جمهوری اسلامی ایران از بدو تأسیس، رویکرد متفاوتی در موضوع زنان داشته که هرچند در مواردی مورد انتقاد بوده اما در عین حال زنان کشور در چهار دهه گذشته، موفقیت‌های پرشماری نیز در عرصه‌های مختلف علمی، اجتماعی، هنری، اقتصادی و.. داشته‌اند. با این وجود همچنان زنان مطالبات برآورده نشده‌ای دارند که کم‌توجهی به آنها از یک سو باعث نارضایتی جامعه زنان و از سوی دیگر بهانه تخطئه نظام از سوی رسانه‌های مخالف و خارج نشینان می‌شود.
در این شرایط، نقد و بررسی وضعیت زنان ایرانی و آسیب‌شناسی مدیریت مسائل زنان، از نگاه خود آنها که در میدان‌های واقعی و مبارزه با مشکلات حضور دارند، برداشتی منطقی به دست می‌دهد و از مسئولان سطوح مختلف نظام هم انتظار می‌رود به این مطالبات و راه‌حل‌ها توجه کرده و آنها را در دستور کار خود قرار دهند.
دفتر پژوهش ایرنا در این راستا، به گفت‌وگو با نخبگان زن و زنان موفق پرداخته و به تبیین روایت واقعی از زنان ایران، بیان مطالبات آنان و تجارب آنها در رویارویی با مشکلات می‌پردازد.
پیش از این در شماره نخست پرونده «زنان از زبان زنان» سراغ دکتر الهه کولایی رفتیم و اینک گفت‌وگو با دکتر طاهره چنگیز پیش روی شماست. وی داروساز و دکترای فارماکولوژی و نخستین زنی است که بعد از انقلاب به ریاست یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی منصوب شده است.
ایرنا _ با گذشت بیش از ۴۰ سال از انقلاب مهمترین مطالبه زنان ایران چیست؟
چنگیز: مطالبه زنان و مردان خیلی تفاوتی با هم ندارد. مطالبه اصلی همه مردم ایران، حفظ کرامت است و در مواردی که قانون اشکال دارد و قابل اجرا نیست، خواسته مردم بازنگری قوانین است.
ایرنا _ به طور قطع بیان مطالبات با برهم زدن جامعه و آشوبگری به جایی نمی‌رسد. بهترین راه این است که از روش‌های مدنی برای بیان مطالبات استفاده شودروش بیان این مطالبات چگونه باید باشد؟
چنگیز: به طور قطع بیان مطالبات با برهم زدن جامعه و آشوبگری به جایی نمی‌رسد. بهترین راه این است که از روش‌های مدنی برای بیان مطالبات استفاده شود.
باید تلاش کنیم گوش کنیم و حرف یکدیگر را بفهمیم
ایرنا _ منظور شما از روش‌های مدنی، دقیقاً چه روش‌هایی است و چگونه قابل انجام است؟
چنگیز: در درجه اول بهترین راه برای بیان مطالبات گفت‌وگو و صحبت کردن در فضای سالم است. البته باید زمینه گفت‌وگو را بین گروه‌های مختلف مردم فراهم کنیم. تنها راه مطالبه‌گری و پیگیری مطالبات زنان و مردان در ایران گفت‌وگوست. همه باید سعی کنیم حرف یکدیگر را بهتر بفهمیم و مهمتر از آن این است که به یکدیگر گوش دهیم. اما متاسفانه به هم گوش نمی‌دهیم.
خیلی وقت‌ها همین که فردی شروع می‌کند به صحبت کردن، یک برچسب بزرگ به او می‌زنیم و از آن به بعد فقط با آن برچسب کار داریم. اگر این برچسب علیه زنان و مردان کنار گذاشته شود، قضاوت و نیت‌خوانی‌ها را کنار بگذاریم و تلاشی کنیم حرف یکدیگر را بفهمیم؛ بفهمیم که جامعه ایران یک جامعه چندصدایی است و همه آدم‌هایی که صداها و نظرهای گوناگون دارند، عضو جامعه ایران هستند و قرار است در همین کشور زندگی کنند و همه با هم و در کنار هم باید ایران را بسازیم؛ بسیاری از مشکلات حل می‌شود.
