به گزارش ایرنا، آنچه باعث تمایز شناسنامه یک انسان با سایر موجودات می شود "هویت" است، مجموعه‌ای از خصوصیات و مشخصات اساسی اجتماعی، روانی، فرهنگی، فلسفی، زیستی و تاریخی که بر اساس عوامل جغرافیایی ـ اقلیمی، عوامل سیاسی و تاریخی، عوامل اقتصادی و معیشتی، عوامل فرهنگی (زبان و ادبیات و هنر، میراث اساطیری، سنن و آداب، اعتقادات و آیین‌ها و رسوم و یادمان‌ها) و مؤلفه‌های تربیتی شکل می‌گیرد.
در این میان گاهی افراد با ایجاد شخصیتی غیرحقیقی و ساختگی از طریق خرید و یا جعل شناسنامه می‌توانند به هویتی غیر از آنچه هستند، دست یابند.
زندگی مردم ایران ۱۰۰سال پیش، بعد از آمدن اسناد سجلی و هویتشان شکل جدیدی پیدا کرد؛ آنها که تا یک دهه قبلش با نسبت های نزدیک خانوادگی مانند پسر فلان و دختر فلان خطاب می‌شدند اکنون در یک گروه فامیلی و با تاریخی مشخص از ولادت قرار گرفته بودند.
سیر تاریخی استفاده از شناسنامه‌ها در فعالیت‌های مختلف از مدرسه تا سربازی گسترش پیدا کرد به گونه‌ای که بدون داشتن این سند هویتی افراد با مانع جدی در بهره‌مندی از فعالیت های اجتماعی و فردی روبه رو می‌شدند
سیستان و بلوچستان با توجه به وسعت، پراکندگی و جمعیت بالایی که در آن ساکن هستند و نیز همجواری با ۲ کشور ناآرام و آسیب‌زا که در طول سالیان متمادی کانون درگیری و جنگ‌های داخلی بوده و مهاجران بسیاری از ساکنان این کشورها را در خود جای داده، در سال‌های اخیر با سیل جمعیت فاقد شناسنامه روبه رو شده است.
مشکل افراد فاقد شناسنامه شاید در مناطق محروم چه به صورت متمرکز و چه پراکنده بیش از دیگر شهرهای سیستان و بلوچستان مشهود باشد اما براساس آمارهای کارشناسان ثبت احوال، در تمام شهرهای مرزی استان، افراد بسیاری را می‌توان یافت که شناسنامه ندارند.
متاسفانه در گذشته به دلیل به روز نبودن سامانه‌های ثبتی، شماری از اتباع خارجی با قانع کردن خانواده‌هایی که فردی از اعضای خانواده آنها فوت می‌کرد، شناسنامه متوفی را خریداری می‌کردند و خود را تبعه ایران معرفی می‌کردندنداشتن مدارک شناسایی از جمله شناسنامه سبب شده این افراد از لحاظ رفاهی و سازمانی در سختی و به امکانات دسترسی نداشته باشند و در زمینه‌های مختلف از جمله سوادآموزی، ازدواج و کار دچار مشکل شوند.
براساس آمارهای به دست آمده، شهرستانهای خاش، نیمروز، قصرقند، نیکشهر و چابهار ساکنان بسیاری دارند که فاقد شناسنامه و هویت قانونی‌اند و بزرگترین مشکلی که در درجه اول از آن رنج می‌رند و زندگی آنها را تحت تاثیر قرار داده بی سوادی آنهاست.
با توجه به اینکه فقدان شناسنامه، مانع ثبت به موقع وقایع حیاتی در سیستان و بلوچستان می‌شود، بنابراین آمار و ارقام دقیق و صحیحی برای برنامه‌ریزی در اختیار مسوولان قرار نمی‌گیرد و این امر در اجرای برنامه های دولتی نیز خلل ایجاد می‌کند.
مساله فاقدان شناسنامه در سیستان و بلوچستان علت‌های مختلفی دارد که مهمترین آن بر می‌گردد به وسعت زیاد استان و هم مرزی با ۲ کشور پاکستان و افغانستان که ثبات سیاسی پایداری ندارند و وجود خلاءهای مرزی باعث مهاجرت گسترده اتباع این دو کشور به استان و سکنی گزیدن آنها شده است.
