دیپلماسی رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران بر فرآیند برجام

به گزارش حوزه سیاست خارجی ایرنا،رسانه یک از محورها مهم و تکمیل دهنده دموکراسی در جامعه به‌حساب می‌آید و نقش مستقیم و قابل توجهی برای نفوذ در جامعه دارد و همینطور در مراودات بین‌المللی به‌عنوان یک بازیگر اصلی در سیاست شناخته می‌شود. دیپلماسی کشور در دو دهه گذشته بیش از هر موضوعی درگیر به ثمر رسیدن مذاکرات هسته‌ای بوده ، در همین رابطه باتوجه به اهمیت رسانه در مسائل بین‌المللی بررسی نقش دیپلماسی رسانه‌ای در این دوهه بسیار ضروری است. 

بررسی مقایسه‌ای دیپلماسی رسانه‌ای ج.ا.ا قبل و بعد از خروج آمریکا از برجام

در خصوص  پروژه عملیات رسانه‌ای ج.ا.ا در فرآیند قبل و بعد از خروج آمریکا از برجام پژوهشی به‌عمل آمده است، در این تحقیق   جایگاه دیپلماسی رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران، قبل و بعد از خروج  آمریکا از  برجام، در جهت حفظ منافع ملی و حقانیت جمهوری اسلامی ایران در جامعه جهانی و مدیریت افکارعمومی در داخل و خارج کشور برای مقابله با جنگ نرم بنگاه‌های خبری استعماری مقایسه شده است.

نویسندگان این اثر «حسین طالبی و پرهام پور رمضان» دیپلماسی رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران را از سال 92 تا 99 مورد تحلیل و بررسی قرار داده‌اند، در همین راستا خلاصه‌ای از این پژوهش جهت آگاهی مخاطب از منظور نویسندگان نسبت به عملکرد دیپلماسی رسانه‌ای ج.ا.ا در فرآیند برجام به شرح ذیل است.

رسانه در خدمت سیاست خارجی

در عصر حاضر به دلیل فشردگی‌های ارتباطی و در هم‌تندیگی تکنولوژیک  دنیا، منافع ملی در سیاست خارجی دولت‌های جهان، دامنه وسیع‌تری یافته و به‌ویژه قدرت‌های برتر دنیای امروز، آن را در دور دست‌ترین اقلیم‌ها و جغرافیای جهان، از مجرای ایجاد سازوکارهای مبتنی بر اعمال قدرت، همراه سرازیری فرآورده‌ها و محصولات فرهنگی و ارزشی خود جستجو می‌کنند، بر همین اساس است که امروزه منافع ملی کشورها با رسانه‌های جمعی آنان، همتافتی و همبافتی جدایی ناپذیری یافته است.

جایگاه رسانه در روابط دیپلماتیک

در واقع در فضای نوین دیپلماتیک ، اغلب افکار عمومی کشور یا کشورها را هدف و مخاطب سیاست‌گذاری دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی هستند، بنابراین نقش و جایگاه رسانه‌ها در روابط دیپلماتیک میان کشورها و در همین راستا در منافع ملی آنان می‌تواند در تدوین نحوه عملکرد تمام کشورها در حوزه سیاست خارجی به‌عنوان یکی از منابع اساسی مورد توجه و استفاده قرار بگیرد که قطعا ایران از این قاعده مستثنی نیست. 

رسانه بازوی اصلی دستگاه دیپلماسی

چراکه رسانه‌ها به یکی از بازیگران اصلی حاضر در در کارزار دیپلماسی  امروز تبدیل  شدند، آنان در تمام مراحل فرآیند شکل‌گیری سیاست خارجی نقش دارند و رهبران سیاسی، رسانه‌ها را از جنبه‌های ملی و بین‌المللی مورد توجه قرار می‌دهند. در جهان امروز تعاملی میان رسانه‌ها و سیاست خارجی برقرار شده، در واقع دو نهاد رسانه و دستگاه سیاست خارجی تاثیر و تاثرات متقابلی را بر هم به جای می‌گذارند.

مدل‌های تعامل رسانه با دستگاه سیاست خارجی

در همین راستا تعامل بین رسانه و دستگاه سیاست خارجی  در سه قالب تعریف می‌شود، در مدل اول رسانه بارصد اوضاع سیاسی منطقه از طریق ارتباط نزدیک با محیط سیاسی، نکاتی را که باید دستگاه دیپلماسی کشور نسبت به آنها حساسیت داشته یا واکنش خاصی را نشان دهد، بررسی می‌کند و در اختیار مدیریت سیاسی کشور قرار می‌دهد.

در مدل دوم ارائه و طریق راهنمایی، مسیر برعکس را طی می‌کند، در واقع  این دستگاه سیاست خارجی است که به رسانه‌ها جهت می‌دهد و از رسانه‌ها می‌خواهد در جهت امنیت ملی مواردی را لحاظ کند، در این مدل وزارت خارجه پس از بررسی‌های انجام شده و طبق سیاست‌های کلان حاکم بر کشور، از رسانه‌ها می‌خواهد که در دروازه‌بانی خبر و پخش برنامه‌های برون مرزی  به مطالب مورد نظرها آنان توجه کند.

در مدل سوم، نوعی تعامل دو سویه بین رسانه و دسنگاه سیاست خارجی متصور می‌شود، در واقع رسانه و دستگاه سیاست به‌صورت ارگانیک  و سیتماتیک  با یکدیگر در تعامل دائم بوده و نتایج بررسی‌ها و تحلیل‌های خود را با یکدیگر تبادل می‌کنند و در نهایت برای رسیدن به یک هدف مشترک وحدت به‌وجود می‌آید. 

در جمهوری اسلامی ایران، گرچه رسانه‌ها تا حدودی در حوزه دیپلماسی تاثیر گذار هستند اما لحاظ تئوریک و نظری بسیار اندک و ناچیز بوده و عمده فعالیت در این حوزه  به چند مصاحبه رئیس جمهور یا مسئولان دستگاه سیاست خارجی در شبکه‌های مختلف بین‌المللی محدود شده و از تمام ظرفیت دیپلماسی رسانه  بهره نمی‌برند، براساس مطالب فوق نقش دیپلماسی رسانه‌ای در دستگاه سیاست خارجی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است چراکه به عنوان یک بازیگر اصلی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.