از سال ۲۰۱۷ که با انتصاب «محمد بن سلمان» به عنوان ولیعهد، فضا برای پیاده سازی تغییرات فرهنگی-اجتماعی فراهم شد، موج شتابان تحولات فرهنگی در قالب جشنواره های فیلم، سینما، موسیقی، گردشگری و سرگرمی، عرصه اجتماعی عربستان سعودی را دستخوش تغییرات گسترده‌ای کرده است.
بر اساس طرح اصلاحات ظاهری بن سلمان که با هدف جذب سرمایه گذاری خارجی و رهایی اقتصاد عربستان سعودی از وابستگی های نفتی به اجرا درآمده است، برخی محدودیت های فرهنگی و اجتماعی از جمله رانندگی زنان، برگزاری کنسرت های موسیقی و نیز صدور روادید گردشگری برای نخستین بار در این کشور مرتفع شده است.
بنابراین در طول چند سال اخیر جشنواره های موسیقی و سینمایی، برنامه های تفریحی و سرگرمی، کنسرت ها، ساخت فیلم، مسابقات ورزشی و حضور چهره های معروف در عربستان با سرعت قابل توجهی برگزار شد و بازتاب های مختلف داخلی و خارجی بر جای گذاشت.
عدول از خطوط قرمز؛ از قمارخانه تا اکران فیلم های حامی همجنسگرایی
حکومت آل سعود با روی کار آمدن محمد بن سلمان روزهای عجیب و غریبی را سپری می کند که نمونه آن، قمارخانه هایی است که در این کشور اسلامی به صورت علنی تبلیغ می شود و نکته جالب تر اینکه بزرگترین قمارخانه جهان در این کشور اسلامی افتتاح شده است.
در روزهای گذشته اما نمایش چند فیلم طرفدار همجنسگرایی در دومین جشنواره بین المللی فیلم های سینمایی عربستان جنجال به پا کرده است. قرار است روز پنجشنبه در دومین جشنواره بین المللی «دریای سرخ» در عربستان فیلمی مغربی با مایه های همجنسگرایی نمایش داده شود.
این فیلم تبلیغاتی بحث برانگیز در حالی منتشر می شود که اصلاحات شتابزده و ظاهری ولیعهد سعودی با سیلی از انتقادات مواجه شده است که هدف از آن را تنزل اجتماعی و فرهنگی این کشور می دانند.
مردم عربستان، اقدامات و برنامه های رئیس اداره سرگرمی عمومی این کشور به ریاست «ترکی الشیخ» را محکوم و آن را در راستای ترویج بی بند و باری می دانند.
وی دست راست محمد بن سلمان ولیعهد سعودی به شمار می رود و به گفته منتقدان، هدف نهایی از برنامه ها اداره سرگرمی عمومی تلاش های مقامات عربستان برای منحرف کردن افکار عمومی از وخامت اوضاع سیاسی و اقتصادی این کشور است.
برخی تحلیلگران معتقدند اصلاحات انجام شده تنها جنبه ظاهری دارد و حکومت عربستان در زمینه سیاسی همچنان با سرکوب مخالفان به رویه پیشین خود ادامه می دهد. دستگیری شمار زیادی از منتقدان از جمله رهبران مذهبی، روشنفکران و فعالان اجتماعی مواردی از این دست به شمار می رود.
در این کشور با نظام حکومتی سلطنت مطلقه، تظاهرات عمومی ممنوع است، احزاب سیاسی حق فعالیت ندارند و رسانه ها به شدت کنترل می شوند.
ریخت و پاش با هدف سرپوش بر اوضاع سیاسی و اقتصادی
برخی از مردم عربستان با انتقاد از صرف هزینه های هنگفت برای برگزاری جشن و کنسرت ها در این کشور تاکید می کنند که این ریخت و پاش ها در حالی صورت می گیرد که مردم عربستان با فقر، بیکاری، گرسنگی و نبود زیرساخت های مناسب در کشور مواجه هستند.
این منتقدان با رد سیاست های آل سعود، خاطر نشان می کنند که باید به جای صرف هزینه های میلیونی برای تجهیزات مورد نیاز جشن و کنسرت و پرداخت دستمزد هنرمندان، این بودجه ها برای تامین نیازهای اساسی و زیربنایی و خدمات اولیه مردم در اختیار آنها قرار می گرفت.
سیل هولناک اخیر در شهر جده هم یکی از مشکلات چندین ساله اهالی این شهر است. هر بار که چنین سیلی شهر جده را در می نوردد، مردم با گلایه و شکایت خواهان اصلاح زیرساخت های شهر برای جلوگیری از تکرار آن هستند اما فساد مکرر در پروژه های عمرانی جلوگیری از سیلاب مانع از این امر شده است.
همین امر نیز باعث شد که پس از سیل اخیر کاربران عربستانی با راه اندازی هشتگ «جده غرق می شود»، به انتقاد شدید از ناکارآمدی و فساد سیستمی در کشورشان بپردازند.
لازم به ذکر است که عربستان هر ساله در فصل بهار شاهد باران‌های شدید و طغیان موسمی رودخانه‌ها است. طی روزهای گذشته، در پی جاری شدن سیل در ۱۳ منطقه عربستان ۳۰ نفر کشته شدند.
این اتفاق در اردیبهشت ۱۳۹۲ نیز تکرار شده بود و با به راه افتادن سیل در مناطق مختلف عربستان به دنبال بارش باران های بهاری ۱۶ کشته و چهار مفقود شدند.
همچنین در سال ۱۳۸۹، شهر جده در غرب عربستان شاهد سیل گسترده ای بود که در نتیجه آن خیابان های این شهر به رودخانه هایی بزرگ تبدیل شد و در نتیجه این بارش ها و سیل حدود ۱۲۰ نفر کشته شدند.
در همین راستا به تازگی «فهد الغفیلی» پژوهشگر و فعال سیاسی کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز در توئیتی در واکنش به آگهی های کنسرت خوانندگان عرب در ریاض نوشت: پول مملکت به امثال اینها داده می شود؛ در حالی که مردم خودمان با صرف هزینه های بسیار هم امکان کار و اشتغال پیدا نمی کنند.
در مجموع، اصلاحات مورد نظر بن سلمان بیش از آنکه واقعی باشد، ظاهری به نظر می رسد که اهداف اصلی آن عبارتند از متنوع سازی درآمدهای دولت، شکل دهی به ناسیونالیسم سعودی، مشروع سازی اقتدارگرایی شخصی و بهبود تصویر بین المللی از عربستان.
بنابراین اینها چهار هدف کلیدی پروژه ولیعهد است که تبیین آن می تواند زوایای بهتری از آن‌چه امروز در زیر بافت اجتماعی این کشور می‌گذرد به دست دهد.
نظر شما