بی بی از نو

نتیجه انتخابات اول نوامبر (۱۰ آبان ۱۴۰۱) در اراضی اشغالی حکایت از بازگشت احتمالی «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر سابق به قدرت را دارد.

پس از آزمایش یکساله ائتلاف مختلط راست میانه - چپ - عربی، نتایج انتخابات اخیر نشان دهنده تغییر قطعی به سمت راست در سیاست اسرائیل است که به طور قطع پیامدهایی را در داخل و بر روابط منطقه ای و جهانی آن و افزایش تنش با فلسطینی ها دارد.

انتظار می رود در دوره نخست وزیری تازه نتانیاهو که از سوی ائتلاف راست افراطی/ گروه های مذهبی حمایت می شود، او شصت و پنج کرسی از ۱۲۰ کرسی پارلمان رژیم صهیونیستی (کنست) را در اختیار بگیرد. چنین تحولی به شدت بر سیاست اسرائیل در هر یک از حوزه های داخلی و خارجی تأثیر خواهد گذاشت.

افراط گرایی با طعم نژادپرستی

روزنامه فرامنطقه ای «العربی الجدید» به نقل از «محمد اشتیه» نخست وزیر فلسطین، نتایج این انتخابات و پیشتازی ائتلاف های صهیونیست راستگرای دینی را نشان دهنده تشدید افراط گرایی و نژادپرستی و سخت گیری بیشتر علیه مردم فلسطین دانست.

از نگاه برخی تحلیلگران بازگشت نتانیاهو (موسوم به بی بی) به نخست وزیری فراتر از پیروزی راستگرایان و ائتلاف دینی تندرو باید دیده شود. وی روی این موضوع حساب کرده است که حضور دوباره در قدرت سبب می شود که از محاکمه به دلیل دریافت رشوه در امان باشد و تا حدودی بتواند آینده سیاسی و شخصی خود را تضمین کند. اما همین سود کوتاه مدت دردسرهایی را برای وی به دنبال خواهد داشت.

تحلیلگران اما از تداوم شکاف و اختلاف در عرصه سیاسی و حزبی رژیم صهیونیستی خبر می دهند.

در چند دهه گذشته نبود یک رهبر کاریزماتیک یا حزبی قدرتمند که مورد اعتماد شهروندان باشد، این رژیم را در معرض شکاف های عمیقی قرار داده است.  

روزنامه آمریکایی «لس آنجلس تایمز» هم در مطلبی با عنوان «بازگشت نتانیاهو به قدرت با ائتلاف نژادپرستان وحشتناک است، اما مشکل اسرائیل عمیق تر است» آورد که بازگشت بنیامین نتانیاهو به قدرت ضربه ای به قلب مردمی است که نگران وضعیت دموکراسی و حاکمیت قانون در جهان هستند.

نتانیاهو یک ستون کلیدی در جنبش جهانی رهبران غیرلیبرال است که کنترل و قوانین بازی دموکراتیک را تغییر می دهند. وی در طول ۱۲ سال قدرت خود از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۱، رسانه ها و دشمنان سیاسی را مورد حمله قرار داد؛ وی در حالی که تحت کیفرخواست بود و پرونده مفتوح داشت، مداوم به قوه قضاییه اسرائیل حمله کرد. وی همیشه تلاش داشته است هدف خود یعنی تثبیت برتری یهودیان را به عنوان یک اصل قانون اساسی در بیاورد.

نتانیاهو و دکترین برتری یهود

طبق این تحلیل، اکنون وی در دوره جدید نخست ‌وزیری، با نژادپرستانی دولت را تشکیل می دهد که به طور آشکار انحراف از دموکراسی را نشان می دهند. گرایش بیشتر یهودیان جوان به راستگرایان، مایوس کننده و نشان دهنده تلاش‌های سیاسی پایدار برای ترویج دکترین برتری یهودی و روندهای پوپولیستی بزرگ‌تر با گرایش راست جهانی است.

لس انجلس تایمز تصریح دارد: ایده لیبرال دموکراسی به سبک غربی در اسرائیل نیز مانند بسیاری از کشورهای جهان، مورد حمله قرار گرفته است. رهبرانی همچون ویکتور اوربان در مجارستان، ژایر بولسونارو در برزیل، رجب طیب اردوغان در ترکیه، نارندا مودی در هند، جورجیا ملونی در ایتالیا و البته دونالد ترامپ - از ایده دموکراسی غیرلیبرال دفاع می کنند که در آن اکثریت بدون توجه به حقوق اقلیت ها یا حاکمیت قانون حکومت می کنند.

این گزارش افزود: اسرائیل دیگر آن چیزی نیست که والدین و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها می شناختند. مشکل نه به انتخابات اخیر و نه به طور کلی تر به دوره نتانیاهو ربط ندارد اما خیلی عمیق تر می شود.

