برزیل، فراتر از جام جهانی

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، برد یا باخت در جام جهانی ۲۰۲۲، بدون هیچ چون و چرایی به آشفتگی سیاسی و اجتماعی این روزهای برزیل گره خورده است.

تردیدی نیست که «لولا داسیلوا» کاندیدای پیروز انتخابات و رهبر سابق اتحادیه کارگران برزیل، سودای پیروزی تیم کشورش را در سر می‌پروراند تا شادمانی انتخاباتی خود را مضاعف کند. در مقابل، «ژائیر بولسونارو» رئیس‌جمهوری فعلی که سوگوار اندوه شکست سیاسی از حریفش است، دعا می‌کند تا برزیل جام جهانی را از دست بدهد. برزیلی که بولسونارو می‌شناسد، پس از این، قرابتی با او نداشته و سکاندار آن، داسیلوا است.

رقابتِ این بار، بر خلاف سایر جام‌های جهانی، مورد حمایت همه مردم نیست؛ سیاست به فوتبال نفوذ کرده و رنگ سبز و زرد پرچم تیم ملی برزیل، یادآور رنگ‌های جناح راست افراطی است که آن را از آن خود کرده‌اند؛ زرد و سبز امروز رنگ‌های شکست است، رنگ بولسونارو، و نشانه‌ای خطرناک از درگیری‌های سیاسی خیابانی؛ زرد و سبز برزیل امروز به اندازه‌ای خطرناک به نظر می‌رسد که بخشی از برزیلی‌ها از صمیم قلب دعا می‌کنند ای کاش می‌توانستند پرچم خود را تغییر دهند تا آن را از رنگ‌های فاشیستی پاک کنند.

این که نمی‌توان پرچم ملی را از دنیای رویایی فوتبال جدا کرد، درست است اما اینکه برزیلی‌ها، این نماد ملی را با حال و هوای نئو فاشیستی بولسوناریسم اشتباه نگیرند نیز دشوار است؛ بولسوناریسمی که با شکست پای صندوق‌های رای نمرده است و تلاش می‌کند تا با حمایت جنبش‌های راست افراطی که جهان را تحت تاثیر قرار داده‌اند، به قدرت بازگردد!

امسال همه چیز متفاوت است؛ سرخوشی فوتبال با خشم سیاسی که برزیل را به دو نیم تقسیم کرده، در هم آمیخته شده است. جناح چپ که با پیروزی لولا داسیلوا در انتخابات، راستگراین افراطی را از سلطنت بر برزیل خلع کردند، رویای قهرمانی را به عنوان نماد دیگری از تغییر اوضاع کشور در سر می‌پرورانند اما بولسونارو که دست و دلش به انتقال قدرت به داسیلوا نمی‌رود، ترجیح می‌دهد رقابتی که خنده بر لبان طرفدارنش نمی‌آورد، به شکست محکوم شود. راست افراطی شکست خورده در انتخابات ترجیح می‌دهد برزیل، جام جهانی را از دست بدهد تا جام را در دستان لولا نبیند.

خشونت‌پراکنی جناح راست افراطی در ماه‌های اخیر به اندازه‌ای شدت یافته که دیدن پرچم ملی روی بالکن خانه‌ها و یا شیشه جلوی اتومبیل‌های برزیلی‌ها ترسناک است و این چیزی نیست مگر یک پارادوکس غم‌انگیز.

بازیکنانی که تا مدتی قبل به عنوان بت‌های هواداران فوتبال پرستش می‌شدند، اکنون حضورشان در جام جهانی، یادآور اظهارنظرهای اخیرشان، له و علیه بولسونارو یا در حمایت و در مخالفت با دموکراسی است.

در پنج دوره قهرمانی جام جهانی، از مرفه‌نشین‌ترین تا حومه‌ای‌ترین مناطق سراسر برزیل، پس از هر گل، فریاد شادی به گوش می‌رسید؛ برزیلی که به صمیمانه‌ترین شکل ممکن، هویت ملی خود را در آغوش گرفته بود. امروز اما همه چیز تغییر کرده است و جام جهانی، بار احساسات وطن‌پرستانه، شادی و غرور ملی گذشته برزیل را به دوش نمی‌کشد. امسال حتی پرچم برای برزیلی‌ها، معنای تعلق ملی نیست؛ توپ گرد جام جهانی ۲۰۲۲ برای ساکنان این کشور آمریکای جنوبی، حال و هوای دیگری دارد و بیش از شور و شوق، حس دلسردی را زنده می‌کند.

با همه این‌ها نباید فراموش کرد که برزیل، همیشه برزیل است؛ فوتبال اسرارآمیز می‌تواند این کشور را به ششمین قهرمانی جهانی برساند، شهروندان برای برگزاری جشن ملی، رنگ‌های پرچم را فراموش کنند و حتی برای چند ساعت به هیجان و سندروم سیاسی که آن‌ها را مبتلا کرده است، پشت پا بزنند. به این ترتیب، برزیل همیشه برزیل است، فوتبال در این کشور، همیشه فوتبال است و این یعنی چیزی فراتر از یک توپ چرخان.