افت سالانه ۶۰ سانتیمتری سفره‌های زیرزمینی آب در کرمان و ضرورت نظام علمی تامین آب

محسن اسدی روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: افت منابع آب زیرزمینی در تمامی دشت های استان کرمان قابل توجه و بیشترین میزان افت آب های زیرزمینی در شهرستان اُرزوئیه اتفاق افتاده است.

به گفته وی سالانه حدود ۶ میلیارد مترمکعب برداشت آب از سفره های آب زیرزمینی در سطح استان انجام می شود و کسری مخزن منابع آب زیر زمینی استان سالانه حدود یک میلیارد متر مکعب است.

اسدی تاکید کرد: ۶۶۰ چاه مشاهده ای در سطح استان کرمان داریم که هر ماه با بررسی و رصد، میزان افت آب در دشت های استان اندازه گیری و پایش می شود.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرب شرکت آب منطقه ای استان کرمان اظهار داشت: فرونشست زمین و کاهش کیفیت آب از مهمترین تبعات برداشت بی رویه آب است و حتما باید برداشت آب به سمت متعادل شدن برود تا ما شاهد افزایش کیفیت آب هم باشیم.

آبی که در شمال و جنوب استان شور می شود

وی با بیان اینکه کیفیت منابع آبی استان به لحاظ شوری و املاح نمکی کاهش پیدا کرده است تصریح کرد: هرچه برداشت ها از منابع زیرزمینی بیشتر شود آب به سمت شورتر شدن می رود که این مساله در شمال استان کمی حادتر است اما در جنوب استان نیز شور شدن منابع آبی را شاهد هستیم.

اسدی بیان کرد: در بخش های آب شرب، کشاورزی و صنعت هرچه میزان برداشت ها کمتر شود و تغذیه آبخوان ها افزایش یابد، به بالا رفتن کیفیت آب منابع زیر زمینی کمک می کند.

۵۸۰ ایستگاه پایش کیفی آب در کرمان 

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرب شرکت آب منطقه ای استان کرمان افزود: ۵۸۰ ایستگاه و مرکز پایش در استان کرمان هر شش ماه یکبار آب را نمونه برداری می کنند و در آزمایشگاه میزان املاح و مواد موجود در آب به لحاظ کیفی و استانداردها بررسی می شود.

وی تصریح کرد: در بحث آب شرب شهروندان با تصفیه ای که انجام می گیرد کیفیت آب مصرفی بهبود پیدا می کند اما در بخش صنعت و کشاورزی با توجه به حجم مصرفی بالا بردن کیفیت آب مشکل است.

به گزارش ایرنا تنش آبی و خشکسالی از جمله اولویت دارترین مشکل در پهناورترین استان کشور محسوب می شود و خیلی وقت است که همه می دانند دشت های استان کرمان حالشان اصلا خوش نیست.

گرچه تلاش ها برای انتقال آب خلیج فارس برای تامین آب آشامیدنی برخی شهرهای کرمان جریان دارد اما این وضعیت رو به وخامت در حالی است که روزگاری نه چندان دور در استان کویری و نیمه خشک کرمان زلال ترین و گواراترین آب های زیر زمینی از چشمه ها و قنات ها بیرون می آمد و ضمن آنکه کام خشک مردم این دیار را سیراب می کرد، باکیفیت ترین محصولات کشاورزی نیز با همین آب روانه بازارهای کشور و دنیا می شد.

ولی در کنار کاهش نزولات آسمانی، چاه های عمیق مجاز و غیرمجاز تا دل ۴۰۰ متری زمین شیره حیات زمین را چنان مکیده اند که حاصل آن فرورفتن منابع آبی زیرزمینی، شوری و تلخی آب موجود است که دیگر نه می توان آن را نوشید و نه پای گیاهان و درختان ریخت.

برداشت سالانه بیش از ۶ میلیارد مترمکعب آب از سفره های زیرزمینی استان کرمان ۶۰ درصد بیش از استانداردهای جهانی اعلام شده و این درحالی است که نزدیک به ۹۰ درصد آب موجود در کرمان صرف کشاورزی، ۲ درصد آن صرف بخش صنعت و مابقی صرف شرب می شود.  

