به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از پایگاه خبری «کانزرویشن»، آسمان شب یک سرزمین بکر است. در یک شب تاریک به دور از نور شهرها می‌توان همانند مردم چند قرن پیش به ستارگان آسمان نگاه کرده و کهکشان راه شیری و صور فلکی آمیخته با افسانه‌ها را مشاهده کرد. اما آسمان شب نیز مانند هر سرزمین بکر دیگری می‌تواند آلوده شود. از زمان پرتاب «اسپوتنیک» در سال ۱۹۵۷ تاکنون هزاران ماهواره و قطعات زباله فضایی وارد مدار شده اند. در حال حاضر عبور ماهواره در آسمان شب یک امر بدیع و کمیاب است اما با راه اندازی منظومه‌های ماهواره‌ای (satellite constellations) دربرگیرنده صدها یا هزاران ماهواره، این وضعیت تغییر می‌کند.
پرتاب اخیر ماهواره «بلوواکر۳» نمونه آزمایشی از یک منظومه ماهواره‌ای، این دورنما را افزایش داده که ماهواره‌های روشن و درخشان، آسمان شب ما را آلوده سازند. این ماهواره با اندازه ۶۴ مترمربع بزرگترین ماهواره ارتباطاتی تجاری است که در مدار پایین زمین حرکت می‌کند و بسیار روشن است.
هر چند مشاهده ماهواره در آسمان شب امری نادر بوده است اما افزایش شمار ماهواره‌ها در مدار به این معنی است که آلودگی آسمان شب می‌تواند به یک مشکل جدی تبدیل شود. در یک شب صاف به خصوص در نزدیکی سپیده‌دم می‌توان عبور ماهواره‌ها از آسمان را مشاهده کرد. اینها ماهواره‌هایی در مدار پایین هستند و تنها چند صد کیلومتر بالای زمین قرار دارند و با سرعت حدود هشت کیلومتر در ثانیه حرکت می‌کنند.
برخی نرم‌افزارها و وب‌سایت‌ها به شما اجازه می‌دهند که ورود یک ماهواره مشخص بر بالای سر خودتان را پیش بینی کنید. جالب و سرگرم‌کننده است که بدانید الان «ایستگاه فضایی بین‌المللی» بالای سر شما قرار دارد و در آن هاله نور دوردست جمعی از فضانوردان در حال عبور هستند. اما در چند سال گذشته میزان پرتاب ماهواره‌ها شتاب گرفته است و SpaceX کار پرتاب ماهواره را ارزان‌تر و هزاران ماهواره «استارلینک» را برای ارائه خدمات اینترنتی پرتاب کرده است. زمانی که ماهواره‌های استارلینک پرتاب شوند و به مدار عملیاتی خود برسند، در نزدیکی محدوده قابل رویت با چشم غیرمسلح قرار دارند.
با این حال چنین ماهواره‌هایی به اندازه کافی روشن هستند که در تصاویر تهیه شده با تلسکوپ‌ها رد و اثری از خود به جا می‌گذارند. این اثر موجب اختلال در تصاویر ستارگان و کهکشان‌های پشت سر این ماهواره‌ها می‌شود و برخی پدیده‌های گذرای فضایی مانند «انفجار اشعه گاما» ممکن است کلا از دست برود و قابل رصد نباشد.
در حالی که استارلینک بزرگترین منظومه ماهواره‌ای در حال خدمت است و هزاران ماهواره در مدار دارد، برخی دیگر نیز در حال برنامه‌ریزی هستند. «بلو اوریجن» آمازون در نظر دارد بیش از سه هزار و ۲۰۰ ماهواره «پراجکت کوپر» و شرکت «اسپیس موبایل» نیز ۱۰۰ ماهواره «بلوبرد» پرتاب کند.
بلوواکر۳ که نمونه پرتاب شده اخیر ماهواره بلوبرد است، موجب نگرانی‌های واقعی در میان ستاره‌شناسان شده است. هر چند بلوواکر ۳ در ابتدا بسیار کم‌نور بود اما یک آرایه ارتباطی ۶۴ مترمربعی تقریبا به اندازه یک زمین اسکواش را باز کرد و این سطح بزرگ نور خورشید را به خوبی بازتاب می‌دهد و بلوواکر ۳ اکنون به روشنی درخشان‌ترین ستارگان آسمان شب است. این امکان وجود دارد که ماهواره‌های عملیاتی بلوبرد حتی بزرگتر و درخشان‌تر از این نمونه آزمایشی هم باشند.
وجود تعداد زیادی از ماهواره‌های به این روشنی می‌تواند بسیار بد باشد. اگر هزاران ماهواره به این روشنی وجود داشته باشند برخی اوقات دیگر قادر نخواهید بود بدون دیدن ماهواره‌های درخشان به آسمان شب نگاه کنید و آن حس بکر بودن آسمان شب را از دست خواهیم داد و تقریبا همیشه با نگاه به آسمان شب به یاد فناوری خواهیم افتاد.
این مساله تاثیر بزرگی هم روی ستاره‌شناسی حرفه‌ای خواهد داشت. ماهواره‌های روشن‌تر نسبت به ماهواره‌های کم‌نور لطمه بیشتری به تصاویر ستاره‌شناسی می‌زنند. به علاوه این مساله هم وجود دارد که بسیاری از این ماهواره‌ها سیگنال‌هایی در فرکانس رادیویی پخش کنند که می‌تواند با ستاره‌شناسی رادیویی تداخل داشته باشد. اینکه چه روی خواهد داد، مشخص و قطعی نیست. اتحادیه بین‌المللی ستاره‌شناسی نگرانی خود را درباره منظومه‌های ماهواره‌ای و به خصوص بلوواکر۳ اعلام کرده است.
با این حال تایید منظومه‌های ماهواره‌ای از سوی کمیسیون فدرال ارتباطات آمریکا ملاحظات اندکی درباره تاثیرات محیط زیستی داشته است. دفتر پاسخگویی دولت آمریکا به تازگی این مساله را یک مشکل بزرگ دانسته اما مشخص نیست که این به تغییر بزرگی در این زمینه منجر خواهد شد یا خیر. ما ممکن است در آستانه یک وضع خطرناک قرار داشته باشیم. آیا آسمان شب با ماهواره‌های درخشنده محض خاطر اینترنت یا نسل پنجم ۵G دچار شلختگی و درهم و برهم شدن خواهد شد؟ یا اینکه دست نگه می‌داریم و آسمان شب را به عنوان یک طبیعت دست نخورده مشترک جهانی حفظ می کنیم؟
نظر شما