنین دوره‌های آموزشی کار با سیمیلاتور راکتور برای علاقه‌مندان به اپراتوری رآکتورهای هسته‌ای توسط این مرکز در آینده نزدیک برگزار خواهد شد.  

رییس مرکز تحقیقات هسته‌ای کاربردی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد با بیان که این واحد تحقیقاتی با مرکز تحقیقات پلاسما همکاری نزدیک دارد و جلسات متعددی برای برگزاری پروژه‌های تحقیقاتی مشترک برگزار شده است، گفت: با توجه به اینکه این مرکز پروانه کار پرتوی از سازمان انرژی اتمی ایران را دارد، توانایی انجام پروژه زیرنظر سازمان و مجوز آن را دارا است. همچنین در زمینه همکاری تحقیقاتی خارج از دانشگاه، یک تفاهم‌نامه همکاری با سازمان انرژی اتمی منعقد شد.  

اطهری علاف خاطرنشان کرد: مرکز تحقیقات هسته‌ای این واحد دانشگاهی در رویداد گام دوم دانشگاه آزاد اسلامی فعالانه شرکت و چندین پروژه ارائه داد که از میان آنها طرحی تحت عنوان"اندازه‌گیری رادون موجود در آب‌های عمیق و سطحی و آب لوله‌کشی شهری" منتخب شد. این طرح توسط آشکارساز ردپا و با امکانات موجود در این مرکز همچون میکروسکوپ، حمام حرارتی جهت ‌خورش شیمیایی و دستگاه تولید آب مقطر، محقق می شود.

به گزارش ایرنا، مرکز تحقیقات هسته‌ای واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد در ساختمان فیزیک پلاسما مستقر است و دارای سایت اینترنتی به نشانی https://srb.iau.ir/nrc/fa است که از طریق صفحه اصلی سایت واحد علوم و تحقیقات در بخش مراکز تحقیقاتی در دسترس قرار دارد.