کارشناس معماری: گنبد مسجد جامع عباسی اصفهان باید هر ۶ ماه یک‌بار پایش شود

دهباشی روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به وجود انواع حسگرهای الکترونیکی که کوچکترین لرزش، تغییرات و ترک‌ها را نشان می دهند ، افزود: بعید می دانم پایش استانداردی برای پایش گنبد انجام شده باشد. در ایران تنها جایی که از این حسگرها استفاده کرده اند، مجموعه حرم رضوی و گنبد آن است و هیچ کجای دیگر از این امکانات استفاده نشده است.
وی با اشاره به کیفیت جهانی بنای مسجد جامع عباسی، تاکید کرد: نسبت به شرایط بنای مسجد جامع عباسی باید یک طرح کنترلی ویژه طراحی شود. این بنا یک بنای خیلی خاص است و شرایط و موقعیت آن مثل یک بنای داخلی نیست؛ بخشی از میراث جهانی ولازم است در خور شان این بنا با آن برخورد شود.
دهباشی لازمه هر اظهار نظر دقیقی را حضور در بنا و انجام آزمایش‌های تخصصی دانست و گفت: یکی از گمان هایی که در این رابطه می توان در نظر گرفت این است که اینجا، بنایی با پایه آجری است و آجر هم در شرایط استاندارد و امروزه پخت نشده و با کوره های سنتی قدیمی کارش شده است.
وی افزود: ممکن است یک قطعه آن ۶۰۰ یا یک قطعه دیگر ۱۲۰۰ درجه دما گرفته باشد. این باعث می شود، مقاومت مخصوص قطعات با همدیگر متفاوت باشد.
این معمار حفاظت‌گر در ادامه گفت: با گذشت زمان، این قطعات زیر بار قرار می گیرند، ممکن است در اثر عوامل فرسایشی، مثل رطوبت یا وزنی که در ادوار مختلف تحمیل می شود و حتی جریان بادی که هیچ کس به آن توجه نمی کند، در قسمت های زیرین مثل ساقه که گنبد روی آن نشسته است، باعث لهیدگی مصالح شود.
به گفته دهباشی ۲ یا سه میلیمتر لهیدگی در گنبد می تواند باعث به هم ریختگی کامل هندسه گنبد شود؛ چیزی که به چشم کسی نمی آید اما در نهایت وقتی پایین گنبد، سه میلیمتر کج شود، راس گنبد حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر تغییر وضعیت می دهد.
وی افزود: به این دلیل تا در گنبد از پی زیر این مجموعه تا راس گنبد، آزمایش‌ها و بررسی های تخصصی انجام نشود، هیچ اظهار نظر دقیق و تخصصی نمی شود، کرد.
این مرمت گر حفاظت گر با اشاره به گفته های برخی از مرمتگرانی که در گنبد مسجد جامع عباسی بررسی هایی داشته اند، گفت: بر اساس گفته های کسانی که در این مجموعه کار کرده‌اند، مداخلات غیر اصولی بسیاری در ادوار مختلف انجام شده ومشکلات سازه ای بسیاری دارد.
وی افزود: چیزی که در مرمت اخیر گنبد انجام شده است، فقط ظاهر بنا بوده که مردم می توانستند ببینند اما آن چیزی که در جان بنا بوده و بنا را سرپا نگه می داشته، مداخلات جدی و اصولی تا امروز انجام نشده است.
دهباشی همچنین با اشاره به اظهار نظر اخیر اسکندر مختاری عضو شورای عالی چهار نفره نظارت بر مرمت گنبد مسجد جامع عباسی مبنی بر مشکلات سازه ای در بنا، گفت: با شناختی که از وی دارم، می توانم به همان شناخت استناد کنم که حرف ایشان به واقعیت نزدیک تر است.
وی افزود: تجربه ای که در مرمت هایمان در حداقل ۲۰ سال اخیر داریم این است که صندلی مدیریت همیشه متزلزل بوده و مدیران ما به دنبال این بوده‌اند که کاری را سریع، به عنوان دست آورد و رزومه خودشان ارائه بدهند.
به گفته وی به همین دلیل آنها همیشه از کارهای زیربنایی و اصولی اجتناب می ورزیدند و به سراغ کارهای ظاهری می رفتند. اینکه به جای کارهای زیربنایی یک بنا، آن را بیشتر سرخاب، سفیدآب کنند.
این معمار حفاظت گر افزود: بعید می دانم مرمت های اصولی و حرفه ای که باید در سازه و در خاک انجام یا سیر مطالعاتی آن تکمیل شده باشد. به صورت ضمنی شاید این اتفاق افتاده باشد اما اینکه به صورت تخصصی انجام شده باشد، بعید به نظر می رسد.
دهباشی گفت: مثل عمارت صاحبقرانیه در تهران که اول ادعا داشتند، نشست آن به خاطر گود "اطلس مال" بوده است اما وقتی تیم کارشناسی مجرب به عنوان مشاور آن را بررسی کرد، دستکاری هایی که در بنا شده بود را عامل رانش خاک و صدمات به آن ساختمان صاحبقرانیه تشخیص داد.
دهباشی افزود: بررسی های تیم کارشناسی مجرب چیزهایی را هویدا کرد که از چشم تمام متخصصانی که آنجا ( عمارت صاحبقرانیه ) کار می کردند، پنهان بود. در زمان حاضر هم گنبد مسجد جامع عباسی احتیاج به یک تیم متخصص حرفه ای دارد که بتواند به صورت حرفه ای و نه ضمنی بلکه با آزمایش‌های تخصصی، تمام آن چیزی را که در بنا پنهان شده است، هویدا کند.
به گزارش ایرنا، اواخر اردیبهشت امسال اداره کل میراث فرهنگی اصفهان از اتمام عملیات مرمت گنبد مسجد جامع عباسی اصفهان و جمع‌آوری داربست‌های آن پس از ۱۱ سال خبر داد اما با باز شدن داربست‌ها مشخص شد کاشی‌های گنبد دچار اعوجاج و قوس ناهمگونی در سیمای آن ظاهر شده است.
بعد از آنکه مرمت گنبد مسجد جامع عباسی با انتقاد فراوانی روبه رو شد، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کشور کمیته ویژه‌ای برای نظارت بر مرمت این گنبد تشکیل داد. در حکم معاون میراث فرهنگی کشور به اسکندر مختاری، سید مرتضی فرشته‌نژاد، مهرداد حجازی و علیرضا ایزدی اعضای شورای عالی نظارت حفظ و مرمت میراث‌فرهنگی منصوب شدند.
وظیفه اصلی اعضای این شورا، بررسی وضعیت مرمت گنبد مسجد جامع عباسی و رسیدگی به قصور احتمالی درمرمت صورت گرفته است.
مسجد جامع عباسی یا مسجد امام اصفهان بواسطه تزیینات بسیار شگفت‌انگیز بکار رفته در آن شهرت جهانی دارد. گنبد این بنا، یکی از شاهکارهای معماری اصفهان است که بصورت دوپوش(دو پوسته) ایجاد شده است. این مسجد بعنوان یکی از آثار میدان نقش جهان در فهرست میراث جهانی قرار دارد.