به گزارش خبرنگار ایرنا، خاک حاصلخیز و آب و هوای مساعد دو نعمتی هستند که باعث شده تا کشاورزان این استان مرزی بتوانند تمام عزم خود را برای آبادانی و رونق اقتصادی با بکار گرفتن توصیه‌های کارشناسان این حوزه بکار بندند و با تولید محصولات استاندارد علاوه بر بازارهای داخلی در بازارهای خارجی نیز خودنمایی کنند.
آنچه که از آمار و اطلاعات ارائه شده توسط مسوولان استانی بر می‌آید بهره برداران آذربایجان غربی سالانه ۶.۸ میلیون تُن انواع محصولات کشاورزی تولید و روانه بازارهای داخلی و خارجی می‌کنند که از این میزان تولید ۱.۵ تا ۱.۹ میلیون تُن چغندرقند است و در تولید این محصول آذربایجان غربی در ردیف استان‌های پیشتاز کشور قرار دارد.
به گفته کارشناسان بخش کشاورزی، با توجه به اینکه نیاز آبی چغندرقند بالاست در بیشتر نقاط دنیا در فصل پاییز کشت می‌شود تا بیشترین حجم آب مورد نیاز خود را از باران‌های پاییزی تامین کند و بخش کمی از آن با آبیاری در ماه‌های ابتدایی سال بعد تامین شود.
ویژگی‌های منحصر به فرد این محصول و فرآوری و تولید محصولاتی مانند تولید قند و شکر برای مصرف انسانی و تفاله برای صنعت الکل‌سازی و مصارف دامی باعث شده تا هم اینک به اقتصادی‌ترین محصول کشاورزی تبدیل شود.
وجود پنج کارخانه قند در شهرستان‌های ارومیه، خوی، پیرانشهر، میاندوآب و نقده در مجموع به ظرفیت فرآوری سالانه ۲ میلیون تُن، رونق تولید این محصول و استقبال کشاورزان از کشت آن در آذربایجان‌غربی را رقم زده است.
کارشناسان می‌گویند: میانگین برداشت گندم در مزارع آبی استان سه هزار و ۴۰۰ کیلوگرم در هر هکتار است اما این مقدار برای چغندرقند به طور میانگین ۵۵ تُن در هکتار است البته برخی چغندرکاران توانسته‌اند بیش از ۱۰۰ تُن در هکتار نیز برداشت کنند که بیانگر مستعد بودن خاک و اقلیم برای کشت این محصول است.
از ویژگی‌های دیگر اینکه چغندرقند محصولی با کشت بهاره در آذربایجان‌غربی است که باران‌های بهاری بخش عمده‌ای از نیاز آبی‌اش را تامین می‌کند و هر چند تا زمان برداشت محصول نیاز به آبیاری مستمر دارد.
از سویی این نوع کشت با توجه به قراردادی بودن اغلب اراضی زیر کشت برای کشاورزان ارزش سرمایه گذاری را دارد چرا که براساس اطلاعات و گزارش‌های سال‌های قبل محصولی روی دست کشاورزی در فصل برداشت و فروش نمی‌ماند و میزان سطح زیر کشت براساس نیاز صنایع تولیدی و فراوری است.
اما برعکس سال‌های گذشته و این همه مزیت برای کشت، امسال کشاورزان پیشرو و برخی چغندرکاران استان با توجه به برخی دلایل و مشکلاتی که در مسیر کاشت، داشت و برداشت محصول از جمله شرایط آبی دارند می‌گویند تمایلی به کشت مجدد چغندرقند در اراضی خود ندارند.
کم آبی، عدم همکاری مطلوب کارخانجات قند در خرید و عیارزنی، افزایش قیمت کود و نهاده‌های کشاورزی و معطلی بیش از حد کشاورزان در مقابل کارخانجات قند برای تحویل محصول از جمله دلایلی است که آنان را در زمینه کشت مجدد این محصول در سال آینده دلسرد کرده است.
در حالیکه این محصول براساس اظهارات مسوولان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در اغلب نقاط شمالی و جنوبی استان بالاخص جنوب کشت می‌شود و نقش مهمی در اشتغال زایی و گردش کاری پنج کارخانه قند ارومیه، نقده، خوی، پیرانشهر و میاندوآب دارد.
عیار سنجی در کارخانجات مطلوب نیست
محمد شیخا از کشاورزان پیشتاز در آذربایجان غربی است که به خبرنگار ایرنا گفت: سال زراعی گذشته ۷۵ هکتار از اراضی خود را به کشت چغندرقند اختصاص دادم.
وی اظهار کرد: متاسفانه از نظر عیارسنجی در این شهرستان و در کارخانه‌ها با مشکل مواجه هستیم و در این راستا برای حل مشکل سعی کردیم نظارت‌ها را با استقرار یک نفر در کارخانه با هزینه شخصی بیشتر کنیم.