از دیگر علل افزایش مدعیان هویت ایرانی و طولانی شدن روند رسیدگی‌ها به این موضوع، ارتباطات فامیلی و خویشاوندی ساکنان دوسوی مرز بوده که از گذشته تا به اکنون ادامه داشته و دارد و تشخیص ایرانی بودن و نبودن را برای متولیان امر پیچیده کرده است.
به گفته یک کارشناس اجتماعی، با وجود قدمت ثبت احوال در سیستان و بلوچستان و صدور نخستین شناسنامه در سال ۱۳۰۷ در این استان، برخی از خانواده ها به دلیل دوری از مراکز شهرستان ها و عدم آگاهی آنان از اهمیت سند سجلی و یا بی توجهی به آن موفق به دریافت شناسنامه نشدند که در چند سال اخیر این قبیل افراد مدعی داشتن تابعیت ایرانی و متقاضی دریافت شناسنامه در مناطق مختلف این استان شده اند.
از طرفی حضور اتباع و مهاجران خارجی در سیستان و بلوچستان و اطلاع آنان از موضوع فاقدان شناسنامه سبب شد تا برخی از آنان با ادعای تابعیت ایرانی درخواست شناسنامه کنند که همین مساله دستگاه‌های دست اندرکار بویژه شورای تامین هر شهرستان را بر آن داشت تا در این زمینه اقدامات لازم و تحقیقات گسترده در مورد متقاضیان شناسنامه را انجام دهند.
در این گزارش به بررسی وضعیت فاقدان شناسنامه در سیستان و بلوچستان و اقدامات انجام گرفته برای حل این موضوع پرداخته شده است.
زندگی بدون هویت
علاوه بر شهرها و روستاهای مرزی، حاشیه شهرها نیز از جمله مناطقی هستند که جمعیت زیادی از افراد بدون هویت و شناسنامه را در خود جای داده است. یکی از فاقدان شناسنامه که ساکن منطقه‌ای به نام "دره پنجشیر" در حاشیه خیابان شریعتی زاهدان است، می گوید: نداشتن شناسنامه مانع پیشرفت فرد در زندگی می‌شود به طوریکه بی‌سوادی اولین ضربه‌ای است که به افراد فاقد شناسنامه وارد می‌شود.
وی که خود را دادالله ریگی معرفی می‌کند و می گوید: در گذشته والدین من که در مناطق محروم یکی از روستاهای شمال استان زندگی می‌کردند در گرفتن شناسنامه برای من سهل انگاری کردند و این امر سبب شده که من در کشور خودم هویتی نداشته باشم.
ریگی ادامه می دهد: افراد فاقد شناسنامه همچون من، فاقد هویت اجتماعی هستند، همین موضوع باعث می‌شود که پیدا کردن و یافتن شغل‌های دولتی و حتی شغل های آزاد نیز برایمان سخت و ناممکن باشد.
وی با چشمانی اندوهگین می گوید: والدینی که خود شناسنامه ندارند و به مدرسه نرفته‌اند، بی‌سواد مانده‌اند و فرزندانشان نیز به همین شکل بزرگ می شوند و در نتیجه مشکلات برای خانواده‌ها دو چندان می‌شود و این مشکلات نسل به نسل ادامه پیدا می‌کند.
خرید و فروش شناسنامه
یکی از هیرمندی های ساکن در شمال سیستان و بلوچستان به خبرنگار ایرنا گفت: خانواده‌ای را می‌شناختم که پس از فوت یکی از اعضای خانواده شناسنامه فرد متوفی را به همسایه خود که تبعه یکی از کشورهای همسایه بود فروخت و آن فرد نیز از این طریق برای تمام اعضای خانواده خود شناسنامه و کارت ملی تهیه کرد.
عبدالله محمودی ادامه داد: متاسفانه برخی افراد نیز با قانع کردن اعضای شورای روستاهای دور افتاده و یا بخشداری‌ها، مبنی بر اینکه در روستاهای دور افتاده زندگی می‌کنند، توانسته‌اند با استشهاد محلی و تایید شورا شناسنامه دریافت کنند.
