پرواز ماهیان با دستان بسته 

برای اجرای عملیات «کربلای ۴» مناطق شلمچه، ابوالخصیب، مقابل ام‌الرصاص و جزیره مینو در نظر گرفته شد، غواص‌ها ساعاتی قبل از عملیات به درون آب رفتند و به سمت خط دشمن حرکت کردند. در این میان، نیروهای دشمن که کاملا آماده و هوشیار بودند ضمن پرتاب منور، با تیربار و خمپاره به طرف نیروهای ایرانی شلیک می‌کردند.

در مجموع، عملیات خارج از کنترل و هدایت فرماندهی قرار گرفته بود و قبل از هر دستوری یگان‌ها با توجه به نوع وضعیت و هوشیاری و عکس‌العمل دشمن به محض رسیدن به ساحل، درگیری را آغاز می‌کردند. در این حال، رمز عملیات «کربلای ۴» اعلام شد و نیروهای عمل‌کننده فقط توانستند در جزایر سهیل، قطعه، ام الرصاص، ام البابی و بلجانیه نفوذ کنند.

در مقابل، نیروهای دشمن با پرتاب پی در پی منور و اجرای چند مورد بمباران کنار نهر عرایض (عقبه برخی از یگان‌ها) و همچنین اجرای آتش موثر روی رودخانه اروند، عملا سازمان غواص‌ها و نیروهای موج دوم و سوم را به هم زدند.

یکی از مناطق حساس عملیات، جزیره ام‌الرصاص و نوک بوارین بود که به رغم تلاش بسیاری که برای تصرف آن شد به خاطر هوشیاری دشمن امکان ادامه درگیری از میان رفت. دشمن با شلیک پرحجم تیربار روی آب، از عبور نیروهای ایرانی از تنگه ام الرصاص – بوارین جلوگیری کرد. به خاطر حساسیتی که دشمن نسبت به ام‌الرصاص داشت، در پدافند آن از ۹ رده مانع طبیعی و مصنوعی بهره می‌برد، به طوری که هرگاه از هر خط عقب رانده می‌شد، در خط بعدی که نسبت به خط قبلی اشراف و تسلط داشت، مقاومت می‌کرد. در نهایت به منظور حفظ قوا و طراحی مجدد عملیات آتی، از ادامه نبرد اجتناب شد.

عملیات «کربلای۴» هیچگاه مظلومیت و شجاعت رزمندگان را فراموش نمی‌کند. عملیاتی که رادارهای آمریکائی به جبران قضیه مک فارلین، تمام جزئیات عملیات را به عراقی‌ها داده بودند.

عملیات «کربلای ۴» با نام محمد (ص) ۲۲:۴۵ دقیقه ۳ دی سال ۱۳۶۵ با استقرار یگان‌ها در تمام محورها آغاز شد. غواص‌ها باید قبل از آغاز عملیات از رودخانه عبور می‌کردند به همین دلیل از ساعت ۲۱ به آب زدند.

به گفته مسئول یادمان شهدای علقمه در عملیات «کربلای ۴» تمامی نیروهای نظام جمهوری اسلامی اعم از سپاه و ارتش و بسیج گردهم آمدند که عملیات سرنوشت ساز انجام دهند. با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ۲ هزار و ۲۰۰ کیلومتر مرز با کشور عراق داشت، منطقه عمومی جنوب خرمشهر از کانال ماهی تا شمال جزیره مینو به طول ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر برای انجام عملیات انتخاب شد.

سرهنگ مهدی سرور بیشترین استعدادهای جمع آوری شده برای اجرای عملیات «کربلای ۴» را ۳۰۰ گردان رزم عنوان کرد و افزود: بیش از ۲۳ یگان رزم در قالب یگان های مختلف لشکری درگیر این عملیات تحت امر قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء در چهار قرارگاه فرعی از شمال قرارگاه نجف، قرارگاه کربلا، قرارگاه قدس و قرارگاه نور که جنوبی ترین قرار گاه بود، منطقه عملیات سازماندهی شدند. شلمچه، ابوالخطیب، ام الرصاص، جزیره قطعه و سهیل و محاصره شبه جزیره فاو که روبروی منطقه علقمه در خاک عراق بود از اهداف عملیات تعریف شد.

به گفته وی در شبه جزیره فاو که در عملیات «والفجر ۸» سال ۶۴ تصرف شده بود، هنوز پشتیبانی عراق از جاده بهار و جاده بصره – فاو انجام می شد اگر این پشتیبانی از جبهه فاو از بین می رفت، عملا محاصره تکمیل می شد. بصره در جنگ تحمیلی گلوگاه عراق محسوب می شد و در قالب عملیات سنگین جمهوری اسلامی در منطقه شلمچه، جرف انجام شده و تدبیر درست فرماندهان نظامی ما این بود که اگر جنوب عراق را بگیریم عراق تحت فشار زیاد یا تمکین و به خواسته های جمهوری اسلامی عمل کرده و یا شکست می خورد، به همین خاطر عملیات «کربلای ۴» طراحی شد.

مسئول یادمان شهدای علقمه ادامه داد: تعداد زیادی از یگان ها در قالب گردان های غواص با بیش از سه هزار غواص در این عملیات به کار گرفته شد. یکی از ویژگی های این عملیات شناسایی سخت آن بود و غواصان باید زمان بندی بسیار دقیقی داشته باشند، زیرا آب اروندرود به دلیل جزر و مد، مرتب تغییر جهت و سختی حرکت در آب را افزایش می داد و از سوی دیگر غواصان به دلیل حمل سلاح های سنگین نمی توانستند در عمق آب حرکت کنند و باید ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر زیر آب بدون کپسول اکسیژن حرکت می کردند.