شیخا با اشاره به اینکه وضعیت پرداخت مطالبات کشاورزان در سال جاری چندان مطلوب نیست، افزود: سال گذشته در مدت زمان مشابه بیش از ۸۷ درصد از مطالبات کشاورزان پرداخت شده بود.
وی با بیان اینکه حمایت دولتی از این محصول کاهش چشمگیری دارد، اضافه کرد: چون کشت‌ها به صورت قراردادی است کشاورزان باید محصول خود را به کارخانجات تحویل دهند و با این محدودیت‌ها، عیارسنجی مطلوبی از محصول تولیدی توسط متولیان انجام نمی‌شود.
این کشاورز با اشاره به این موضوع که در تصمیم گیری برای کشت و تولید چغندرقند از اخذ نظرات کشاورزان غفلت شده است، ادامه داد: در صورت عدم حمایت از این محصول در سال آتی با اُفت ۵۰ درصدی کشت مواجه خواهیم بود.
دیرکرد در پرداخت مطالبات موجب دلسردی زارعان شده است
یوسف حمیدی از کشاورزان پیشرو و نمونه استانی در شهرستان خوی است که می‌گوید: پرداخت دیرهنگام مطالبات و همچنین کم آبی باعث شده تا به فکر کشت جایگزین برای این محصول باشد.
به گفته وی، میزان آب‌های سطحی در سال‌جاری در منطقه خوی بسیار کاهش یافته و حتی به صفر نیز نزدیک شده لذا زارعان مدتی است به استفاده از آب‌های زیرزمینی روی آورده‌اند که آن هم به علت اُفت سطح آب سفره‌ها جوابگوی نیازها نیست.
این کشاورز با بیان اینکه امسال آخرین سالی است که کشت چغندرقند را انجام داده و تمایلی به کشت مجدد ندارد، گفت: عدم کشت این محصول پر آب بَر به صلاح منابع آبی استان است.
هزینه بالای حمل و نقل کمر کشاورزان را خم کرده است
کشاورزی در ارومیه نیز که ۱۶ هکتار اراضی زیر کشت چغندرقند دارد، معتقد است که قیمت بالای حمل و نقل در کنار کم آبی کمر کشاورزان چغندرکار را خم کرده است.
آردی به خبرنگار ایرنا گفت: سال‌های قبل ۵۰ درصد از هزینه حمل و نقل محصول به کارخانه به کشاورزان به عنوان مشوق و یارانه پرداخت می‌شد ولی امسال با گران شدن سرسام آور هزینه‌های حمل و نقل و حذف یارانه یاد شده، همه مبلغ باید از سوی کشاورزان پرداخت شود که این تحمیل هزینه زیاد بر این قشر مولد است.
وی با بیان اینکه امسال چغندرقند مورد بی مهری قرار گرفته است، افزود: با عدم پرداخت به موقع پول محصول تحویلی، کام کشاورزان چغندرکار تلخ است ضمن اینکه برخی سخت‌گیری‌ها آینده کشت و زرع این محصول را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
واردات شکر موجب کندی در فروش محصولات داخلی شده است
مدیر بخش کشاورزی کارخانه قند ارومیه به عنوان یکی از قدیمی ترین کارخانجات قند استان آذربایجان غربی می‌گوید: امسال روند پرداخت‌ها مانند سال گذشته مطلوب نیست چرا که واردات شکر بازار این محصول را به شدت تحت تاثیر قرار داده و بخشی از تولیدات ما هنوز به فروش نرفته است.
امیر ابراهیمی با بیان اینکه امسال کارخانه قند ارومیه در زمینه خرید محصول در سطح هشت هزار هکتار با کشاورزان قرارداد دارد، اظهار کرد: امسال از بابت خرید محصول مشکلی نداریم و تاکنون ۳۴۰ هزار تُن خرید داشته‌ایم و ۵۰ درصد مطالبات زارعان نیز پرداخت شده است.
وی با اشاره به اینکه برآورد کشت این محصول امسال در منطقه ارومیه ۳۹۰ هزار تُن است، ادامه داد: ۱۱ شعبه در جنوب و شمال آذربایجان غربی ایجاد شده تا نسبت به خرید محصول از کشاورزان اقدام کنند.
به گفته وی، امسال هم تفاله خشک و هم قند و شکر به ازای هر تُن تولید چغندر به کشاورزان با قیمت نازل تحویل می‌شود هر چند کشاورزان در تفاله تَر سهمی ندارند.
وی گفت: دولت در زمینه ارائه تسهیلات به چغندرکاران تضمینی ندارد و کارخانجات هستند که در زمان تنکی چغندر با رایزنی با بانک‌ها وام و تسهیلات برای زارعان می‌گیرند.