زندگی مردم سیستان و بلوچستان بعد از آمدن شناسنامه
زندگی مردم سیستان و بلوچستان، بعد از آمدن اسناد سجلی و هویتی شکل جدیدی پیدا کرد؛ آنها که تا یک دهه قبل با نسبت‌های نزدیک خانوادگی مانند پسر فلان و دختر فلان خطاب می‌شدند، اکنون در یک گروه فامیلی و با تاریخی مشخص از ولادت قرار گرفته‌اند.
به گفته یک کارشناس اجتماعی، موضوع فاقدان شناسنامه در سیستان و بلوچستان با وجود قدمت ثبت احوال در سیستان و بلوچستان از دو منظر خارج نیست؛ مورد اول مربوط به افرادیست که بنا به کم توجهی رژیم سابق، نبود نمایندگی ثبت احوال در محل، دوری از مرکز شهرستان و فقدان راه ارتباطی مناسب، بی سوادی، ناآگاهی از مزایای شناسنامه، زایمان در منزل و مشکلات اقتصادی، امکان دریافت شناسنامه نداشته‌اند و مورد دوم همجواری با دو کشور افغانستان و پاکستان و حضور غیرقانونی اتباع این کشورها در ایران است.
فاقدان شناسنامه به چه کسانی اطلاق می‌شود؟
شناسنامه، سندی رسمی برای احراز و اثبات هویت اشخاص (حقیقی) در جامعه است. در واقع، پراهمیت‌ترین اوصاف احوال شخصیه در قالب این سند جلوه‌گر می‌شود.
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: یکی از وظایف و ماموریت‌های اصلی سازمان ثبت احوال، ثبت وقایع حیاتی است که تلاش شده تا فردی فاقد شناسنامه نباشد.
رضا راحت دهمرده بیان کرد: وظیفه ذاتی ثبت احوال صدور شناسنامه برای ایرانیان است که در هر نقطه از کشور حضور دارند، زیرا پایه و اساس مدارک و هویت افراد براساس شناسنامه‌ای است که در بدو تولد از طریق ثبت احوال صادر می‌شود.
وی بیان کرد: سازمان ثبت احوال بیش‌از ۱۰۰ سال در کشور و حدود ۹۵ سال در سیستان و بلوچستان قدمت دارد و در گذشته هیچ محدودیتی برای صدور شناسنامه برای افراد بزرگسال از سوی این سازمان وجود نداشته و ماموران ثبت احوال با مراجعه به روستاها و در محل سکونت افراد برای آنان سند هویت و شناسنامه صادر می‌کردند.
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان افزود: در سال ۵۵ قانون ثبت احوال بازنگری شد و یکسری محدودیت‌ها برای افراد بزرگسال ایجاد کرد که پس از آن ماموران ثبت احوال با هماهنگی مسوولان به مناطق روستایی می‌رفتند و مشکل افرادی که مدعی شناسنامه بودند را با تنظیم صورتجلسه و تیم‌هایی که آن زمان تشکیل شد برطرف می‌کردند.
وی ادامه داد: در سال ۶۳ قانون ثبت احوال مجددا بازنگری شد و براساس آن رسیدگی به افراد فاقد شناسنامه در قالب دستورالعملی مورد بررسی قرار گرفت.
دهمرده اظهارداشت: طبق قانون، هویت از طریق نیروی انتظامی و تابعیت از طریق شورای تامین هر شهرستان باید بررسی شود یعنی یک فرد ایرانی اگر ادعا کند که بدون شناسنامه است اول باید نیروی انتظامی هویت و سپس شورای تامین با بررسی مدارک و مستندات تابعیت وی را تایید کند که در صورت ایرانی بودن پرونده به ثبت احوال جهت صدور شناسنامه ارسال می شود.
وی بیان کرد: مطابق دستورالعمل ماده ۴۵ قانون ثبت احوال مصوب۱۳۸۱ شورای عالی ثبت احوال، در بند «الف» آن، اصطلاح فاقدان شناسنامه به کسانی اطلاق می‌شود که مدعی باشند ایرانی هستند و سن آنان بیش از ۱۸ سال بوده و تا زمان مراجعه به ثبت احوال به هر طریق برای آنان سند سجلی تنظیم نشده باشد.
