با وجود پیشرفت های بشریت برای زندگی راحت تر تنها کمیت زندگی ها بهبود یافته و خبری از آرامش روحی به معنای واقعی کلمه نیست تا جایی که بسیاری از افراد جامعه با سیطره فضای مجازی بر زندگی ها با انواع خستگی های روحی و جسمی دست و پنجه نرم می کنند.
اما بهترین دوا برای رهایی از خستگی زندگی مدرنیته، سفر کردن است به گونه ای که باید از چهار دیواری کوچک خانه های خود بیرون بیاییم و و قدم در دنیای بسیار گسترده تر از محل زندگی خود بگذاریم تا با آداب و سُنن خرده فرهنگ های گوناگون و بناهایی تاریخی که گویای درس های بسیاری است، آشنا شویم و بدانیم؛ دنیا روی دیگری هم دارد و می توان جور دیگر هم زیست.
با همین بهانه آخر هفته ها به بیرون از شهر می روم و هر بار یکی از مناطق تاریخی استان خراسان شمالی را انتخاب می کنم.
این هفته نیز با وجود سرمای فصل برگریزان تصمیم گرفتم از مرکز خراسان شمالی راهی رازوجرگلان شوم و بازدیدی از بنای تاریخی "شاهزاده نبی غلامان" در این شهرستان مرزی داشته باشم.
صبح زود را با هوای دلنشینش برای حرکت انتخاب کردیم تا حول و حوش ظهر برای صرف نهار به این منطقه تاریخی رسیده باشیم.
با دوری از مرکز خراسان شمالی و در آستانه ورود به حوزه استحفاضی مرزنشینان، ابرهای پراکنده آسمان آبی صبح را احاطه می کردند و انگار هوا، هوای باریدن داشت اما با این وجود هر چه جلوتر رفتیم بارشی در کار نبود و ابرها پراکنده برنامه ای برای باریدن نداشتند.
ما فقط به مناظر زیبای اطراف و طبیعت بکر این شهرستان مرزی چشم دوخته بودیم و لذت می‌بردیم، اما با ورود به جاده های باریک و با دست اندازهای خطرناک و پیچ های فراوان زیبایی‌های این منطقه بکر کام را کمی تلخ می کرد.
با این حال مسیر بکر و دست و نخورده با جادهای پر پیچ و خم را گذراندیم و با پرس‌وجویی که از اهالی بخش غلامان داشتیم به بقعه تاریخی "امامزاده نبی" که در اطراف آن مزارهای زیادی احاطه کرده بود، رسیدیم.
ابتدا برای گذشتگان با خواندن فاتحه ای طلب آمرزش و رحمت کردیم و سعی در ورود به این امامزاده داشتیم اما درهای آن بسته و پنجره هایش شکسته بود، نگاهی دقیق بر پیکر این بنای تاریخی داشتیم، دیواره های آن نم داده بود و اطرافش پر از نخاله های ساختمانی بود به گونه ای که با دیدن این وضعیت، افسوس و ناراحتی سعی در غالب شدن به خاطرات خوش مسیر سفر داشت.
با ریزبینی بیشتر می بینیم که برخی از قسمت های بیرونی این بقعه نیز فروریخته است و انگار برخی دخل و تصرف های خودسرانه برای مرمت، به پیکره بی دفاع تاریخ و هویت این شهرستان مرزی آسیب زده است.
بی تردید این اقدامات جدای از اینکه هزینه های فراوانی بر روی دست سازمان میراث فرهنگی خواهد گذاشت با برجای گذاشتن چشم اندازی زشت در دل طبیعتی بکر اَندک گردشگران و بازدیدکنندگان را فراری خواهد داد.
پیش از بررسی دلیل زخمی شدن پیکر این بقعه تاریخی "امامزده نبی" غلامان، بد نیست با معماری این بنای تاریخی ارزشمند که در نوع خود بی نظیر است، آشنا شویم.
کمی آشنایی با معماری این بنای تاریخی
قدمت بقعه تاریخی "امامزاده نبی غلامان" بر اساس کاووش های جدید باستان شناسی به سلسله تیموریان برمی گردد و طرح این بنا به صورت شش ضلعی است که درب ورودی آن در ضلع شمالی قرار دارد.
در اضلاع جنوبی و شرقی پنجره هایی برای تامین نور فضای داخلی قرار داده شده است و راهرویی در ضلع غربی بنا دیده می شود که اتاق مقبره از طریق دربی کوچک به آن متصل می شود.
همچنین در نمای بیرونی ضلع شمال غربی بنا، یک رشته پلان آجری وجود دارد که از طریق آن دسترسی به فضای پشت بام امکان پذیر می شود و در دو طرف ایوان بنا نیم ستون هایی مدور جهت تزیین ساخته شد ه‌اند.
