روغن حیوانی ناب و معطر، سوغات بی نام و نشان دلفان

به گزارش خبرنگار ایرنا دلفان یکی از کانون های مهم عشایری در استان لرستان است که نقش مهمی در تولید گوشت و فرآورده های دامی دارد و یکی از این فرآورده ها و دستاورد دیرینه زنان سخت کوش این عشایر، روغن حیوانی است.

وجود مراتع و چمنزارهای مرغوب، کوه های انباشته از پوشش جنگلی مناسب و گونه های گیاهی معطر موجب شده است روغن حیوانی تولیدی عشایر و دامداران دلفان از مرغوبترین روغن های کشور باشد به نحوی که بو و عطر خاص آن زبانزد می باشد و هرچند ناشناخته مانده است اما مشتریان معدود خود را دارد.

"فردوس جمشیدی" از عشایر منطقه "قمش" درباره طرز تهیه روغن حیوانی می گوید: پس ازجمع آوری شیر گوسفندان، آن را درون یک دیگ بزرگ ریخته و می جوشانیم، پس از مدتی آن را از روی آتش برمی داریم و در گوشه ای می گذاریم تا کمی ولرم شود، سپس با ریختن مقداری مایه ماست به آن شیر، آن را خوب به هم می زنیم و به اصطلاح آن را "چین" می زنیم .

وی افزود: در مرحله بعد، آن شیر را درون ظرف های کوچک و بزرگی می ریزیم و در جای مناسبی خوب می پوشانیم، پس از طلوع آفتاب به سراغ شیرهایی که تبدیل به ماست شده اند می رویم تا آنها را درون مشک ریخته و با افزودن مقداری آب و نمک به دوغ و کره تبدیل کنیم.

به گفته این زن عشایر پس از آنکه دوغ آماده و کره آن بصورت گلوله هایی درون مشک جمع شد، کره آن را جدا می کنند و این کار را تا چند روز ادامه می دهند تا کره به اندازه کافی جمع آوری شود، سپس کره ها را داخل دیگ بزرگی روی آتش می گذارند تا به اندازه کافی بجوشد و پس از تصفیه کردن، روغن سفید و خالصی را با عطر خاص بنام روغن حیوانی تولید می کنند.

روغن حیوانی انواع مختلفی دارد به گونه ای که روغن برگرفته از شیر گاو زرد رنگ و روغن برگرفته از شیر گوسفندان سفید رنگ است، این روغن را در زبان لکی با عنوان "روغن دان/ رین دون" می شناسند که این واژه برگرفته از کلمه عربی "دَهُن" به معنی روغن خالص است که با تغیر واژگانی به "دان" مبدل شده است.

طعم این روغن بستگی زیادی به نحوه خوراک و چرای دام دارد که به‌ دلیل چرای گله‌های گوسفند به ویژه در منطقه سرکشتی دلفان که دارای مراتع غنی است، این روغن از طعم و مزه خاصی که حاصل گیاهان معطر کوهی می‌باشد برخوردار است.

زنان عشایر با پختن نان محلی بنام کُلیره (kolerah )که در واقع همان نان مقدس در ایران باستان بوده است آن نان داغ را با روغن حیوانی آمیخته می سازند و از آن خوراکی بنام "چِنگال" به دست می آورند که به عنوان میان وعده غذایی استفاده می شود.

روغن حیوانی تولید دام‌های عشایر دلفان به دلیل تعلیف گوسفندان از گیاهان متنوع مرتعی، سرشار از اسیدهای چرب خوش بو و خوش طعم با انرژی بسیار بالا است و یک کارشناس نیز می گوید: از نظر طب سنتی، روغن حیوانی دارای خواص فراوانی از جمله در زمینه‌های استخوان‌سازی، کاهش غلظت خون، چربی‌های زاید شکم، شادابی و سفیدی پوست و سم زدایی از بدن است.

به گفته دکتر محمد سیف تغذیه سلول های عضله قلب از اسیدهای چربی است که تنها در روغن حیوانی به وفور یافت می شود.