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان افزود: فاقدان شناسنامه کسانی هستند که پدر آنان ایرانی و از منظر قانون دارای ۱۸ سال سن و فاقد مدارک سجلی هستند.
فاقدین شناسنامه چندین گروه هستند و بیشترین آمار در سیستان و بلوچستان مربوط به گروه فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی است که متاسفانه این ازدواج‌ها به صورت قانونی ثبت نشده و پروانه زناشویی دریافت نمی کنند و برهمین اساس ولادت فرزند نیز ثبت نمی‌شود
وی افزود: با ارائه مدارک هویتی پدر و اثبات نسب با پدر و یا در صورت فوت پدر ارائه گواهی فوت و انحصار وراثت برای آنان در اجرای دستورالعمل اجرایی ماده ۴۵ قانون ثبت احوال پرونده تشکیل و با طی مراحل قانونی و بررسی‌های دستگاه‌های انتظامی و اطلاعاتی و پس از تایید تابعیت از طریق شورای تامین شهرستان برای آنان سند هویتی صادر می‌شود.
دهمرده در پاسخ به این سوال که افراد فاقد شناسنامه ایرانی بودن خود را چگونه اثبات می‌کنند و در این زمینه چه مستندات و مراحلی نیاز است، گفت: این افراد باید با استفاده از مستندات لازم نسبی (کپی مدارک شناسایی پدر یا جد پدری و حکم اثبات نسب) به ادارات ثبت احوال مراجعه کرده تا پس از بررسی‌های لازم نسبت به تشکیل پرونده اقدام و تنها با ادعای ایرانی بودن امکان تشکیل پرونده برای این افراد وجود ندارد.
وی با اشاره به مدعیان تابعیت خاطرنشان کرد: مدعیان تابعیت افرادی هستند که قادر نیستند هیچ‌گونه مدرک هویتی دال بر ایرانی بودن خود ارائه و به صرف سکونت در ایران ادعای تابعیت می‌کنند که همچنین دارای فرزندانی فاقد شناسنامه بوده و در دستگاه‌های اجرایی، امنیتی و قضایی مدارکی دال بر تابعیت خارجی آنان وجود دارد.
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: بعد از انقلاب اسلامی طرح های مختلفی در این زمینه در سطح استان اجرا شد و ماموران ثبت احوال به مناطق روستایی و عشایری مراجعه کرده و برای افرادی که ادعای ایرانی بودن داشته اما فاقد شناسنامه بودند پرونده تشکیل می دادند و همچنان افراد مدعی فاقد شناسنامه در سطح استان وجود دارند که معتقدیم هیچ زمانی به صفر نخواهد رسید.
فرزندان حاصل از ازدواج مادران ایرانی با مردان خارجی
فرزندان حاصل از ازدواج مادران ایرانی با مردان خارجی بخش مهمی از فاقدان شناسنامه را در کشور تشکیل می‌دهند. سالها بود که تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج مادران ایرانی با مردان خارجی به کلافی پیچیده تبدیل شده بود و به خاطر نداشتن اسناد هویتی از بسیاری امکات رفاهی مانند آموزش محروم بودند.
سال ۸۵ ماده واحده‌ای در قانون وجود داشت که بر اساس آن به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی که بالای ۱۸ سال سن داشتند، شناسنامه اعطا می‌شد اما این قانون خلاءهایی داشت که مورد بررسی قرار گرفت.
سرانجام این طرح در دوره‌های هشتم و نهم مجلس تغییراتی پیدا کرد و در نهایت توسط شورای نگهبان رد شد تا اینکه در سال ۹۷ دوباره پرونده وضعیت شناسنامه فرزندان مادران ایران و پدران خارجی گشوده و پس از بررسی‌های طولانی و کش و قوس‌های فراوان لایحه اعطای شناسنامه فرزندان مادران ایرانی و پدران خارجی در مهر سال ۹۸ تصویب و هم‌اینک نیز وارد فاز اجرایی شده است.
در نهایت قانون اعطای تابعیت به همه فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی توسط مجلس شورای اسلامی و همکاری سایر نهادها تصویب و به همه استان‌های سراسر کشور ابلاغ و اعلام شد.
