قوپوز؛ مادر سازهای آذربایجانی و میراث اصیل ایران از دل تاریخ

به گزارش ایرنا، موسیقی موهبتی الهی و بی‌واسطه است که بهترین تعبیر و تفیر آن همان است که در ذهن ما شکل گرفت و آنجا که سخن بازمی‌ماند، موسیقی آغاز می‌شود.

این هنر با تاثیر شگفت‌انگیز خود می‌تواند انسان معاصر را از چنگال افسردگی، انزوا و پریشانی و یا هر آزردگی روانی نجات دهد.

جهانیان از دیرباز برای کاستن دردها و مصیبت‌های خود به گوش کردن نغمه‌های آرام‌بخش پناه می‌بردند و به همین دلیلدستگاه ذهنی گذشتگان ما نواهای موسیقی را پدیده‌ای فرازمینی دانسته و بر این باور بودند که نغمه‌ها از صدای گردش چرخ و فلک گرفته شده است.

یکی از ابزار شاخص موسیقی ایران برای کسب تاثیرات شگفت موسیقی، قوپوز از سازهای زهی مضرابی آذربایجانی است که بدنه کاسه آن مانند دوتار به شکل گلابی است که به دو نیم قسمت شده باشد.

این ساز دارای ۹ سیم فولادی است که کوک وسیم‌های زیر و بم ثابت است و کوک سیم‌های رمیانه بنا به ضرورت تغییر می‌کند.

قوپوز، ساز قدیمی و اصیل میراث‌داران موسیقی آذربایجانی است که گنجینه هنر این منطقه را از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده و آن را از گزند حوادث روزگار محفوظ داشته است.

قوپوز گنجینه انتقال فرهنگ، هنر و تاریخ است

سرپرست گروه عاشیقلار که در پانزدهمین جشنواره موسیقی نحواحی ایران شرکت کرده به ایرنا گفت: قوپوز یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین  آلات موسیقی جهان است که جایگاه والایی در فرهنگ، هنر و تاریخ سرزمین ایران دارد.

عاشیق احدملکی علیشاه افزود: در فرهنگ موسیقیایی، اگر هنرمندی در نوازندگی و خوانندگی به درجه استادی برسد، دارای ارج و قرب خاصی است که به این اشخص در فرهنگ عامیانه خنیاگر و در فرهنگ آذربایجان و قشقایی "عاشیق"، در ارمنستان "عاشوق"، در خراسان "بخشی" و در ترکمن‌ها "یاغشی می‌گویند.

وی بیان کرد: موسیقی عاشیقی از مجموعه‌ مقام و لحن‌های تشکیل شده  که آهنگ آن در مناطق مختلف متفاوت است و برخی از آنها در مسیر فراموشی قرار دارد.

این هنرمند استان آذربایجان شرقی افزود: عاشیق‌ها به چنان تبحری در موسیقی می‌رسند که می‌توانند به تنهایی در یک محفل به اجرا بپردازند و به همین دلیل خواسته‌ها و مطالبات خود را به آسانی به مخاطبان منتقل کرد و واگویه‌ها را با آنان در میان می‌گذراند.

این پژوهشگر موسیقی فولکلور آذربایجان گفت: برخی زنان هنرمند موسیقی آذربایجان که به مقام عاشیقی می‌رسند اغلب از مفاهیم شاد و بزمی استفاده می‌کنند و مقام ها کوراغلی، اصلی کرم و هواهای جنگی در بین آنان کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد که دلیل آن، روحیه لطیف زنانه است.

جوانان استقبال خوبی از موسیقی نواحی آذری دارند

یکی از اعضا گروه عاشیقلار هم گفت: دو آهنگ آذری و فولکلور "خاطیرلامنی" و "جریانم" در پانزدهمین جشنواره نواحی ایران در تالار فخرالدین اسعد گرگانی اجرا شد و مورد استقبال شرکت‌کنندگان قرار گرفت.

فرامرز گل‌زارفرد افزود: ملودی این آهنگ ها قدیمی است و سینه به سینه از گذشتگان به نسل امروز رسید.

این نوازنده آذربایجانی به فراگیری استفاده از سازهای اصیل ایرانی در موسیقی آذربایجانی اشاره کرد و گفت: قوپوز، بالابان و قاوال در موسیقی نواحی آذربایجان کاربرد وسیعی داشته و مورد استقبال بسیاری قرار گرفته است.

گل‌زارفرد گفت: با توجه به ویژگی‌های موسیقیایی و فرهنگی ساز بالابان (نرمه نای) و قدمت تاریخی آن تلاش می‌کنیم این ساز به ثبت ملی برسد.

وی اظهار داشت: جوانان استقبال خوبی از موسیقی نواحی آذری دارند و امیدواریم با وجود اساتید برجسته ، این میراث گرانبها برای نسل‌های بعد حفظ شود.

پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران دوشنبه شب با حضور هنرمندان موسیقی استان‌های کشور به میزبانی گلستان در تالار فخرالدین اسعد گرگانی آغاز به کارکرد و به مدت پنج شب ادامه داد.