پنج استان کشور درگیر فرسایش خندقی خاک هستند

بهمن اکبری روز چهارشنبه در گفت و گو با ایرنا در بوشهر افزود: فرسایش خندقی از شکل‌های  بسیار خطرناک فرسایش آبی است که در بعضی موارد باعث ایجاد کانال‌های با طول، عرض و عمق زیاد می شود در این رخداد فرسایش با ابعادی وسیع زمین‌های زراعی و مراتع را تخریب می‌کند و به زیرساخت‌ها، مناطق مسکونی، کشاورزی و خیلی مواردی که با بشر در ارتباط هستند، آسیب می رساند. 

وی اظهار کرد: وظیفه سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در برابر ایجاد فرسایش خندقی کاهش فرسایش و رسوب با انجام اقدامات اجرایی آبخیزداری شامل اقدامات مدیریتی، مکانیکی بیولوژیک و بیومکانیک در محل آبراه‌ها و دامنه‌های تحت تاثیر فرسایش است.

به گفته اکبری خشکسالی‌های متوالی امروز میزان و توزیع بارش‌ها را تحت تاثیر قرار داده به نحوی که ممکن است میزان بارش به لحاظ مقدار بارندگی در سال تفاوتی نکرده باشد اما به لحاظ توزیع بارندگی در طی سال و شدت و مدت آن متفاوت شده است.

وی اظهارکرد: در گذشته بارش‌ها از فصل پاییز آغاز، زمستان به صورت برف و در بهار دوباره باران با توزیع مشخص و منظم شروع به بارش می‌کرد اما در زمان حاضر در تابستان بارندگی های ناگهانی با عنوان فلش فلات‌ها به صورت ناگهانی با حجم زیاد اتفاق می افتد.

اکبری ادامه داد: نمونه این بارش‌ها زمستان گذشته در شهرستان میناب بود که در مدت  ۲۴ ساعت ۲۷۰ میلی متر بارندگی معادل بارش یک سال به ثبت رسید.

رئیس گروه تثبیت فرسایش توده ای و زمین لغزش دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری گفت: همچنین عوامل چرای بیش از ظرفیت مراتع ، افزایش سطوح زیر کشت کشاورزی، رعایت نکردن الگوی کشت که بیشتر به آب زیرزمینی لطمه می زند به نحوی که پایین افتادن آب زیرزمینی باعث خشک شدن زمین و نفوذ پذیری کمتر و حتی ایجاد فرونشست‌ و به تبع آن ترک‌ها و شکاف ها در سطح زمین موجب ایجاد و تشدید فرسایش خندقی در دشت‌ها می‌شود. 

وی یادآور شد: درست است که در زمان حاضر یک سری اتفاق‌ها در سطح حوضه‌های آبخیز رخ می دهد که موجب فرسایش می شوند اما تمام این عوامل مدیریت پذیر هستند و با اقدامات آبخیزداری که قابل انجام است می توان میزان فرسایش و رسوب را کاهش داد.

اکبری ادامه داد: هرچند تغییرات الگوی بارندگی در کشور و حتی به صورت جهانی اتفاق افتاده است اما با انجام  اقدامات آبخیزداری می توان خطر فرسایش و رسوب را کاهش، مدیریت و کنترل کرد.

۱۶.۵ تن در هکتار در سال میانگین فرسایش خاک در کشور

وی اظهار کرد: میانگین سالانه فرسایش خاک در کشور  با توجه به اقلیم و پوشش گیاهی ۱۶.۵ تن در هکتار است این در حالی است که در برخی مناطق از جمله منطقه دشتیاری شهرستان چابهار استان سیستان و بلوچستان این رقم به ۵۰ تن در هکتار در سال می‌رسد.

اکبری افزود: این میزان فرسایش در منطقه دشتیاری بسیار شدید است و در یک بارندگی حجم زیادی از خاک از یک نقطه به نقطه ای دیگر جابه جا، شسته و و رسوب می‌کند و ممکن است در یک رخداد این میزان افزایش چشمگیری داشته باشد به نحوی که در بارندگی شدید زمستان سال ۹۸ میزان فرسایش در این منطقه به ۱۵۵ تن در هکتار رسید.

وی در باره زمین لغزش‌ها (رانش زمین) نیز گفت: سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در کنار ایجاد و تکمیل بانک اطلاعات زمین لغزش با انجام بیش از ۴۵ پروژه شامل  رفتار سنجی و مطالعات و اقدامات اجرایی پایدار سازی زمین لغزش ها را در سطح استان‌های کشور در دستور کار دارد.

اکبری تاکید کرد: آنچه امروز به وضوح در کشور دیده می شود بیشتر استفاده از منابع طبیعی است این در حالی است که باید تلاش شود در مقابل این استفاده برای منابع طبیعی هزینه و از آن حفاظت شود.

استان بوشهر در تهدید فرسایش خندقی

اکبری اضافه کرد: هرچند در سال‌های گذشته پروژه‌های آبخیزداری زیادی انجام شده و اجرای این پروژه‌ها به صورت غیرمستقیم موجب تثبیت فرسایش خندقی شده اما باز هم استان بوشهر از این نوع در امان نبوده به همین دلیل براساس بازدیدهای انجام شده ۲ پروژه برای تثبیت فرسایش خندقی تعریف و وارد فاز مطالعه شده است.

وی ادامه داد: در همین ارتباط زیرحوضه هایی برای تثبیت فرسایش خندقی در منطقه بوشکان و سد رئیسعلی دلواری در شهرستان دشتستان به وسعت ۱۰ هزار هکتار با اعتباری بالغ بر ۵۰۰ میلیون تومان برای مطالعات اجرایی پروژه های تثبیت فرسایش خندقی در این استان تعریف شده است.

به گفته اکبری فرسایش خندقی دراستان بوشهر به شکل دامنه ای و درمناطق دشتی گسترش یافته است.

وی چرای بیش از ظرفیت مراتع و تغییر در الگوی بارندگی را از جمله عوامل اصلی فرسایش خندقی در استان بوشهر عنوان کرد.

اکبری اظهار کرد: استان بوشهر از لحاظ فرسایش خندقی در دشت‌ها، کوهستان‌ها و تپه ها به دلیل جنس بسیار حساس زمین، خاک‌های ریزدانه و غیرچسبنده که حاصل سازندهای گروه فارس هستند باعث شده که این استان جزو استان‌های بحرانی کشور از لحاظ فرسایش خندقی باشد.

وی یادآور شد: براساس بازدیدهای انجام شده از فرسایش خندقی رخ داده در دامنه ها به دلیل بالا بودن سنگ بستر و ضخامت کم خاک فرسایش پذیر؛ عمق فرسایش خندقی در استان بوشهر نسبت به استان‌های دیگر از جمله هرمزگان و گلستان دارای ابعاد کوچکتری است.