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان گفت: فاقدین شناسنامه چندین گروه هستند و بیشترین آمار در این استان مربوط به گروه فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی است که متاسفانه این ازدواج‌ها به صورت قانونی ثبت نشده و پروانه زناشویی دریافت نمی‌کنند و برهمین اساس ولادت فرزند نیز ثبت نمی‌شود.
وی ادامه داد: اینگونه افراد اکثرا به صورت غیرقانونی به ایران مهاجرت و با زنان ایرانی ازدواج کردند و پس از گذشت سالها سکونت در ایران مدعی ایرانی بودن هستند و امکان صدور شناسنامه برای این افراد از طریق ثبت احوال نیست. اما قانونی در مجلس تصویب شده که دقیقا مشخص کرده این افراد با مراجعه به اداره اتباع نسبت به تشکیل پرونده و مراحل دریافت شناسنامه اقدام کنند.
دهمرده بیان کرد: در این قانون ۲ وظیفه برای ثبت احوال مشخص شده که براساس آیین نامه، بررسی شناسنامه مادر ایرانی یکی از این وظایف است و افرادیکه به اداره امور اتباع مراجعه می‌کنند پرونده‌ای تشکیل و از ثبت احوال استعلامی در خصوص وضعیت سند و شناسنامه مادر صورت می‌گیرد.
وی تصریح کرد: به طور متوسط روزانه بین ۳۰ استعلام از اینگونه پرونده‌ها از اداره ثبت احوال انجام می‌شود و سپس استعلامات از طریق مراجع امنیتی و انتظامی پیگیری که پس از طی مراحل بررسی و بعد از تایید پرونده به ثبت احوال جهت صدور شناسنامه ارسال می‌شود.
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان گفت: اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری این استان سامانه‌ای را تعریف کرده که افراد فاقد شناسنامه می‌توانند در آنجا ثبت نام و برای دریافت شناسنامه اقدام کنند.
در سیستان و بلوچستان ۵۶ اداره و نمایندگی ثبت احوال وجود دارد که سطح دسترسی مردم به ادارات ثبت احوال را تسهیل کرده و اگر تمامی افراد واقعه ولادت و وفات را به موقع و در مهلت‌های قانونی ثبت کنند از بسیاری از مشکلات کم ثبتی، دیرثبتی و فاقدین شناسنامه جلوگیری خواهد شدوی اظهارداشت: افرادیکه هیچ‌گونه مدرک سببی و نسبی از پدر و پدربزرگ ایرانی و یا مادر ایرانی ندارند و به صرف سکونت طولانی و بسیار زیاد در ایران ادعای ایرانی بودن می‌کنند، نمی‌توان تشکیل پرونده دهند.
دهمرده افزود: زنانی که با افراد خارجی ازدواج می‌کنند باید اقامت همسر خود و ازدواجشان را به صورت قانونی ثبت کنند.
وی با اشاره به وظایف ثبت احوال تصریح کرد: دهیاران، شوراها و خانه‌های بهداشت و همچنین افراد ساکن در مناطق روستایی و عشایری باید با ثبت احوال همکاری بیشتری کرده و در صورتی که شخصی از بستگان آنان فوت کرد باید بلافاصله به ثبت احوال اعلام کنند تا شناسنامه باطل شود و در اختیار اشخاص دیگری قرار نگیرد.
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان بیان کرد: در این استان ۵۶ اداره و نمایندگی ثبت احوال وجود دارد که سطح دسترسی مردم به ادارات ثبت احوال را تسهیل کرده و اگر تمامی افراد واقعه ولادت و وفات را به موقع و در مهلت‌های قانونی ثبت کنند از بسیاری از مشکلات کم ثبتی، دیرثبتی و فاقدین شناسنامه جلوگیری خواهد شد.
وی با بیان اینکه هویت ایرانی و ملی بسیار مهم و ارزشمند است تصریح کرد: حفاظت و حراست و پاسداری از اسناد و اطلاعات هویتی مردم ایران از وظایف اصلی ثبت احوال است و تمام تلاش ما این است که فرد خارجی به اسناد هویتی ما دست پیدا نکند و هیچ فرد ایرانی بدون شناسنامه نباشد.
بیش‌از ۴۶ هزار فاقد شناسنامه در سیستان و بلوچستان سجل دریافت کردند
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان گفت: ۴۶ هزار و ۳۵۷ نفر از فاقدان شناسنامه این استان در سال‌های اخیر سجل دریافت کردند.