آجرکاری پیشانی ایوان به شیوه خفته، راسته است و در میان آجرها یک سنگ سیاه رنگ بر سردر ورودی قرار داده اند که تاریخ ۱۳۱۹ خورشیدی و نام "سردار دیباج" از حاکمان وقت که دستور بازسازی و مرمت آن را داده، حک شده است.
محوطه سازی بنای تاریخی بدون اطلاع میراث!
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری رازوجرگلان در این خصوص به خبرنگار ایرنا می گوید: گرچه قدمت این بنای تاریخی اینک همزمان با دوران صفویه ثبت شده است اما براساس برخی کاووش های جدید باستان شناسی قدمت این بنا به دوران تیموریان بر می گردد.
عقیل مجردی می افزاید: جدای از اهمیت تاریخی این اثر تاریخی، امامزاده نبی غلامان در بین اهالی ارزش معنوی نیز دارد به گونه ای که آنها نیز با این نگاه بدون اطلاع میراث اقدام به محوطه سازی این بنای تاریخی کرده اند.
وی می گوید: در واقع اهالی بدون اطلاع میراث اقدام به محوطه سازی برای این بنای تاریخی با خاک و سنگ داشته اند در حالی که این عمل منجر به هدایت آبهای سطحی به سوی این اثر تاریخی و نم دادن دیوار های آن شده است.
مجری ادامه داد: با اطلاع از این اقدام خودسرانه سریعا از این امر جلوگیری و به افراد تذکرات لازم داده شد تا دیگر بدون اطلاع سعی در دخل و تصرف آثار تاریخی نداشته باشند.
تخصیص ۳.۵ میلیارد ریال برای مرمت
رییس اداره مراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری رازوجرگلان می گوید: روند مرمت این بنای تاریخی از پارسال آغاز شده بود که مدتی متوقف شد.
وی می افزاید: با تخصیص ۳.۵ میلیارد ریال دوباره روند مرمت این اثر تاریخی آغاز می شود.
مجردی با اشاره به ناآگاهی مردم در خصوص ارزش آثار تاریخی، تصریح می کند: توجیه نبودن مردم نسبت به قانون حمایت از آثار تاریخی و عدم آگاهی آنها نسبت به ارزش تاریخی این مکان ها موجب چنین زیان هایی می شود.
آگاهسازی مردم حافظ میراث تاریخی
یکی از کارشناسان میراث فرهنگی با بیان اینکه تنها راهکار حفظ میراث و بناهای تاریخی آگاهسازی مردم است، می گوید: نه تنها در این شهرستان مرزی بلکه در سایر مناطق کشور حجم بناهای ارزشمند تاریخی به حدی زیاد است که با هزاران سرباز هم نمی توانیم از آنها نگهداری کنیم بنابراین باید به این باور برسیم که تنها مردم می توانند حافظ این بناها باشند و برای این نیز باید به یک باور عمومی برسیم.
محمد مروتی می افزاید: برخورد قهری نمی تواند برای حفاظت از بناهای تاریخی کارساز باشد و باید اطلاع رسانی و آموزش بیش از پیش انجام شود به گونه ای که مردم نسبت به ارزش آثار تاریخی به خوبی آشنا شوند و به این خودآگاهی برسند که این اثر هویت تاریخی آنهاست.
وی تصریح می کند: همچنین باید به مردم آموزش داده شود که هرگونه دخل و تصرف در بناهای تاریخ بدون اطلاع میراث جرم و باید مطابق با ضوابط آن باشد.
مروتی عنوان کرد: همچنین جدای از اقداماتی که در حوزه آموزش و پرورش و مراکز آموزشی انجام می شود باید بزرگسالان هم از آموزش برخوردار شوند چرا که بعد آموزشی ما در ارتباط با آثار فرهنگی و باستانی بسیار پایین است.
بقعه تاریخی سیدبزرگ، مجموعه تاریخی راز، ارگ تاریخی آلمادوشن، تپه ارگ بالا، محوطه تاریخی راستقان از دیگر جاذبه‌های تاریخی این شهرستان است.
تاکنون ۶۴۲ میراث خراسان شمالی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که از این تعداد، ۵۰۹ اثر تاریخی، ۴۴ اثر طبیعی، ۷۵ اثر ناملموس و ۱۴ اثر منقول تاریخی است.
یکهزار و ۲۰۰ اثر تاریخی و طبیعی در خراسان شمالی شناسایی شده است.
شهرستان مرزی راز و جرگلان ۷۰ هزار نفر جمعیت دارد و مرکز آن شهر راز در ۱۲۰ کیلومتری شمال بجنورد واقع است.
نظر شما