برابر آمارها ۱۹ شهر در کرمان دارای تنش آبی هستند، بحران کم آبی در ۲ شهر کرمان و زرند شدیدتر گزارش شده و این درحالی است که تقریبا ۱۰۰ درصد آبرسانی به روستاهای استان نیز از منابع زیرزمینی تامین می شود.

نظام علمی و هدفمند تامین آب

۷۱۷ روستای بالا ی۲۰ خانوار استان کرمان نیز هنوز به شبکه آبرسانی دسترسی ندارند و این حال آشفته و نابسامان که آتیه مناسبی را پیش رو ندارد درحالی است که برخی کارشناسان معتقدند طی سال های اخیر در خصوص تدوین نظام علمی برای تغذیه منابع زیرزمینی یا حتی تامین آب موردنیاز راه را در همه جاها درست نرفته ایم.

کارشناس رسمی و محقق تامین آب کرمانی معتقد است که درصورت تمرکز علمی بر این موضوع و اجرای صحیح پروژه های کنترل آب، ضمن اینکه سفره های زیرزمینی ما تغذیه می شوند، آب با دبی مناسب نیز برای بهره برداران تامین و از خسارت های سیل جلوگیری می شود.

حسن اشرف‌گنجویی چندی پیش در گفت وگو با خبرنگار ایرنا که بشدت منتقد رویکرد حفر چاه برای تامین آب و کنار زدن قنات ( ایجاد یا ترمیم و لایروبی) است که طی سال های اخیر در دستور کار وزارت نیرو بوده تاکید کرد: نظام علمی و هدفمند تصمیم گیری برای جانمایی، مطالعه و احداث کارشناسی طرح های آبخیزداری و مدیریت کنترل و پخش سیلاب ها - حداقل در استان کرمان مورد مطالعه اینجانب- وجود نداشته و ندارد، تا در جاهایی که نیاز به احداث طرح باشد به شکل اصولی و علمی بهره برداری و از احداث طرح در نقاط نامناسب نیز پرهیز شود.

وی اظهار داشت: براساس سال ها تحقیق و مطالعه میدانی می گویم که سراسر استان کرمان، در دره به دره و منطقه به منطقه آن، شرایطی داریم که به طور خدادادی و طبیعی می توانیم با احداث سدهای خاکی زیر ۳۰ متر برای ذخیره سازی سیلاب ها و جلوگیری از خسارت آنها و نیز احداث طرح های پخش سیلاب ایجاد کنیم.

این کارشناس رسمی آب افزود: سیلاب ها که نعمت الهی هستند می توانند به فرصت برای ایجاد اشتغال، توسعه کشاورزی، افزایش آبدهی قنوات و تغذیه سفره های زیرزمینی تامین آب تبدیل شوند.

وی معتقد است با همان الگوهایی که نیاکان ما در این سرزمین قنات را احداث می کردند، می توان قنات جدید ایجاد کرد و در بسیاری از نقاط نیز قنات ها قابل احیا هستند که درصورت رفع موانع پیش روی این اقدامات، مشکل تامین آب در بسیاری از نقاط قابل حل شدن است.

این کارشناس با انتقاد از تکیه صرف به رویکرد حفر چاه طی دهه های اخیر برای تامین آب که تبعات آن دامنگیر کشور هم شده می گوید: متولیان آب استان از استان فاقد شناخت کافی و کامل علمی هستند و مشکلات موجود در کشور نیز دلیل و استناد این سخن و وضعیت است. اینکه بیاییم فقط روش چاه زنی را وسیله ای برای تامین آب به کار گیریم، یعنی بیگانگی و بی اطلاعی نسبت به طبیعت، خراب کردن طبیعت، به استقبال فرونشست و فروچاله رفتن که در سطح شهر و استان مظاهر آن را در نقاط مختلف می بینیم.