کاهش شدید ذخایر "اوزون برون" در شمال دریای خزر

پرفسور میخائیل چبانوف در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا افزود: برنامه ها و طرح‌هایی برای بهبود وضعیت اجرایی شده که بررسی اطلاعات موجود حاکی از آن است تاس‌ماهی روسی یا چالباش در آبهای رود ولگا و اورال قزاقزستان وضعیت رو به بهبودی دارد که اگرچه چندان قوی نیست اما نشانه‌های نسبی حاکی از آن است که وضعیت تاس ماهیان روسی بهتر از گذشته شده است.
وی عنوان کرد: براساس برآورد محققین روسی از مصب ولگا حدود هشت میلیون عدد تاس ماهی روسی وجود دارد، در ولگا برنامه ای تحت عنوان "ولگای سالم" برای جلوگیری از آلودگی و حصول اطمینان از جریان آب کافی در اعماق سدها، احیای بستر، کف ولگا و رسوب‌زدایی درحال اجراست تا به تبادلات آبی کمک کند.
وی یکی دیگر از برنامه‌های اجرا شده را عدم احداث سدهای متعدد بر روی رودخانه‌هایی که رسیدگی (زمان باروری) ماهیان را تغییر می دهد، عنوان کرد و افزود : فاصله بین مصب رودخانه تا اولین سد در رودخانه ولگا ۷۰۰ کیلومتر بوده و فاصله تا سد بعدی نیز همین میزان و حدود ۷۰۰ کیلومتر است که این نشان می دهد جمعیت معمول برای تخم ریزی طبیعی در این منطقه درحال شکل گیری است.
چبانوف تاکید کرد: این موضوع بدین مفهوم نیست که ما در این بخش مشکلی نداریم مطمئنا کاهش سطح دریای خزر، تغییرات آب و هوایی و اقلیمی، افزایش درجه حرارت در کاهش ذخایر ماهیان خاویاری تاثیرگذار است اما برآورد جمعیت ذخایر این ماهیان باید بصورت علمی و با استفاده از روش‌های جدید باشد چون درحال حاضر جمعیت آنها در دریای خزر با سنین ودر نقاط مختلف وجود دارد اما باید از روش های جدید استفاده کرد تا بتوانیم برآوردهای دقیقی از ذخایر ماهیان خاویاری داشته باشیم.
وی تصریح کرد : کشورهای روسیه و قزاقزستان با همکاری هم از مدل شبیه سازی اطلاعات و داده‌ها استفاده می کنند و از نرم افزارهایی بهره می گیرند که برآوردها را بطور دقیق تخمین می زند، توسعه تکنیک ها و روش های جدید و نوین مثل استحصال تخمک و اسپرم بدون کشتن ماهی از مزارع بخش خصوصی و انتقال به مراکز تکثیر دولتی گامی روبه جلو برای حفظ این گونه های ارزشمند است.
چبانوف افزود: هم اکنون در کشور روسیه تمام ماهیان خاویاری مولد نر و ماده را بدون کشتن، تکثیر و اسپرم آنها را استحصال کرده و این مولدین را در استخرها نگهداری می کنند و پس از یک یا ۲ سال برای تکثیر و ازدیاد نسل، رها سازی می کنند و سپس ماهیان جدیدی صید می شوند تا با ترکیب ماهیان جدید و قدیم از همخونی و تلاقی خویشاوندی جلوگیری شود.
وی ادامه داد: بهره گیری از تجهیزات و راهبردهای جدیدی که برای مولدسازی وجود دارد، باعث می شود که تکثیر ماهیان خاویاری سریعتر و مطلوب‌تر انجام شود و این به مراکز تکثیر ماهیان خاویاری کمک می کند تا ماهی باکیفیت مناسب تکثیر و زنده نگهداری شود.
وی تدوین راهبرد را از وظایف دولتها دانست و افزود : مسیر توسعه و راهی که باید طی شود برعهده دولتها است ولی انجام عملیات اجرایی را می تواند در اختیار بخش خصوصی قرار دهد بعنوان مثال کنترل ژنتیکی ماهیان و مولدین در مزارع پرورش ماهیان خاویاری توسط بخش خصوص انجام می شود.
رئیس مرکز حفاظت از ذخایر ژنتیکی ماهیان خاویاری در ادامه در زمینه برابری کیفیت خاویار طبیعی و پرورشی گفت: اروپا طی ۱۰ سال گذشته پروژه ای را برای مقایسه کیفیت خاویار طبیعی و پرورشی آغاز کرد به این دلیل که خاویار تولیدی از مزارعی که آب مدار بسته داشتند به خاطر بیوفیلتر مزارع پرورشی بوی نامطبوعی داشت اما الان با پیشرفت تکنولوژی آن بوی نامطبوع توسط بیوفیلتر ها حذف شده و کیفیت خاویار پرورشی از دهه های گذشته بسیار بهتر شده است.
وی اظهار داشت : مزارع پرورش ماهیان خاویاری امروزه با استفاده از ترکیب استخرهای طبیعی و مدار بسته این مشکل را حل کرده اند و مشکل درجه حرارت طبیعی و جریان آب برطرف شده است.
وی تاکید کرد : در مزارع پرورش ماهیان خاویاری یکسال قبل از استحصال خاویار، ماهی را وارد آب طبیعی کرده و کیفیت خاویار را بهبود می بخشند و بهره گیری از تکنولوژی اختلاف معنی دار کیفیت خاویار پرورشی با خاویار طبیعی را از میان برده است.
چبانوف اضافه کرد: در حال حاضر ۶۰ کشور دنیا به پرورش ماهی خاویاری روی آورده و برخی از این کشورها با مزارع متعدد بصورت کلان در این بخش سرمایه گذاری کرده اند، به طور مثال چین، قزاقزستان و آذربایجان و سایر کشورها برنامه های جدیدی در توسعه پرورش ماهیان خاویاری انجام داده اند.
نایب رئیس اتحادیه پرورش دهندگان ماهیان خاویاری فدراسیون روسیه خاطر نشان کرد : در ایران نیز پرورش و آبزی پروری ماهیان خاویاری در سطح وسیعی از استانهای ایران توسعه یافته که نوید بخش آینده ای روشن در این مسیر است.
وی افزود : خاویار ایران شهرتی جهانی دارد به همین دلیل باید اقدامی جدی و قوی انجام شود تا در عرصه های جهانی برند ایران فراموش نشود ضمن آنکه از دست دادن برند راحت و بدست آوردن آن کاری سخت و دشوار است.
وی با اشاره به نزدیکی دیدگاه‌های ایران و روسیه برای حفظ برندینگ خاویار گفت : این دیدگاه‌ها می تواند در این زمینه بسیار مهم و اثر گذار بوده و ارتباطی بین تولید کنندگان، پرورش دهندگان و محققان باشد.
چبانوف خاطر نشان کرد: در حال حاضر ماهی خاویاری تنها برای گوشت و خاویار پرورش نمی یابد بلکه صنعتی است که به دانش و فناوری روز نیاز دارد، توسعه فناوری های نوین و بکار بردن آن دانش در صنعت با مشارکت همگان و همکاری و حمایت دولت و شرکت های تولید کننده خاویار میسر است.