وی اظهارداشت: با وجود سابقه طولانی و قدمت ثبت احوال در سیستان و بلوچستان و اجرای طرح‌های مختلف در سال‌های دور کماکان افرادی مدعی داشتن تابعیت ایرانی و فاقد شناسنامه هستند.
دهمرده ادامه داد: از سال ۹۲ تاکنون بیش‌از ۱۰ هزار پرونده سرپرست خانوار فاقد شناسنامه در شورای تامین و هیات سه نفره ثبت احوال سیستان و بلوچستان مورد بررسی و پالایش قرار گرفت که از این تعداد بیش‌از هشت هزار پرونده تایید و برای ۴۶ هزار و ۳۵۷نفر سجل صادر شد.
وی با بیان اینکه افراد فاقد شناسنامه باید ایرانی بودن خود را با سند و مدرک ثابت کنند، بیان کرد: بر اساس قانون و دستورالعمل، وظیفه ثبت احوال تشکیل پرونده برای افراد فاقد شناسنامه و تابعیت مشکوک است اما بررسی میدانی در رابطه با مشخص شدن هویت و تابعیت این افراد از طریق مراجع ذیصلاح (اطلاعاتی و انتظامی) انجام می‌شود.
مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان گفت: برای حل مشکل فاقدان شناسنامه، این افراد باید با استفاده از مستندات لازم در اداره ثبت احوال تشکیل پرونده دهند و مستندات مربوط به اثبات نسب از جانب پدر ضرورت دارد.
یکی از کارشناسان حوزه اجتماعی سیستان و بلوچستان بیان کرد؛ با توجه به عنایات رهبر معظم انقلاب به برادران و خواهران افغانستانی، در نظام و نظامات سیاسی و بین الملل، کشوری را سراغ نداریم که مرزهایش را اینچنین بر روی اتباع یک کشور خارجی باز کند.
محمد میرشکار اظهارداشت: در سال‌های اخیر، علاوه بر تعیین تکلیف وضعیت افراد دارای تابعیت مشکوک، سیستان و بلوچستان در راستای سیاست‌های انسان دوستانه جمهوری اسلامی ایران و تاکید رهبر معظم انقلاب زمینه برای ادامه تحصیل چندین هزار واجب التعلیم فاقد شناسنامه ایرانی و تبعه خارجی بیش از گذشته فراهم شده است.
وی بیان کرد: به عنوان یک کارشناس به جرات می‌توانم بگویم که هر کسی در سرزمین ایران یک برگه یا نشان از ایرانی بودن را بیابد، بی شناسنامه نخواهد بود؛ هر چند شناسایی هویت و اخذ تابعیت اصولی دارد که باید رعایت شود.
بیشتر بخوانید:
پرونده بیش از ۱۱هزار فرد بی‌شناسنامه در سیستان‌وبلوچستان رسیدگی شد
بیش‌از ۳۵ هزار فاقد شناسنامه در سیستان و بلوچستان سجل دریافت کردند
هیچ ایرانی الاصلی در سیستان و بلوچستان نباید بدون شناسنامه باشد
کلام آخر؛
آنچه در این گزارش حائز اهمیت است، هویت ارزشمند ایرانیست که گاهی با نگاه احساسی و جانبدارانه با آن برخورد می‌شود و قصور در این ماجرا را سازمان‌های ذیربط متحمل می شوند.
از سوی دیگر حس همنوعانه مردم ایران نمی‌تواند سختی زندگی افراد را ببیند؛ بنابراین لازم است تدبیری اساسی برای این موضوع دیده شود و از فاجعه‌ای اجتماعی جلوگیری شود.
اعطای تابعیت به کودکان حاصل از مادر ایرانی و پدر خارجی نیز میراث ماندگار دیگری است که مشکل بخش بزرگی از جمعیت فاقدان شناسنامه را حل خواهد کرد.
امید می‌رود به زودی همه کودکان این سرزمین از نشان، هویت رسمی و ثبتی برخوردار شده و در سایه پرچم پرافتخار جمهوری اسلامی ایران برای توسعه سرزمین‌شان بکوشند.
نظر شما