سرهنگ سرور خاطرنشان کرد: به دلیل سرعت زیاد آب طناب هایی پیش بینی شده بود که هرکدام از نیروها یک گره از طناب را می گرفت تا ستون از یکدیگر جدا نشود سپس همگی با هم پا می زدند و در یک ستون به دنبال هم پیش می رفتند، تا مرحله رسیدن به موانع سیم خاردارهای خورشیدی، حلقوی، فرشی، نیزارها و باتلاق های عراق عملیات دشواری بود. در حالت عادی بدون ترس از درگیری، عبور از این موانع غیرممکن بود چه برسد به اینکه دشمن در روبرو، آتش شدید و احتمال زیاد لو رفتن عملیات، هوشیاری کامل دشمن و نامهربانی جغرافیا هم باشد.

مسئول یادمان شهدای شلمچه اظهار داشت: تنها جان پناه غواصان آب و لباس اسفنجی غواصی بود که با این وضع غواصان عبور کردند و در آن سوی مرز خط را شکستند و سرپل (قطعه زمینی دشمن) تصرف شد. در موج اول عبور غواصان عده ای از این غواصان بعضا نرسیدند و در وسط آب اروند شهید شدند و استعداد مناسب برای اجرا و ادامه عملیات نداشتند.

سرهنگ سرور افزود: در هر حرکت پدافندی، پدافند کننده نقاطی از دشمن در نظر می گیرد که احتمال تحرک دارد و آن را با آتش پشتیبانی ثبتی می گیرد و اگر اراده کرد آن نقطه را می زند قالب نیروهای موج دوم که عبور قایق ها هستند، زیر آتش دشمن قرار گرفتند و بسیاری از یگان ها امکان تحرک برای آنها ایجاد نشد و تنها، نیروهای غواص رفتند و آن هم با استعداد خیلی محدود که قالب آنها مجروح، شهید و یا اسیر شدند و خیلی از یگان ها به علت جزر و مد آب از جایی که برنامه عملیات طراحی شده بود، خارج شدند.

وی گفت: خاطر مشکلاتی که در شب عملیات اتفاق افتاد و تلفات رزمندگان بالا رفت، فرماندهان تصمیم گرفتند برای حفظ نیروها انجام عملیات را به زمان و مکان مناسب تری موکول و عملیات را متوقف کنند بنابراین ساعت ۱۰ صبح قطع عملیات اعلام شد. بیشتر افراد به آن سمت رسیدند اما اعزام قایق امکانپذیر نبود، به همین دلیل بسیاری اسیر و یا مفقود و یا با موج اروند آسمانی شدند و به خیل شهدا پیوستند.

انداختن غواصان با دست های بسته در گودال

راوی یادمان شهدای علقمه به نقل از یک افسر عراقی می گوید: در مسیری که این اسرا را برای انتقال می بردند یک افسر ارشد عراقی آنها را می بیند و می گوید لازم نیست آنها را انتقال دهید. در همان جا گودالی را حفر می کند و غواصان را با زانو کنار گودال می نشاند به کمر هر یک از اسرا لگد می زد و آنها با صورت در گودال می افتادند که صحنه خیلی دردناکی بود زیرا دست این بچه ها بسته بود.

محمد رضا هادوی افزود: این افسر عراقی به من گفت، در همین حالت با لودر روی اسرا خاک ریختم و آنها را زنده به گور کردم اما یک صحنه ای که توجه مرا به خود جلب کرد روحیه و آرامش عجیب رزمندگان بود. برخی از آنها در این زمان و با آرامش کامل ذکر می گفتند و قرآن می خواندند.

وی ادامه داد: دشمن دست های آنها را از جلو با سیم های سنگری و محکم بسته بود و از نقطه ای که آنها را انتقال داده اند تا جایی که جنازه آنها تفحص می شود حدود ۲ تا ۳ کیلومتر فاصله وجود دارد اما مشخص می شود که این شهدا زنده و اسیر بودند و تعدادی از اجساد به صورت دست بسته و با همان سیم ها تفحص شدند.

هادوی در رابطه با ۱۷۵ شهید غواص بیان کرد: تعداد شهدای غواص در عملیات «کربلای ۴» که از آب عبور کردند خیلی بیشتر بود. بالغ بر هزار غواص از تمامی تیپ و لشگرها از سراسر کشور از آب عبور کردند اما جریان ۱۷۵ غواص دست بسته این بود که این تعداد از غواص ها به اسارت دشمن درآمدند.

یادمان شهدای غواص با نام علقمه در غرب جاده خرمشهر – آبادان منتهی به کوی آریا حدود یک کیلومتر به سمت رودخانه اروند روبروی جزیره ام الرصاص عراق قرار دارد.

دلنوشته مادر یکی از غواصان

مادر یکی از شهدای غواص در رثای فرزند شهیدش نوشته است: نوجوانم شاد، امّا سرکش و عاصی نبود/ این لباس «تنگ و چسبان» مال رقّاصی نبود

داغ من را مادر عباس می فهمد فقط/ دست و پا بسته قرار و رسم غوّاصی نبود

بیش از همه مظلومیت بچه ها دلمان را می سوزاند؛ بسیجیانی که در هیچ شرایطی صحنه جهاد را خالی نگذاشتند و درد و داغ بازخوانی خاطره دلاورمردی خود را بر دل و جان ما نشاندند.