ابراهیمی یادآور شد: هم اکنون ۸۰ هزار تُن چغندر در سیلوهای خاکی این کارخانه وجود دارد ضمن اینکه چهار هزار بهره بردار نیز طرف قرارداد با این کارخانه هستند.
برداشت بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار تُن چغندرقند در آذربایجان‌غربی
آذربایجان‌غربی به علت برخورداری از آب و خاک مناسب و مقام نخست کشوری تولید، بیشترین سطح زیر کشت و عملکرد چغندرقند را در اختیار دارد بطوریکه از مجموع پنج میلیون تُن چغندرقند تولیدی در کشور، حدود دو پنجم آن در این استان تولید می‌شود.
۵۳ درصد از سطح کشت مزارع چغندرقند استان به صورت آبیاری بارانی، ۴۵ درصد به صورت نشتی (جوی و پشته) و ۲ درصد به صورت نوار تیپ آبیاری می‌شود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی گفت: از ابتدای فصل برداشت چغندرقند تاکنون بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تُن از این محصول توسط کارخانه‌های استان خریداری شده و ۵۰ درصد مطالبات کشاورزان نیز پرداخت شده است.
اکبر کرامتی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه مجموع ارزش چغندرهای خریداری شده بیش از ۲ هزار و ۶۱۱ میلیارد تومان است، افزود: شهرستان‌های پیرانشهر، بوکان، میاندوآب، نقده به ترتیب بیشترین سطح زیر کشت چغندرقند را به خود اختصاص داده‌اند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی ادامه داد: کارخانه‌های قند ارومیه، پیرانشهر و خوی به ترتیب بیشترین میزان خرید چغندرقند را در سال‌جاری داشتند.
پنج کارخانه قند در آذربایجان غربی فعال است
کرامتی با اشاره به اینکه آذربایجان غربی پیشتاز کشت چغندرقند در کشور است، اضافه کرد: پنج کارخانه قند در ارومیه، خوی، نقده، پیرانشهر و میاندوآب در استان فعالیت دارند که ظرفیت اسمی آنها در حدود ۲ میلیون تُن چغندرقند است.
به گفته وی این پنج واحد معادل ۳۶ درصد تولید این محصول در کشور را فرآوری می‌کنند و با مجموع ظرفیت روزانه ۱۹ هزار و ۸۰۰ تُن در راستای خرید و جذب محصول چغندرقند کشاورزان فعال هستند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه متوسط عیار چغندر برداشتی ۱۶.۶۱ است، یادآور شد: ۱۴ هزار و ۶۰۰ هکتار از اراضی زیر کشت چغندر در حوضه آبریز دریاچه ارومیه قرار دارد.
وی با بیان اینکه پیش بینی می‌شود حدود یک میلیون و ۸۵۰ هزار تُن چغندرقند از مزارع استان برداشت شود، تاکید کرد: سالانه بیش از ۱۵ هزار میلیارد ریال گردش مالی چغندرقند در این استان است.
به گفته وی، در سال زراعی جدید نیز، طرح توسعه کشت چغندرقند با رعایت محدودیت توسعه کشت داخل حوضه آبریز دریاچه ارومیه و با اولویت افزایش تولید در شمال استان اجرا می‌شود.
کرامتی از کارخانه‌های قند استان درخواست کرد تا در مورد رویه اُفت‌زنی و موضوع عدم خروج محصول از استان اهتمام کافی و وحدت رویه را با همدیگر داشته باشند.
به گزارش ایرنا، مشکل تامین آب برای چغندر قند به‌ویژه در اواخر تابستان که عطش مزارع چغندرقند بیشتر و نیاز به آبیاری این مزارع افزایش پیدا می‌کند از مشکلات پیش روی چغندرکاران آذربایجان‌غربی است و در این فصل در بسیاری از مناطق استان از طرفی رودخانه‌های فصلی خشک شده و امکان رهاسازی آب از سدها و سایر منابع آبی نیز محدوتر می‌شود.
مساله دریاچه ارومیه دریکی ۲ دهه اخیر و ایجاد محدودیت برای کشت‌هایی محصول با نیاز آبی زیاد در حوضه آبریز دریاچه از مشکلات پیش روی چغندرکاران این استان است که افزایش سطح زیر کشت را در حوزه آبریز محدود کرده است.
مهمترین راهکار برای گریز از این مشکلات پیش‌روی چغندرکاران آذربایجان‌غربی علاوه بر نظارت بیشتر بر عملکرد کارخانه‌ها در زمینه تعیین عیار و مرغوبیت چقندرقند، حمایت مسوولان از نهادینه کردن فرهنگ جایگزینی کشت نشایی و تغییر در روش‌های آبیاری از شیوه سنتی به روش‌های نوین است.
نظر شما