در برابر صدای مخالفان تحمل‌پذیر باشیم
ایرنا _ به طور خاص مهمترین مطالبه زنان در ایران چیست؟
چنگیز: مهمترین خواسته و مطالبه زنان ایران، برقراری عدالت است. عدالت به معنای کاهش تبعیض‌های جنسیتی،کاهش تبعیض‌های طبقاتی، کاهش تبعیض‌های قومی و مذهبی و از بین رفتن هرگونه تبعیض بین اقشار مختلف جامعه است. اگر عدالت در همه این زمینه‌ها برقرار شود، بخش مهمی از خواسته‌ها و مطالبات زنان و همه مردم ایران محقق می‌شود.
ایرنا _ نظام جمهوری اسلامی برای تحقق این مطالبات چه کاری باید انجام دهد؟
چنگیز: مهمترین کاری که نظام جمهوری اسلامی در مقابل مطالبات مردم می‌تواند داشته باشد، تحمل صدای مخالف و مقداری انعطاف‌پذیری در مقابل سخنان مخالفان و کسانی است که اندیشه مخالف دارند؛ انعطاف‌پذیری در مقابل نظر مخالفان به اندازه کافی نبوده استمهمترین کاری که نظام جمهوری اسلامی در مقابل مطالبات مردم می‌تواند داشته باشد، تحمل صدای مخالف و انعطاف‌پذیری در مقابل سخنان مخالفان و کسانی است که اندیشه مخالف دارند. به نظر می‌رسد در مقابل افرادی که تا حدی نظر مخالف دارند، انعطاف‌پذیری به اندازه کافی نبوده است. مساله بسیار مهم تلاش برای فهم طرف مقابل است. اگر با فردی مواجه شدیم که سخن و دیدگاه او با ما متفاوت است؛ ابتدا باید تلاش کنیم، فهم طرف مقابل را درک کرده و بعد قضاوت کنیم.
ایرنا _ با وجود مشکلاتی که به آن اشاره کردید، اما زنان موفق زیادی هم داشته‌ایم، ارزیابی شما از میزان موفقیت‌های زنان پس از انقلاب چیست؟
چنگیز: به یک تعبیر ما در ایران زنان موفق زیادی داریم و با وجود همه تهمت‌هایی که زده می‌شود، زنان ایران بعد از انقلاب به مراتب قوی‌تر و با صلابت‌تر از زنان قبل از انقلاب هستند. در جامعه ایران، زنان یکی از اقشاری هستند که عمیقا باور دارم صلابت و استحکام خود را مرهون انقلاب هستند. در این مورد تردیدی نیست.
آنچه آفت این صلابت و استحکام است، نگرش‌های قشری نسبت به مسائل مذهبی است. نگرش‌های قشری باعث می‌شود زنان قدر آنچه را پس از انقلاب به دست آوردند، ندانند و در دام رفتارهای ظاهری بیفتند.
ایرنا _ چه مشکلاتی با گفت‌وگو حل می‌شود و حل چه مشکلاتی نیازمند اصلاح قوانین است؟
چنگیز: یکی از موارد قانون حجاب است. قانون حجاب آن‌گونه که مصوب شده در ایران اجرا نمی‌شود. اصلا این قانون در ایران قابلیت اجرا نداشته و ندارد. هیچ وقت هم اجرا نشده است. شاید روی کاغذ و به صورت تئوریک و در حرف قابلیت اجرا داشته باشد، قانونی که در جامعه قابلیت اجرا نداشته باشد، اشکال دارد و باید اصلاح شود تا فاصله‌ای بین قانون مصوب و اجرای آن نداشته باشیم. اگر قانونی داشته باشیم و همه به صورت عیان بگویند این قانون قابل اجرا نیست، حرمت قانون از بین می رود و جامعه دچار ناآرامی می‌شود.
نظر شما