حاجی کرم عزیزی از عشایر دلفان نیز می گوید: روغن حیوانی ما کاملا طبیعی است و هیچ مواد ناخالصی به آن افزوده نمی شود که همین دلیل اصلی مرغوبیت و خوش بویی آن است و بسیاری افراد غیربومی قبل از زمان تولید آن را از عشایر پیش خرید می کنند.

وی اظهار داشت: سالانه ۵۰ کیلوگرم روغن حیوانی از شیر دام هایم تولید می کنم که تمام آن را از تهران پیش خرید می کنند.

تولید سالانه ۱۲ تن روغن حیوانی در دلفان

در شهرستان دلفان بیش از ۲ هزار خانواده عشایری وجود دارد که نقش مهمی در تولید گوشت قرمز و فرآورده های دامی دارند، هم اکنون قیمت یک کیلوگرم روغن حیوانی بهاره ناب و خالص در شهر نورآباد بیش از یک میلیون تومان و روغن پاییزه ۸۰۰ هزار تومان است .

رییس امور عشایر دلفان می گوید: یکهزار و ۲۵۰ خانوار عشایری کوچ رو و نیم کوچ رو با هفت هزار نفر جمعیت در این شهرستان زندگی می کنند که نقش مهمی در تولید گوشت و فرآورده های دامی دارند و ۲۵درصد پروتئین مورد نیاز منطقه را تامین می کنند.

فتحعلی جهانی افزود: عشایر دلفان، ۱۰۰ هزار راس دام سبک و سنگین و ۱۵ هزار قطعه طیور دارند و سالانه هزارتن گوشت قرمز ،۸۰ تن کشک و ۱۲۰ تن پشم و موی بز تولید می کنند.

وی بیان کرد: روغن حیوانی یکی از فرآورده های لبنی و مهمترین و با کیفیت ترین محصول تولیدی حاصل دسترنج زنان عشایر دلفان است که سالانه ۱۲ تن تولید و به سایر استان ها صادر می شود.

گفتنی است یکی از مشکلات عرضه روغن حیوانی دلفان به بازارهای داخلی و خارجی، نبود صنایع تبدیلی و کارگاه های بسته‌بندی در منطقه است که عشایر محصول تولیدی را به دیگر شهرها می فروشند و گاهی بنام استان دیگری آن را به مشتریان معرفی می کنند (روغن کرمانشاهی) چراکه روغن دلفان، همچنان برای بسیاری ناشناخته است.

روغن حیوانی دلفان، مطبوع، بی نقص و گمنام

این درحالیست که با ایجاد برند و راه اندازی صنایع بسته بندی می توان روغن حیوانی دلفان را با نام لرستان و به صورت فرآورده ای دارای نشان استاندارد به بازار عرضه کرد.

فرماندار دلفان نیز با بیان اینکه روغن حیوانی در کنار عسل و نخود از مهمترین سوغات این شهرستان است تصریح کرد: در نظر داریم بهار سال آینده، در راستای معرفی این محصول، جشنواره روغن حیوانی دلفان برگزار نماییم که نقش مهمی در تبلیغ آن خواهد داشت.

اصغر قهرمانی گفت: مدیریت اجرایی شهرستان برای ورود بخش خصوصی جهت راه اندازی صنایع بسته بندی فرآورده های دامی به ویژه روغن حیوانی آمادگی دارد و از سرمایه گذاران بخش خصوصی در این زمینه به ویژه در راستای پرداخت تسهیلات استقبال می کند.

وی با اشاره به ضرورت برندسازی برای روغن حیوانی دلفان افزود: امور عشایر شهرستان و اداره کل استان، باید این موضوع را پیگیری نمایند تا روغن تولیدی با نام دلفان به بازارهای داخلی و خارجی گردد.

به هرروی، روغن حیوانی دلفان محصول بی نام و نشانی است که با نام دیگر شهرها عرضه می گردد و هرچند درآمد به نسبت خوبی دارد اما علاوه بر اینکه حاصل دسترنج زنان عشایر منطقه نادیده گرفته می شود می توان با معرفی درست، ایجاد صنایع فرآوری و بازاریابی اصولی، درآمد بسیار بیشتری بابت این زحمت، نصیب عشایر شهرستان کرد.