اسرائیل از سال ۱۹۶۷ به اشغال غیرقانونی و غیراخلاقی سرزمین فلسطین ادامه داده است و هرگز برابری کامل برای همه شهروندان خود به ویژه اقلیت بزرگ عرب خود را قبول ندارد ... اسرائیل در آینده باید از چهره زشت برتری یهود که امروز رو به رشد است، دور شود، ضمن آنکه باید به تامین حقوق کامل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اعراب و همه شهروندان خود متعهد باشد.

طبق این تحلیل در دولت آتی نتانیاهو محرومیت فلسطینیان از حقوق اولیه آن ها، حتی نادیده گرفته شدن شهروندان عرب اسرائیل و سخت گیری بیشتر علیه آفریقایی تبارها موجب می شود تا شکاف در اراضی اشغالی بیشتر شود و در کل چیزی از مشکلات کابینه وی کم نخواهد شد. در واقع در عمل نشان داده می شود که شعارهای رژیم صهیونیستی در زمینه اجرای آرمان ‌های «آزادی، عدالت و صلح» کماکان در حد حرف باقی خواهد ماند.

آغازی بر بحران های منطقه ای و بین المللی

اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک» نیز در مجموعه گزارش هایی نظرات کارشناسان را نسبت به بازگشت نتانیاهو منتشر کرد و به برخی پیامدهای بازگشت وی به قدرت به ویژه در عرصه بین المللی پرداخته است.

«ژان لوپ سمان» عضو ارشد غیرمقیم برنامه های خاورمیانه این مرکز پژوهشی اعتقاد دارد که اتحاد راست افراطی نتانیاهو ممکن است توافق آبراهام را به خطر بیندازد. پیروزی پرقدرت اتحاد حزب صهیونیسم مذهبی بسیار با اهمیت بود و مشارکت احتمالی آنها در دولت بعدی پیامدهایی فراتر از سیاست داخلی را به دنبال خواهد داشت؛ رهبران راست افراطی اسرائیل نه تنها ایده دادن هرگونه امتیاز ارضی به فلسطینی ها را رد کرده اند، بلکه الحاق کرانه باختری به اسرائیل را نیز سنگ بنای برنامه خود قرار داده اند.

این تحلیلگر افزود: نتانیاهو پیش از این در سال ۲۰۲۰ وعده داده بود که بخش هایی از کرانه باختری را به اسرائیل ضمیمه می کند. وی از آن زمان، بارها با همین وعده نظر رأی دهندگان راست افراطی را جلب کرده است. احیای مجدد چنین طرحی می تواند عواقب چشمگیری را برای سیاست خارجی اسرائیل داشته باشد و تنش های غیرضروری را با دولت بایدن ایجاد خواهد کرد.

مهمتر از آن، الحاق کرانه باختری می‌تواند نزدیکی اسرائیل به کشورهای عربی و امضای توافق‌نامه ابراهیم را از مسیر خارج کند.

از نظر مقامات امارات متحده عربی، بحرین و... این اقدام به عنوان توهین به شرکای اسرائیل در خلیج فارس تلقی می شود و ممکن است روابط نزدیک آن ها را دچار اختلال کند و به تلاش‌های اخیر اسرائیل برای آشتی با ترکیه نیز آسیب برساند. این سناریو در دوره نخست وزیری نتانیاهو اجتناب ناپذیر نیست.

« کارمیل آربیت » دیگر کارشناس این اتاق فکر آمریکایی در مطلبی با عنوان « خطرات یک ائتلاف افراطی » بر این باور است که پس از دوره کوتاه تصدی یکی از متنوع ترین ائتلاف های حکومتی در تاریخ، اسرائیل اکنون در پرتگاه تشکیل افراطی ترین ائتلاف خود قرار دارد، ائتلافی جدید از احزاب راست، افراطی ارتدوکس و تندرو.

به اعتقاد این کارشناس، از این به بعد اعراب، زنان و دروزی‌ هایی که حضورشان در دولت گذشته چهره تازه ‌ای از اسرائیل را به جهانیان نشان داد، دیگر جایگاهی نخواهند داشت.

طبق این تحلیل، تاکنون، هر دو جناح سیاسی در اسرائیل از تشکیل یک دولت وحدت ملی خودداری کرده اند و این خلأ برای تندروها مشکل ایجاد خواهد کرد. برای نتانیاهو که ترجیح می دهد برای دورماندن از زندان، یک دولت میانه رو قوی را رهبری کند، چنین شرایطی نامناسب خواهد بود. او می داند که حکومت کردن با یک دولت راست افراطی سخت است و تنش در روابط بین المللی دولت وی را بیشتر می کند.

بر این اساس در ماه های بعد مواضع نفرت پراکنی و افراطی همپیمانان نتانیاهو انتقاد دولت بایدن، اعضای دموکرات کنگره و چهره های سیاسی را به صورت آشکار و پنهان به دنبال خواهد داشت.

دولت جدید اسرائیل ممکن است متحدانی را در کنگره جمهوریخواه پیدا کند اما با واشنگتن تنش خواهد داشت که یادآور تنش‌های بین نتانیاهو و باراک اوباما است، اگر نگوییم وضع اینبار بدتر خواهد بود.